Ενα είναι το μόνο σίγουρο μέχρι στιγμής για το ναυάγιο με τους μετανάστες στην Πύλο: Στις 9 Ιουνίου, μια παλιά μεταλλική αλιευτική τράτα αναχώρησε από την ανατολική Λιβύη για την Ιταλία, μεταφέροντας πάρα πολλούς ανθρώπους.
Περίπου 750 άνδρες, γυναίκες και παιδιά από τη Συρία, την Αίγυπτο, τα παλαιστινιακά εδάφη και το Πακιστάν επέβαιναν στο πλοίο, φεύγοντας από την απελπισία της πατρίδας τους και προσπαθώντας να προσεγγίσουν συγγενείς τους στην Ευρώπη.
Πέντε ημέρες αργότερα, η τράτα βυθίστηκε στα ανοιχτά της Πύλου, σε ένα από τα βαθύτερα σημεία της Μεσογείου. Μόνο 104 άνθρωποι, όλοι άνδρες, επέζησαν ενώ νεκροί ανασύρθηκαν 78. Οι υπόλοιποι αγνοούνται και οι ελπίδες για επιβίωσή τους στερεύουν δραματικά.
Για την ώρα υπάρχουν περισσότερες ερωτήσεις παρά απαντήσεις σχετικά με το τι οδήγησε σε ένα από τα χειρότερα ναυάγια στην πρόσφατη ιστορία της Μεσογείου.
Ακτιβιστές, ειδικοί στη μετανάστευση και πολιτικά κόμματα διαφωνούν ως προς τι έγινε και αν οι ελληνικές αρχές έπραξαν τα δέοντα. Πολλοί θέτουν το ερώτημα γιατί το Λιμενικό δεν ενήργησε νωρίτερα για τη διάσωση των μεταναστών, παρόλο που ένα σκάφος της ακτοφυλακής συνόδευε τη μηχανότρατα για ώρες. Ο αντίλογος υπογραμμίζει ότι το αλιευτικό βρισκόταν σε διεθνή ύδατα και το Διεθνές Δίκαιο ορίζει σαφώς τι ισχύει σε τέτοιες περιπτώσεις.
Η τραγωδία λεπτό προς λεπτό
Ακολουθεί ένα χρονοδιάγραμμα των γεγονότων που βασίζεται σε αναφορές από τις ελληνικές αρχές, ένα εμπορικό πλοίο και ακτιβιστές που δήλωσαν ότι ήταν σε επαφή με επιβάτες. Περιγράφουν αλληλουχίες γεγονότων που άλλοτε συγκλίνουν και άλλοτε αλληλοαναιρούνται.
Το Ελληνικό Λιμενικό έχει τονίσει ότι η υπερφορτωμένη με μετανάστες τράτα κινούνταν σταθερά προς την Ιταλία, αρνούμενη σχεδόν κάθε βοήθεια, μέχρι λίγα λεπτά πριν βυθιστεί. Αυτό υποστηρίζεται εν μέρει και από τα μέλη ενός εμπορικού δεξαμενόπλοιου που βρισκόταν κοντά.
Ωστόσο, ακτιβιστές υποστηρίζουν ότι οι άνθρωποι που επέβαιναν στο μοιραίο πλοίο κινδύνευαν και έκαναν επανειλημμένες εκκλήσεις για βοήθεια τουλάχιστον 15 ώρες πριν το σκάφος βυθιστεί.
Από αυτό το χρονοδιάγραμμα λείπει η μαρτυρία επιζώντων, οι οποίοι έχουν ξεκινήσει να καταθέτουν στα δικαστήρια της Καλαμάτας.
Γύρω στις 11 το πρωί της Τρίτης, οι ιταλικές αρχές ενημέρωσαν την Ελλάδα ότι μια αλιευτική τράτα γεμάτη μετανάστες βρισκόταν σε διεθνή ύδατα νοτιοδυτικά της Πελοποννήσου. Οι ιταλικές αρχές πιθανότατα ειδοποιήθηκαν από έναν ακτιβιστή.
Την ίδια περίπου ώρα, η ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα Ναουάλ Σούφι έγραψε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι επικοινώνησε μαζί της μια γυναίκα σε ένα σκάφος που είχε φύγει από τη Λιβύη τέσσερις ημέρες νωρίτερα.
Οι μετανάστες είχαν ξεμείνει από νερό, έγραψε ο Σούφι, και μοιράστηκαν συντεταγμένες GPS μέσω δορυφορικού τηλεφώνου που έδειχνε ότι απέχουν περίπου 100 χιλιόμετρα (62 μίλια) από την Ελλάδα. «Δραματική κατάσταση στο πλοίο. Χρειάζονται άμεση διάσωση», έγραψε το πρωί της Τρίτης.
