Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ είπε την Τρίτη πως πιστεύει ότι η Ουκρανία θα μπορούσε να ανακτήσει όλα τα εδάφη της που αυτή τη στιγμή βρίσκονται υπό ρωσική κατοχή, και ότι το Κίεβο θα έπρεπε να δράσει τώρα που η Μόσχα αντιμετωπίζει «μεγάλα» οικονομικά προβλήματα, σε μια αιφνίδια αλλαγή ρητορικής υπέρ της Ουκρανίας, η οποία προκάλεσε αίσθηση.
Μέχρι τώρα δεν έχουν υπάρξει ενδείξεις πως τα λόγια του Τραμπ θα ακολουθηθούν από κάποια μεγάλη αλλαγή στην πολιτική των ΗΠΑ- όπως μια απόφαση για επιβολή σκληρών νέων κυρώσεων στη Μόσχα- που είναι αυτό το οποίο επιζητούσε ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντιμίρ Ζελένσκι.
«Ο Πούτιν και η Ρωσία είναι σε ΜΕΓΑΛΟΥΣ οικονομικούς μπελάδες, και είναι ώρα η Ουκρανία να δράσει» έγραψε ο Τραμπ στο Truth Social, λίγο μετά τη συνάντηση με τον Ζελένσκι, ο οποίος ταξίδεψε στη Νέα Υόρκη και συνάντησε τον Τραμπ στο περιθώριο της γενικής συνέλευσης του ΟΗΕ.
«Έχοντας δει τους οικονομικούς μπελάδες (που ο πόλεμος) προκαλεί στη Ρωσία, νομίζω πως η Ουκρανία, με τη στήριξη της ΕΕ, είναι σε θέση να πολεμήσει και να κερδίσει πίσω όλη την Ουκρανία, στην αρχική της μορφή» δήλωσε.
Για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο οι ουκρανικές δυνάμεις θα πρέπει να εκδιώξουν τις ρωσικές από περίπου το 20% των εδαφών της Ουκρανίας, περιλαμβανομένης της Κριμαίας, που η Ρωσία κατέχει από το 2014- κάτι που θα αποτελούσε δραματική ανατροπή στον πόλεμο. Σημειώνεται πως στο παρελθόν ο Τραμπ είχε αφήσει να εννοηθεί πως το Κίεβο θα έπρεπε να λάβει υπόψιν το ενδεχόμενο παραχώρησης εδαφών για να επιτευχθεί ειρήνη, πυροδοτώντας ανησυχίες στην Ουκρανία για παρασκηνιακές συνομιλίες περί μιας συμφωνίας στο πλαίσιο της οποίας τα κατεχόμενα εδάφη θα αναγνωρίζονταν ως ρωσικά.
Η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Κάγια Κάλας, επιδοκίμασε τις δηλώσεις Τραμπ, λέγοντας πως «ήταν πολύ ισχυρές δηλώσεις που δεν είχαμε ακούσει στο παρελθόν σε τέτοια μορφή, οπότε είναι πραγματικά καλό που τώρα έχουμε ίδια αντίληψη».
Οι τοποθετήσεις Τραμπ έρχονται σε αντίθεση με την αντιμετώπιση που είχε ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν στη σύνοδο στην Αλάσκα τον προηγούμενο μήνα, στο πλαίσιο μιας προσπάθειας για τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία. Ο Ζελένσκι έκανε λόγο σε δημοσιογράφους για μια «καλή, εποικοδομητική» συνάντηση με τον Τραμπ, χωρίς να μπει σε λεπτομέρειες, ενώ επιδοκίμασε τη δήλωση Τραμπ στο Truth Social ως «μεγάλη μετατόπιση». Αργότερα είπε στο Fox News πως θεωρεί ότι οι θέσεις της Ουκρανίας και των ΗΠΑ είναι «πιο κοντά από ό,τι ποτέ άλλοτε» και ότι η θέση του Τραμπ είχε αλλάξει.
O Τραμπ χλεύασε επίσης τον ρωσικό στρατό, γράφοντας ότι πολεμά «χωρίς στόχο» σε έναν πόλεμο που «μια πραγματική στρατιωτική δύναμη» θα είχε κερδίσει μέσα σε λιγότερο από μια εβδομάδα. Αυτό, πρόσθεσε, κάνει τη Ρωσία να μοιάζει με «χάρτινο τίγρη». Ωστόσο η μόνη πραγματική δέσμευση στην οποία προέβη είναι πως θα συνεχίσει να προμηθεύει το ΝΑΤΟ με όπλα για να κάνει (το ΝΑΤΟ) ό,τι θέλει με αυτά- μια αναφορά σε έναν νέο μηχανισμό που επιτρέπει στις ευρωπαϊκές χώρες να αγοράζουν αμερικανικά όπλα για την Ουκρανία.
Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο, μιλώντας στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, ανέφερε πως οι ΗΠΑ δεν έχουν εγκαταλείψει τις ελπίδες για μια ειρηνική λύση. «Αυτός ο πόλεμος πρέπει να τελειώσει. Μα αν δεν τελειώσει, αν δεν υπάρχει βραχυπρόθεσμα δρόμος για ειρήνη, τότε οι ΗΠΑ και ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ θα κάνουν τα απαραίτητα βήματα για να επιβάλουν τιμήματα για συνεχιζόμενη επιθετικότητα».
Ο Ζελένσκι καλεί εδώ και καιρό τις ΗΠΑ να κλιμακώσουν την πίεση μέσω των κυρώσεων στη Ρωσία για να την αναγκάσουν να μπει σε διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό του πολέμου- έκκληση που επανέλαβε στον ΟΗΕ. Μιλώντας στη γενική συνέλευση νωρίτερα, ο Τραμπ είπε ότι ήταν έτοιμος να επιβάλει ισχυρά οικονομικά μέτρα αν η Ρωσία δεν σταματήσει τον πόλεμο, μα το ίδιο θα έπρεπε να κάνουν και οι σύμμαχοί. Επίσης, αποδοκίμασε κάποιες ευρωπαϊκές χώρες που συνεχίζουν να αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο.
Ο Ζελένσκι είπε πως ο ίδιος και ο Τραμπ συζήτησαν για τα προβλήματα της ρωσικής οικονομίας και ότι «υπήρξε κατανόηση» πως ο Τραμπ θα ήταν έτοιμος να παρέχει εγγυήσεις ασφαλείας στην Ουκρανία όταν τελειώσει ο πόλεμος. Είπε επίσης πως ο Τραμπ είχε τη δύναμη να αποτελέσει «game changer» για την Ουκρανία στον πόλεμο και σημείωσε πως η Κίνα διατηρούσε την επιρροή της πάνω στη Ρωσία- αν και πρόσθεσε ότι δεν είχε δει ενδείξεις που να υποδεικνύουν ότι το Πεκίνο ήθελε να τελειώσει ο πόλεμος.
Η αντίδραση της Ρωσίας
Μιλώντας σε δημοσιογράφους ο αναπληρωτής πρεσβευτής της Ρωσίας στον ΟΗΕ υποβάθμισε τη σημασία των δηλώσεων Τραμπ στο Truth Social: «Μην σας συναρπάζει τόσο το κάθε tweet» είπε σχετικά.
Την Τετάρτη το Κρεμλίνο υποστήριξε ότι τα ρωσικά στρατεύματα προέλαυναν σε όλα τα μέτωπα στην Ουκρανία και ότι η δυναμική του πολέμου ήταν προφανής. Επίσης, απέρριψε τα περί «χάρτινου τίγρη»: Όπως είπε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, η Ρωσία είναι «αρκούδα», όχι «τίγρης», και «δεν υπάρχει χάρτινη αρκούδα». Επίσης είπε πως ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν εκτιμά τις προσπάθειες του Τραμπ για τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία και πρόσθεσε η σταθερότητα της ρωσικής οικονομίας ήταν εξασφαλισμένη.
Ο Πεσκόφ είπε επίσης ότι η ρωσική οικονομία ικανοποιεί πλήρως τις ανάγκες του στρατού της και ήταν μεγάλο λάθος να θεωρεί κανείς ότι η Ουκρανία θα μπορούσε να κερδίσει ξανά χαμένα εδάφη. Ακόμη, υποστήριξε ότι ο πόλεμος δεν ήταν χωρίς στόχο, μα προέκυψε λόγω της απροθυμίας των ΗΠΑ και της ΕΕ να λάβουν υπόψιν τους προβληματισμούς ασφαλεάις της Ρωσίας.
Οι πιθανοί λόγοι για τη στροφή Τραμπ
Όσον αφορά στους λόγους της αλλαγής ρητορικής από τον Τραμπ, πολλοί είναι οι πιθανοί παράγοντες που μπορεί να την προκάλεσαν.
Ένας είναι η στρατιωτική και οικονομική πραγματικότητα επί του πεδίου: Η Ρωσία, παρά τους ισχυρισμούς της, εξακολουθεί να πληρώνει μεγάλο τίμημα για τον πόλεμο, σε ζωές και χρήμα- και είναι αμφίβολο ποια είναι τελικά τα κέρδη στα οποία μπορεί να προσβλέπει, δεδομένου του κόστους. Το σχόλιο του Τραμπ περί «μεγάλων οικονομικών μπελάδων» ενισχύει τη θέση περί δυνατότητας επικράτησης της Ουκρανίας, εφόσον συνεχίσει να στηρίζεται από τη Δύση. Ακόμη, είναι γεγονός πως η αντοχή της Ουκρανίας σε βάθος χρόνου έχει αλλάξει τις αντιλήψεις πολλών σχετικά με τη σύγκρουση- ενώ η αλλαγή του Τραμπ μπορεί να οφείλεται και στην επίδραση που είχαν οι επανειλημμένες επισκέψεις Ευρωπαίων ηγετών στην Ουάσινγκτον, που τον καλούσαν να είναι προσεκτικός όσον αφορά στις επαφές του με τον Πούτιν.
