Μπορεί να μην ιδιαίτερα γνωστό, αλλά δεν ήταν ασυνήθιστο ζωγράφοι του 19ου αιώνα να απεικονίζουν στα έργα τους θλιμμένες νύφες πριν ή μετά από έναν ανεπιθύμητο γάμο. Σήμερα, δύο αιώνες μετά, αυτή η θεματική φαίνεται να σημειώνει μεγάλη απήχηση και ιδιαίτερα μεταξύ των χρηστών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι οποίοι κοινοποιούν φημισμένους πίνακες για τη δημιουργία των γνωστών σε όλους, «memes» ή «μιμίδια».
Για την ιστορία, το 1800 παρατηρήθηκε μία στροφή των καλλιτεχνών στην απόδοση των συναισθηματικών και ψυχολογικών επιπτώσεων ενός ανεπιθύμητου γάμου ή αρραβώνα. Αν και ο γάμος για οικονομικούς, πολιτικούς ή κοινωνικούς λόγους δεν ήταν καθόλου ασυνήθιστος εκείνη την εποχή, το θέμα του γάμου από έρωτα αποτελεί ένα διαχρονικό πρόβλημα.
Vasili Pukirev, «The Unequal Marriage» (1862)
Ο Ρώσος καλλιτέχνης Vasili Pukirev (1832-1890) παρουσίασε το έργο «The Unequal Marriage» το 1862 σε μια ετήσια ακαδημαϊκή έκθεση και ο πίνακας αγοράστηκε αμέσως από τον Pavel Tretyakov, ιδρυτή της Κρατικής Πινακοθήκης Tretyakov στη Μόσχα, στη συλλογή της οποίας βρίσκεται μέχρι και σήμερα.
Ο πίνακας ήταν και παραμένει το πιο επιτυχημένο έργο του Pukirev, καθώς αφενός πυροδότησε έντονες συζητήσεις γύρω από το σοβαρό θέμα και αφετέρου απομακρύνθηκε αρκετά από το κλασικό αφήγημα που υπήρχε στα περισσότερα έργα της εποχής σχετικά με ρομαντικοποιημένες γαμήλιες στιγμές.
Απεικονίζεται μια περίτεχνα ντυμένη νεαρή νύφη με το πρόσωπό της σκυμμένο και τα μάτια της κόκκινα και πρησμένα από το κλάμα. Τα λουλούδια που κοσμούν το κεφάλι και το μπούστο της είναι ακόμη μπουμπούκια, με μερικά να ανοίγουν μόλις τα πέταλά τους, σύμβολο της νιότης της που ξεριζώνεται βίαια πριν ακόμη καλά καλά ανθίσει. Απλώνει το δεξί της χέρι προς τον ιερέα χωρίς να βλέπει, σαν να κινείται μηχανικά, ενώ το κερί στα αριστερά της κρέμεται επικίνδυνα κοντά στις ογκώδεις φούστες της, υποδηλώνοντας μια αδιαφορία για την πιθανή θανάτωση.
Αντίθετα, ο γαμπρός που στέκεται δίπλα της θα μπορούσε κάλλιστα σε ένα διαφορετικό περιβάλλον να θεωρηθεί λανθασμένα ο παππούς της. Αν και ο ίδιος είναι επίσης πλούσια ντυμένος, έχοντας ένα παράσημο της Ρωσικής Αυτοκρατορίας στο λαιμό του και άλλο ένα καρφιτσωμένο στο στήθος του, η όψη του δεν κρύβει τίποτα άλλο παρά αδιαφορία για την ταραγμένη νεαρή νύφη του που βρίσκεται δίπλα του.
Ο πίνακας μάλιστα έχει αυτοβιογραφικά στοιχεία καθώς φημολογείται πως η νεαρή νύφη, ήταν η αγαπημένη του καλλιτέχνη που δεν μπόρεσε να παντρευτεί, εξαιτίας της αδυναμίας του να συντηρήσει μία οικογένεια με τον χαμηλό μισθό ενός καλλιτέχνη.
Auguste Toulmouche, «The Reluctant Bride» (1866)
Το έργο του Auguste Toulmouche «The Reluctant Bride» (1866) είναι αυτό που έχει σπάσει όλα τα κοντέρ στο κόσμο των memes στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το αμείλικτο βλέμμα της κεντρικής φιγούρας γεμάτο κυνισμό και παραίτηση το οποίο είναι σαν να απευθύνεται αμέσως στο θεατή ξεπερνώντας τα στενά όρια του καμβά, αντικατοπτρίζει ένα συναίσθημα το οποίο μπορεί να χαρακτηριστεί με βεβαιότητα διαχρονικό.
