Ραγδαία άνοδο καταγράφει η χρήση των λεγόμενων φακέλων νικοτίνης (snus) – μικρών, λευκών σακουλιών που μοιάζουν με φακελάκια τσαγιού και τοποθετούνται ανάμεσα στο χείλος και τα ούλα – ιδιαίτερα μεταξύ των νέων στο Ηνωμένο Βασίλειο, προκαλώντας αυξανόμενες ανησυχίες για την επίδρασή τους στην υγεία και την έλλειψη νομοθετικού πλαισίου.
Σύμφωνα με στοιχεία του BBC, η χρήση αυτών των προϊόντων από άτομα ηλικίας 16 έως 24 ετών σχεδόν τετραπλασιάστηκε μεταξύ 2022 και 2024, εκτοξεύοντας το ποσοστό από κάτω του 1% στο 3,6%.
Τα προϊόντα πωλούνται ελεύθερα σε σούπερ μάρκετ, περίπτερα και ηλεκτρονικά καταστήματα, με τιμή περίπου 5 λίρες για συσκευασία 20 τεμαχίων.
Κυκλοφορούν σε ποικιλία αρωματικών γεύσεων και με περιεκτικότητα νικοτίνης που κυμαίνεται από 1,5mg έως και 150mg – ποσότητα που χαρακτηρίζεται ως «extreme». Σε αντίθεση με τα τσιγάρα, τα ηλεκτρονικά τσιγάρα και το αλκοόλ, η αγορά τους δεν υπόκειται σε ηλικιακό περιορισμό ούτε υπάρχει ανώτατο όριο περιεκτικότητας νικοτίνης.
Αυτό σημαίνει ότι ακόμα και παιδιά κάτω των 13 ετών μπορούν να τα προμηθευτούν, γεγονός που έχει προκαλέσει έντονη ανησυχία σε γονείς και εκπαιδευτικούς. Οι Αρχές Εμπορικών Προτύπων (Trading Standards) καταγράφουν συνεχώς αυξανόμενο αριθμό σχετικών αναφορών. Επιπλέον, οι συσκευασίες δεν φέρουν υποχρεωτικές προειδοποιήσεις για την εθιστική φύση της νικοτίνης – ούτε καν τη βασική επισήμανση: «Περιέχει νικοτίνη, άκρως εθιστική ουσία».
Περιεχόμενο και Δράση
Οι φάκελοι περιέχουν νικοτίνη που έχει εξαχθεί από φύλλα καπνού, ανθρακικό νάτριο (που ανεβάζει το pH για ταχύτερη απορρόφηση), καθώς και γλυκαντικά και αρωματικές ουσίες. Η νικοτίνη απορροφάται γρήγορα μέσω των ούλων, προκαλώντας συχνά άμεσες, έντονες αντιδράσεις όπως εφίδρωση, αποπροσανατολισμό και σιελόρροια.
Αν και θεωρούνται λιγότερο επιβλαβή από το κάπνισμα ή το άτμισμα – λόγω της απουσίας καύσης και εισπνοής – ενέχουν σοβαρούς κινδύνους για τη στοματική υγεία. Οδοντίατροι στη Σουηδία, όπου η χρήση είναι ευρέως διαδεδομένη, καταγράφουν αυξανόμενα περιστατικά με λευκές στοματικές βλάβες, έλκη, περιοδοντίτιδα και ακόμη και απώλεια οστού.
Ο Σουηδός οδοντίατρος και ερευνητής Patric Saraby προειδοποιεί ότι η επαναλαμβανόμενη τοποθέτηση των φακέλων στο ίδιο σημείο μπορεί να προκαλέσει βλάβες ακόμη και στη ρίζα των δοντιών. Σημειώνει ότι στη Σουηδία ένας στους τέσσερις νέους χρησιμοποιεί αυτά τα προϊόντα – μια τάση που, όπως εκτιμά, ενδέχεται να εξαπλωθεί σύντομα και στη Βρετανία.
Στο Πανεπιστήμιο του Γκέτεμποργκ έχει ήδη ξεκινήσει πενταετής μελέτη για να διερευνηθεί γιατί τα προϊόντα λευκού snus φαίνεται να προκαλούν σοβαρότερες στοματικές βλάβες σε σύγκριση με τα παραδοσιακά καπνικά.
Λαθρεμπόριο και Νομοθετικές Πρωτοβουλίες
Τα προϊόντα έχουν γίνει επίσης αντικείμενο λαθρεμπορίου. Τον Φεβρουάριο του 2025, οι αρχές κατέσχεσαν περισσότερα από 66.000 τεμάχια που επρόκειτο να διοχετευθούν στη βρετανική αγορά χωρίς τις απαιτούμενες ενδείξεις και με ετικέτες σε ξένες γλώσσες.
Απαντώντας στην αυξανόμενη ανησυχία, η βρετανική κυβέρνηση προωθεί το νομοσχέδιο Tobacco and Vapes Bill, το οποίο προβλέπει για πρώτη φορά την απαγόρευση πώλησης φακέλων νικοτίνης σε άτομα κάτω των 18 ετών. Το νομοσχέδιο αναμένεται επίσης να απαγορεύσει την προώθηση και διαφήμιση των προϊόντων αυτών σε ανηλίκους.
Όπως αναφέρει εκπρόσωπος της κυβέρνησης, το νομοσχέδιο αποτελεί «ιστορικό βήμα», με στόχο «να προστατεύσει τη νέα γενιά από τον εθισμό στη νικοτίνη και να σπάσει τον φαύλο κύκλο εξάρτησης και κοινωνικών ανισοτήτων».