Από εκεί και πέρα, οι ευρωπαϊκές χώρες- μέλη του ΝΑΤΟ έχουν αυξήσει όντως τη βοήθειά τους προς την Ουκρανία, κάτι που φαίνεται να έχει επηρεάσει την προηγούμενη αντίληψη/ ρητορική του Τραμπ πως οι ΗΠΑ σηκώνουν το μεγαλύτερο οικονομικό βάρος στην υπόθεση. Ένας άλλος λόγος ενδεχομένως να είναι η εσωτερική πολιτική σκηνή, καθώς ο Τραμπ δέχεται επικρίσεις σχετικά με αυτό που εκλαμβάνεται ως ήπια στάση απέναντι στη Ρωσία: Μια σκληρότερη γραμμή θα εκλαμβανόταν θετικά τόσο από μερίδα των Ρεπουμπλικανών όσο και από πολλούς μετριοπαθείς, που βλέπουν τον πόλεμο της Ουκρανίας ως ζήτημα που έχει να κάνει με την εθνική αξιοπιστία των ΗΠΑ.
Επίσης, υπάρχει πάντα και το θέμα της διαπραγματευτικής στρατηγικής του Τραμπ: Είναι πλέον γνωστό πως ο Αμερικανός πρόεδρος συνηθίζει να αλλάζει θέσεις για να αποκτήσει πλεονέκτημα. Οι συζητήσεις περί συμβιβασμού ενδεχομένως να εντάσσονταν σε ένα πλαίσιο στρατηγικής για να πειστούν η Ρωσία και η Ουκρανία να αρχίσουν διαπραγματεύσεις, μα με τη Ρωσία να μη δείχνει προθυμία για συμβιβασμούς, πλέον εστιάζει στη στήριξη και αποκατάσταση της Ουκρανίας.
Άλλος ένας ενδεχόμενος λόγος μπορεί να είναι οι αυξημένες ρωσικές προκλήσεις στα σύνορα με χώρες του ΝΑΤΟ και η ενόχλησή του με τον Πούτιν– υπενθυμίζεται πως ο ίδιος είπε πως οι χώρες της Συμμαχίας θα έπρεπε να καταρρίπτουν τα ρωσικά αεροσκάφη που παραβιάζουν τον εναέριο χώρο τους, ενώ, ερωτηθείς για το αν εμπιστεύεται ακόμα τον Ρώσο πρόεδρο, απάντησε «θα σας πω σε έναν μήνα από σήμερα»- ενώ επίσης είπε ότι οι Ουκρανοί είναι «καλοί μαχητές» με «πολλά κότσια». Υπενθυμίζεται πως ο Τραμπ είχε αρκετά σκεπτικιστική στάση απέναντι στο ΝΑΤΟ, ωστόσο αυτό φαίνεται να έχει αλλάξει πλέον. Επίσης, ο Πούτιν έχει επανειλημμένα κλιμακώσει τις επιθέσεις του εναντίον της Ουκρανίας ακριβώς μετά από επικοινωνίας με τον Τραμπ, κάτι που μπορεί να εκληφθεί και ως εμπαιγμός– σίγουρα κάτι που δεν λαμβάνεται υπόψιν θετικά από τον Τραμπ, ο οποίος μάλιστα έχει πει δημόσια πως η σύζυγός του, Μελάνια, του έχει πει ότι μετά από κάθε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Πούτιν της λέει πόσο θετική ήταν, μα μετά από λίγες ώρες η Ρωσία κλιμακώνει τις επιθέσεις στην Ουκρανία, συνεχίζοντας να σκοτώνει εκατοντάδες.
Κλείνοντας, δεν θα έπρεπε να παραβλέπεται και το ευρύτερο πλαίσιο του τελευταίου καιρού: Ο Αμερικανός πρόεδρος εμφανίζεται γενικότερα πιο οργισμένος και επιθετικός από κάθε άποψη τελευταία– από τις σκληρές τοποθετήσεις του όσον αφορά στη δολοφονία του Τσάρλι Κερκ μέχρι τις δηλώσεις του περί σύνδεσης του αυτισμού με την παρακεταμόλη και το «οι χώρες σας πάνε κατά διαόλου» στον ΟΗΕ.
Με πληροφορίες από Reuters, Sky News, BBC , ABC