Κατά τη διάρκεια της ημέρας, η Σούφι έκανε λόγο για περίπου 20 κλήσεις που είχε με ανθρώπους στην τράτα σε μια σειρά από αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Αεροσκάφος παρακολούθησης της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής Frontex εντόπισε την μηχανότρατα στις 23:47 και ειδοποίησε τις ελληνικές αρχές. Η Frontex είπε στο Associated Press ότι το αεροπλάνο της έπρεπε να φύγει από το σημείο μετά από 10 λεπτά λόγω έλλειψης καυσίμων, αλλά ότι είχε επίσης κοινοποιήσει στην Ελλάδα λεπτομέρειες και φωτογραφίες της «πολύ φορτωμένης» τράτας.
Στις 2 το μεσημέρι, οι ελληνικές αρχές ήρθαν σε επαφή με κάποιον στην τράτα. Το σκάφος «δεν ζήτησε καμία βοήθεια από το Λιμενικό Σώμα ή από την Ελλάδα», σύμφωνα με τις ανακοινώσεις.
Ακτιβιστές αντιτείνουν ότι οι άνθρωποι στο σκάφος είχαν ανάγκη για βοήθεια ήδη από το απόγευμα της Τρίτης.
Στις 15:11, έγραψε η Σούφι, οι επιβάτες της είπαν ότι επτά άτομα ήταν αναίσθητα. Περίπου την ίδια ώρα, το Alarm Phone, ένα δίκτυο ακτιβιστών οι οποίοι λειτουργούν τηλεφωνική γραμμή για μετανάστες που χρειάζονται διάσωση, είπε ότι έλαβαν κλήση από ένα άτομο στην τράτα.
Στις 15:35, ελικόπτερο της Ελληνικής Ακτοφυλακής εντόπισε τη μηχανότρατα. Μια αεροφωτογραφία που κυκλοφόρησε το έδειξε να είναι ασφυκτικά γεμάτο, με ανθρώπους να καλύπτουν σχεδόν κάθε εκατοστό του καταστρώματος.
Από τότε μέχρι τις 9 το βράδυ οι ελληνικές αρχές είπαν ότι ήταν σε επαφή με άτομα στην τράτα μέσω δορυφορικού τηλεφώνου, ραδιοασυρμάτου. Εμπορικά σκάφη και σκάφος του Λιμενικού Σώματος που έφτασε τη νύχτα ήταν σε επικοινωνία με επιβαίνοντες, οι οποίοι φέρονται να είπαν επανειλημμένα ότι ήθελαν να συνεχίσουν στην Ιταλία και αρνήθηκαν τη διάσωση.
Στις 5:10 μ.μ., οι ελληνικές αρχές ζήτησαν από το δεξαμενόπλοιο Lucky Sailor με σημαία Μάλτας να δώσει στη μηχανότρατα τροφή και νερό. Σύμφωνα με την εταιρεία που διαχειρίζεται το Lucky Sailor, οι άνθρωποι στη μηχανότρατα «ήταν πολύ διστακτικοί να λάβουν οποιαδήποτε βοήθεια» και φώναξαν ότι «θέλουν να πάνε στην Ιταλία». Τελικά, η Eastern Mediterranean Maritime Limited ανέφερε σε δήλωσή της, ότι η μηχανότρατα πείστηκε να δεχτεί προμήθειες.
Γύρω στις 6 το απόγευμα, ένα ελικόπτερο της Ελληνικής Ακτοφυλακής ανέφερε ότι η τράτα «έπλεε σε σταθερή πορεία».
Αλλά στις 6:20 μ.μ., το Alarm Phone είπε ότι οι επιβαίνοντες ανέφεραν ότι δεν κινούνταν και ότι ο «καπετάνιος» είχε εγκαταλείψει τη μηχανότρατα σε μια μικρή βάρκα. Οι ελληνικές αρχές απαντούν ότι η τράτα σταμάτησε εκείνη την ώρα για να λάβει προμήθειες από το Lucky Sailor.
Στις 6:55 μ.μ., η Σούφι έγραψε ότι οι μετανάστες στο πλοίο της είπαν για έξι νεκρούς και άλλους 2 επιβαίνοντες σε άσχημη κατάσταση. Κανένας άλλος, ωστόσο, μέχρι στιγμής δεν έχει μιλήσει θανάτους πριν από το ναυάγιο και το Associated Prees δεν μπόρεσε να επαληθεύσει αυτή την πληροφορία.
Γύρω στις 9 το βράδυ, οι ελληνικές αρχές ζήτησαν από ένα δεύτερο, υπό ελληνική σημαία, εμπορικό πλοίο να τους δώσει νερό και επέτρεψαν στο Lucky Sailor να φύγει.