Ο Γάλλος ζωγράφος Toulmouche (1829-1890) έγινε ιδιαιτέρως γνωστός για τα έργα του που απεικονίζουν γυναίκες της ανώτερης κοινωνικής τάξης του Παρισιού και σκηνές από πλουσιοπάροχα σπίτια.
Σε αντίθεση με τις τυπικές απεικονίσεις μιας γυναίκας μόνη της, εδώ βλέπουμε μια συγκέντρωση γυναικών. Στο κέντρο, η αρραβωνιαστικιά, με πλούσιο ανοιχτό σατέν μετάξι στολισμένο με γούνα στο γιακά. Δύο γυναίκες παρόμοιας ηλικίας φαίνεται να την παρηγορούν ή να τη συγχαίρουν, η μία φιλάει το μέτωπό της, ενώ η άλλη της σφίγγει το χέρι. Στο βάθος ξεχωρίζει ένα νεότερο κορίτσι το οποίο καμαρώνει τον εαυτό του σε έναν καθρέφτη δοκιμάζοντας το λουλουδάτο στέμμα της μέλλουσας νύφης.
Firs Sergeyevich Zhuravlev, «After the Marriage» (1874)
Αντί να επικεντρωθεί στην προετοιμασία του γάμου ή στην ίδια την τελετή, ο Ρώσος καλλιτέχνης Firs Sergeyevich Zhuravlev (1836-1901) επικεντρώθηκε στις στιγμές που έπονται του γάμου. Εδώ, όλο το βάρος έχει πέσει στους ώμους της νεαρής νύφης. Φορώντας ακόμα το πέπλο της και κρατώντας τη νυφική της ανθοδέσμη, σωριάζεται πάνω σε ένα έπιπλο, κρατώντας απελπισμένη το κεφάλι της. Όπως και στο έργο του Pukirev, τα λουλούδια που τη στολίζουν δεν είναι ακόμη ανθισμένα, αλλά αντίθετα δίπλα από τη νεαρή νύφη διακρίνεται ένα βάζο με τριαντάφυλλα τα οποία έχουν αρχίσει να μαραίνονται.
Στη σκιώδη πόρτα εισέρχεται βιαστικά η μορφή ενός πολύ μεγαλύτερου άνδρα, με τα μάτια του καρφωμένα στη νεαρή γυναίκα, τονίζοντας ότι το μέλλον στο οποίο είναι καταδικασμένη την περιμένει ανά πάσα ώρα και στιγμή.
Firs Sergeyevich Zhuravlev, «At the Altar» (1870)
Μια σύνθεση της δεκαετίας του 1870 με τίτλο «At the Altar», απεικονίζει μία γυναίκα ντυμένη με ένα πλούσιο λευκό φόρεμα, η οποία γονατίζει μπροστά σε έναν πολύ μεγαλύτερό της κύριο με το πρόσωπό της θαμμένο στα χέρια της. Υπάρχουν δύο εκδοχές αυτού του έργου, μία όπου ο γαμπρός στέκεται στο πλάι δίπλα σε ένα περίτεχνο γραφείο και με μια γυναίκα να κρυφοκοιτάζει μέσα από την ανοιχτή πόρτα στα αριστερά του πίνακα η οποία μπορεί να είναι και η μητέρα της νύφης που την ελέγχει. Μια άλλη εκδοχή θέλει τον γαμπρό να στέκεται δίπλα της με μία επίχρυση εικόνα και μία ομάδα θεατών από πίσω τους να τους παρακολουθεί.
Related…
Οι γάμοι από προξενιό στη Ρωσία αποτελούσαν σε μεγάλο βαθμό τον κανόνα πριν από τον 20ό αιώνα, και ορίζονταν με βάση την κοινωνική θέση, τον πλούτο ή το πολιτικό όφελος. Ωστόσο, ακόμα κι αν τότε δεν συζητήθηκε δημόσια, ήταν γνωστό πως οι γυναίκες -και ιδιαίτερα οι νεαρές- ήταν τα μεγαλύτερα θύματα αυτή της άτυπης συνθηκολόγησης.
Με πληροφορίες από artnet
