Η συνοριακή υπηρεσία της ΕΕ έχει εμπλακεί στις επαναπροωθήσεις (pushbacks) τουλάχιστον 957 αιτούντων άσυλο στο Αιγαίο Πέλαγος μεταξύ Μαρτίου 2020 και Σεπτεμβρίου 2021, σύμφωνα με νέα έρευνα.
Η Frontex, ο καλύτερα χρηματοδοτούμενος οργανισμός της ΕΕ με προϋπολογισμό 758 εκατ. ευρώ, ερευνάται για καταγγελίες παράνομων απωθήσεων προσφύγων και μεταναστών σε συνέργεια με τις ελληνικές αρχές, κάτι που αρνείται κατηγορηματικά όπως επισημαίνει αποκαλυπτικό δημοσίευμα του Guardian.
Κοινή έρευνα των Lighthouse Reports, Der Spiegel, SRF Rundschau, Republik και Le Monde αποκάλυψε την εμπλοκή της Frontex σε αυτές τις περιπτώσεις.
Σύμφωνα με την έρευνα, διαπιστώθηκε ότι στην εσωτερική βάση δεδομένων αναφορών περιστατικών της υπηρεσίας, που ονομάζεται Jora, τα περιστατικά αυτά χαρακτηρίστηκαν από αξιωματούχους ως «αποτροπή αναχώρησης» (″prevention of departure″).
Στην αναθεωρημένη βάση δεδομένων της Frontex, περιλαμβάνονταν περιγραφές τουλάχιστον 145 περιπτώσεων με την ένδειξη «αποτροπή αναχώρησης», οι οποίες διέφεραν από τις αναφορές της τουρκικής ακτοφυλακής και τις μαρτυρίες για τα ίδια περιστατικά.
Σε τουλάχιστον 22 περιστατικά, οι αιτούντες άσυλο αποβιβάστηκαν από λέμβους, μπήκαν σε ελληνικές σωσίβιες βάρκες και αφέθηκαν ακυβέρνητοι στη θάλασσα.
Στις 28 Μαΐου πέρυσι, μια ομάδα σχεδόν 50 αιτούντων άσυλο που είχαν ήδη αποβιβαστεί στη Λέσβο επικοινώνησαν με τη νορβηγική ΜΚΟ Aegean Boat Report, στέλνοντας φωτογραφίες και ένα μήνυμα WhatsApp που έδειχνε την τοποθεσία τους κοντά στην πρωτεύουσα του νησιού, τη Μυτιλήνη.
Ωρες αργότερα, κάποιοι από την ομάδα βρέθηκαν από την τουρκική ακτοφυλακή στη θάλασσα μέσα σε πορτοκαλί σωσίβιες λέμβους. Αυτό το συμβάν καταγράφηκε αργότερα στη βάση δεδομένων της Frontex ως «αποτροπή αναχώρησης».
Δύο πηγές της Frontex ισχυρίστηκαν σε δημοσιογράφους ότι οι παράνομες απωθήσεις στο Αιγαίο καταλήγουν στη βάση δεδομένων Jora ως «αποτροπή αναχώρησης». «Γιατί δεν το αποκαλούν απλώς ″απώθηση″ να τελειώνουμε;» είπε ένας Ελληνας αξιωματικός της ακτοφυλακής, σύμφωνα με το επίμαχο δημοσίευμα του Guardian.
Ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν χαρακτηρίσει «συστηματικές» τις απωθήσεις στο Αιγαίο.
Οι νέες καταγγελίες κατά της Frontex έρχονται πριν από το δημοψήφισμα της 15ης Μαΐου στην Ελβετία σχετικά με την εμπλοκή της χώρας με την υπηρεσία συνόρων της ΕΕ. Το 2021, η Ελβετία δώρισε 24 εκατομμύρια ελβετικά φράγκα στον οργανισμό και η κυβέρνηση σχεδιάζει να αυξήσει αυτή τη δωρεά στα 61 εκατομμύρια ελβετικά φράγκα έως το 2027.
Αλλά οι πολέμιοι της επέκτασης του οργανισμού λένε ότι αυτό θα καθιστούσε την Ελβετία άμεσα υπεύθυνη για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που λαμβάνουν χώρα στα σύνορα της Ευρώπης. Το δημοψήφισμα προκηρύχθηκε μετά από αναφορά που συγκέντρωσε περισσότερες από 62.000 υπογραφές υπέρ της περικοπής της χρηματοδότησης του οργανισμού.
Η ελληνική πλευρά και η Frontex αρνούνται τους ισχυρισμούς περί απωθήσεων και λένε ότι οι αξιωματούχοι τους συμμορφώνονται με τη νομοθεσία για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ωστόσο, υπάρξει αυξανόμενη πίεση προς τον εκτελεστικό διευθυντή της Frontex, Φαμπρίς Λεγκερί, και η ΕΕ έχει παγώσει μέρος του προϋπολογισμού της όσο διερευνώνται αυτοί οι ισχυρισμοί.
Ο Τίνεκε Στρικ, Ολλανδός ευρωβουλευτής και μέλος της Ομάδας Ελέγχου της Frontex, ζήτησε την αναστολή των εργασιών της συνοριακής υπηρεσίας στην Ελλάδα. «Χρειάζεται μια θεμελιώδης αλλαγή στην κουλτούρα» της υπηρεσίας συνόρων της ΕΕ, τόνισε, συμπεριλαμβανομένης μιας αλλαγής ηγεσίας, επειδή ο Λεγερί «έχει χάσει την αξιοπιστία του στο να παίρνει στα σοβαρά τα θεμελιώδη δικαιώματα».
«Η Frontex θα πρέπει να αναστείλει τις δραστηριότητές της στην Ελλάδα», πρόσθεσε ο Στρικ. «Εχουμε τόσες πολλές αξιόπιστες εκθέσεις από αρχές όπως τα Ηνωμένα Εθνη και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, που όλες λένε ότι οι απωθήσεις είναι συστηματικές. Πρέπει να γίνουν περισσότερα, ειδάλλως γίνεστε μέρος των παραβιάσεων και συνένοχοι».
Η Frontex υποστηρίζει ότι δεν αρμοδιότητα και την εξουσία για να διερευνήσει τις ενέργειες μεμονωμένων χωρών και ότι «εξασφαλίζει και προωθεί τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων σε όλες τις δραστηριότητες διαχείρισης των συνόρων». Η υπηρεσία επιμένει ότι «έχει δεσμευτεί πλήρως να τηρήσει τα υψηλότερα πρότυπα συνοριακού ελέγχου στις επιχειρήσεις και οι αξιωματικοί μας δεσμεύονται από έναν κώδικα δεοντολογίας».
Σε ανακοίνωση του ο οργανισμός αναφέρει: «Τα θεμελιώδη δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένου του σεβασμού της αρχής της μη επαναπροώθησης, βρίσκονται στον πυρήνα όλων των δραστηριοτήτων του οργανισμού».
Η μη επαναπροώθηση είναι θεμελιώδης αρχή του διεθνούς δικαίου για τους πρόσφυγες: ένα άτομο που χρήζει προστασίας δεν μπορεί να επιστραφεί βίαια σε ένα μέρος όπου θα αντιμετωπίσει βλάβη.
Πηγή: Guardian