Στη συνέχεια, γύρω στις 22:40, σκάφος του Λιμενικού Σώματος από την Κρήτη έφτασε στη μηχανότρατα, και παρέμεινε σε κοντινή απόσταση μέχρι να βυθιστεί. Σύμφωνα με το Λιμενικό, το σκάφος «παρατηρούσε διακριτικά» τη μηχανότρατα από απόσταση. Το Λιμενικό Σώμα επανέλαβε η τράτα δεν φαινόταν να έχει κανένα πρόβλημα και κινούνταν «με σταθερή πορεία και ταχύτητα».
Οι τελευταίες ώρες
Σύμφωνα με το αφήγημα της Σούφι, οι προσπάθειες παράδοσης προμηθειών μπορεί να συνέβαλαν στα προβλήματα της μηχανότρατας. Λίγο μετά τις 11 το βράδυ, έγραψε ότι η τράτα άρχισε να παίρνει κλίση καθώς οι επιβάτες της προσπαθούσαν να πιάσουν μπουκάλια νερού από άλλο σκάφος. Σύμφωνα με τους επιβαίνοντες, σχοινιά ήταν δεμένα στο πλοίο, αποσταθεροποιώντας το και προκαλώντας «κατάσταση πανικού», λέει η ίδια.
Το Lucky Sailor, ωστόσο, ανέφερε ότι δεν υπήρχαν σχοινιά δεμένα στη μηχανότρατα και ότι οι προμήθειες παραδόθηκαν σε στεγανά βαρέλια. «Αυτοί που επέβαιναν στο σκάφος τα έπιασαν και τα τράβηξαν», είπε στο AP η εταιρεία που διαχειρίζεται το Lucky Sailor.
Ο εκπρόσωπος του Ελληνικού Λιμενικού Σώματος ξεκαθάρισε ότι κανένα από τα σκάφη δεν επιχείρησε να ρυμουλκήσει την τράτα. Ο Νίκος Αλεξίου διευκρίνισε ότι το Λιμενικό θέλησε να ελέγξει την κατάσταση της τράτας, αλλά οι επιβαίνοντες αρνήθηκαν ξανά τη βοήθεια και έλυσαν ένα μικρό σχοινί που πετάχτηκε κάποια στιγμή για να μην ξεμακρύνουν τα σκάφη, συνεχίζοντας την πορεία του.
Πύλος: Τι λέει το Λιμενικό για τα περί «πρόσδεσης»- «πετάχτηκε ένα μικρό σχοινί, το έλυσαν οι ίδιοι»
Η τελευταία επαφή της Σούφι με την τράτα ήταν στις 11 μ.μ. Αργότερα υποστήριξε ότι «ποτέ δεν εξέφρασαν τη βούληση να συνεχίσουν να πλέουν στην Ιταλία» ή αρνήθηκαν τη βοήθεια από την Ελλάδα. «Βρίσκονταν σε κίνδυνο και χρειάζονταν βοήθεια».
Το ναυάγιο
Σύμφωνα με τις αρχές, η τράτα συνέχισε να κινείται μέχρι τη 1:40 τα ξημερώματα της Τετάρτης, όταν σταμάτησε ο κινητήρας της. Το σκάφος του Λιμενικού Σώματος στη συνέχεια πλησίασε για να «προσδιορίσει το πρόβλημα».
Λίγα λεπτά αργότερα, το Alarm Phone είχε μια τελική επαφή με άτομα στη μηχανότρατα. Οι ακτιβιστές κατάφεραν να καταλάβουν μόνο τα εξής: «Γεια σου φίλε μου… Το πλοίο που στέλνεις είναι…» πριν διακοπεί η κλήση.
Στις 2:04 τα ξημερώματα, περισσότερες από 15 ώρες αφότου οι ελληνικές αρχές ειδοποιήθηκαν για πρώτη φορά για το αλιευτικό, το Λιμενικό ανέφερε ότι η τράτα άρχισε να ταλαντεύεται βίαια από πλευρά σε πλευρά και στη συνέχεια ανατράπηκε.
Οι άνθρωποι στο κατάστρωμα έπεσαν στη θάλασσα, ενώ άλλοι έμειναν πάνω στο σκάφος καθώς αυτό αναποδογύρισε. Πολλοί άλλοι, συμπεριλαμβανομένων γυναικών και παιδιών, παγιδεύτηκαν στα αμπάρια. Δεκαπέντε λεπτά αργότερα, η τράτα εξαφανίστηκε κάτω από το νερό.
Μέσα στο σκοτάδι της νύχτας, 104 άνθρωποι διασώθηκαν και μεταφέρθηκαν στην ακτή με το Mayan Queen IV, ένα πολυτελές γιοτ που έπλεε στην περιοχή του ναυαγίου. Οι ελληνικές αρχές ανέσυραν 78 πτώματα. Δεν έχουν βρεθεί άλλοι άνθρωποι από την Τετάρτη. Περίπου 500 αγνοούνται.
