Οι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχουν παρατηρήσει μια παράξενη ιδιαιτερότητα στο ημερολόγιο του iPhone: αν κάνεις κύλιση πίσω στον Οκτώβριο του 1582, θα δεις ότι το ημερολόγιο πηδάει κατευθείαν από τις 4 στις 15, παραλείποντας δέκα ολόκληρες ημέρες. Δεν πρόκειται για σφάλμα ή για κάποιο κρυφό αστείο των προγραμματιστών της Apple — αυτές οι δέκα ημέρες όντως δεν υπήρξαν ποτέ.
Οι μέρες αυτές δεν «σβήστηκαν» από τον χρόνο με κάποιο κοσμικό εργαλείο αποκοπής και επικόλλησης. Αντίθετα, οι άνθρωποι του 1582 πήγαν για ύπνο στις 4 Οκτωβρίου και ξύπνησαν στις 15, χωρίς να έχει περάσει ενδιάμεσα κάποια δεκαήμερη απώλεια (αν και λίγοι στον κόσμο τότε το αντιλήφθηκαν).
Για να κατανοήσουμε το γιατί, πρέπει να επιστρέψουμε στον 16ο αιώνα, όταν έγινε μια μεγάλη αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο οργανώνουμε τις ημέρες, τις εβδομάδες, τους μήνες και τα έτη.
Τι συνέβη τον Οκτώβριο του 1582;
Όπως εξήγησε το IFLScience το 2023, η Καθολική Εκκλησία υιοθέτησε το Γρηγοριανό ημερολόγιο τον Οκτώβριο του 1582. Πριν από αυτό, το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης χρησιμοποιούσε το Ιουλιανό ημερολόγιο, που είχε εισαγάγει ο Ιούλιος Καίσαρας το 45 π.Χ.
Τα δύο ημερολόγια είναι αρκετά παρόμοια: και τα δύο είναι ηλιακά ημερολόγια με 12 μήνες που περιλαμβάνουν από 28 έως 31 ημέρες, ενώ έχουν συνολικά 365 ημέρες τα περισσότερα έτη, με την προσθήκη μιας εμβόλιμης ημέρας (29 Φεβρουαρίου) κάθε τέσσερα χρόνια.
Η βασική διαφορά βρίσκεται στον κανόνα των δίσεκτων ετών.
Στο Ιουλιανό ημερολόγιο προστίθεται μία ημέρα κάθε τέσσερα χρόνια,
ενώ στο Γρηγοριανό ισχύει το ίδιο — εκτός αν το έτος διαιρείται με το 100 αλλά όχι με το 400.
Αυτό ακούγεται σαν μικρή λεπτομέρεια, αλλά είχε τεράστια σημασία για την Καθολική Εκκλησία, καθώς αναστάτωνε τον υπολογισμό του Πάσχα. Από τη Σύνοδο της Νίκαιας το 325 μ.Χ., είχε καθοριστεί ότι το Πάσχα θα εορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την πρώτη πανσέληνο που ακολουθεί την εαρινή ισημερία (21 Μαρτίου).
Ωστόσο, με την πάροδο των αιώνων, η εαρινή ισημερία μετατοπιζόταν λόγω της ανακρίβειας του Ιουλιανού ημερολογίου. Μέχρι τον 16ο αιώνα, είχε ήδη φτάσει στις 11 Μαρτίου, προκαλώντας προβλήματα στον υπολογισμό της ημερομηνίας του Πάσχα.
Για να διορθωθεί αυτή η κρίση, ο Πάπας Γρηγόριος ΙΓ΄ εισήγαγε το Γρηγοριανό ημερολόγιο.
Για να ευθυγραμμιστεί ξανά το νέο ημερολόγιο με την κίνηση του Ήλιου, ήταν αναγκαίο να παραλειφθούν δέκα ημέρες — οι επιπλέον ημέρες που είχαν συσσωρευτεί εξαιτίας της ανακρίβειας του Ιουλιανού συστήματος.
Ο Οκτώβριος επιλέχθηκε για τη διόρθωση, καθώς δεν συνέπιπτε με σημαντικές εορτές του χριστιανικού ημερολογίου. Έτσι, μετά τη γιορτή του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης στις 4 Οκτωβρίου, πραγματοποιήθηκε η αλλαγή και ο κόσμος ξύπνησε στις 15 Οκτωβρίου — οι ημερομηνίες ενδιάμεσα δεν υπήρξαν ποτέ.
Γι’ αυτόν τον λόγο, τα περισσότερα ημερολόγια (και τα ψηφιακά) πηδούν κατευθείαν από τις 4 στις 15 Οκτωβρίου 1582, αν μπορείς να πας τόσο πίσω.
Όχι όλοι την ίδια στιγμή
Ενδιαφέρον έχει ότι η μετάβαση στο Γρηγοριανό ημερολόγιο δεν έγινε ταυτόχρονα παντού.
Για παράδειγμα, η Αλάσκα δεν έκανε τη μετάβαση παρά μόνο το 1867, όταν πέρασε από τη ρωσική στη διοίκηση των Ηνωμένων Πολιτειών.
Η Ρωσία χρησιμοποιούσε τότε ακόμη το Ιουλιανό ημερολόγιο, ενώ οι ΗΠΑ το Γρηγοριανό. Έτσι, η Αλάσκα έπρεπε να «πηδήξει» αρκετές ημέρες μπροστά για να ευθυγραμμιστεί με το νέο της καθεστώς. Ως αποτέλεσμα, οι «χαμένες» εκείνες ημέρες για την Αλάσκα σημειώθηκαν το 1867.
Φυσικά, οι μοναχοί του 16ου αιώνα (και οι κάτοικοι της Αλάσκας του 19ου) δεν κατέγραφαν ραντεβού στο ημερολόγιο του iPhone, αλλά τα σύγχρονα ψηφιακά ημερολόγια επεκτείνονται πολύ πίσω στον χρόνο.
Δεν είναι σαφές γιατί έχουν σχεδιαστεί έτσι, αλλά έχει πάντα ενδιαφέρον να ελέγξεις αν τα γενέθλιά σου έπεφταν Σαββατοκύριακο το 27 π.Χ.
