Είναι πάρα πολλά τα προβλήματα που – παρά τις αρκετές πρωτοβουλίες και αποφάσεις των τελευταίων ετών- εξακολουθούν να ταλαιπωρούν αφόρητα τους ανάπηρους. Πολλά - προσβασιμότητα, ισότιμη αντιμετώπιση, σχολεία, Πανεπιστήμια, εργασιακό περιβάλλον, ίσες ευκαιρίες - δημιουργούν ακόμα, εν έτει 2023, τεράστια, αξεπέραστα προβλήματα σε όλες τις «κατηγορίες» αναπηρίας.
Ως δικηγόρος και ενεργός ανάπηρος πολίτης, γνωρίζω τι θα πει «αξεπέραστο πρόβλημα» και έχω αφιερώσει ένα μεγάλο μέρος της ζωής μου στην προσπάθεια κοινοποίησης των προβλημάτων και στον αγώνα για την επίλυσή τους. Σήμερα γράφω για τα προβλήματα των τυφλών / ατόμων με προβλήματα όρασης στην προσπάθεια να κάνουν τις καθημερινές τους συναλλαγές με τις τράπεζες.
Κάθε τυφλός, για όποιο λόγο και αν στέκεται μπροστά στο γκισέ μιας τράπεζας, θα πρέπει να έχει μαζί του δύο μάρτυρες, οι οποίοι με τις υπογραφές τους να βεβαιώνουν την πνευματική διαύγεια αυτού που δε βλέπει!
Τυφλοί σπουδαστές σε άλλη πόλη εκτός του τόπου κατοικίας τους, αν ζουν μόνοι τους, δε μπορούν να κάνουν ανάληψη ούτε το ποσό του προνοιακού επιδόματος που λαμβάνουν, γιατί οι υπάλληλοι της κάθε τράπεζας δεν υπογράφουν ως μάρτυρες της συναλλαγής!
Το τραπεζικό απόρρητο και η ιδιωτική ζωή των τυφλών παραβιάζεται καθημερινά. Ένα τυφλό άτομο δυσκολεύεται να βρει μετρητά, αν δεν έχει συγγενείς ή φίλους να μπορούν να χάσουν το μεροκάματό τους και να τους συνοδεύσουν στο γκισέ της τράπεζας για ανάληψη.
Οι λιγοστοί υπάλληλοι που εργάζονται στα σωματεία των τυφλών, αρνούνται πια να βοηθούν όσους δε βλέπουν, από φόβο μήπως «μπλέξουν» από τις κατά συρροή υπογραφές που βάζουν ως μάρτυρες καθημερινά σε τραπεζικές συναλλαγές δεκάδων τυφλών.
Πολλά, καθημερινά και από όλη την Ελλάδα τα παραδείγματα που δικαιολογούν πλήρως την αγανάκτηση των τυφλών της χώρας, οι οποίοι υφίστανται μεγάλη ταλαιπωρία και καταπάτηση των ατομικών τους δικαιωμάτων για να καταφέρουν κάθε μήνα να έχουν πρόσβαση στα λιγοστά προνοιακά ευρώ που τους αναλογούν.
Η Εθνική Ομοσπονδία Τυφλών (Ε.Ο.Τ.), ο επίσημος Κοινωνικός Εταίρος της Πολιτείας για θέματα τυφλότητας και μέλος της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.) και το σωματείο - μέλος της Πανελλήνιος Σύνδεσμος Τυφλών (Π.Σ.Τ.) στα πλαίσια των προσπαθειών τους να επιλύουν προβλήματα καθημερινότητας, όπως αυτό των συναλλαγών με το τραπεζικό σύστημα, έχουν κάνει πολλές προσπάθειες, θεσμικές συναντήσεις και δημόσιες παρεμβάσεις, αναδεικνύοντας πλέον την ανάγκη η πολιτεία οργανωμένα, αλλά και η Ένωση Ελληνικών Τραπεζών, να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων, αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες προστασίας και κατοχύρωσης των συνταγματικών δικαιωμάτων των ατόμων με προβλήματα όρασης της χώρας μας.
Σκεφτείτε ότι σήμερα, όλοι οι Τραπεζικοί Οργανισμοί ανανεώνουν τα μηχανήματα αυτόματης ανάληψης ATM σε νέου τύπου που είναι ως επί το πλείστον με λειτουργίες αφής. Το γεγονός αυτό είναι μια προσπάθεια αναβάθμισης των υπηρεσιών των Τραπεζικών Οργανισμών, αλλά παράλληλα αποκλείει τα άτομα με οπτική αναπηρία από υπηρεσίες που είναι αυτονόητες για όλους τους πολίτες – συναλλασσόμενους. Από τα μεγάλα πιστωτικά ιδρύματα στη χώρα μας, η Eurobank και η Τράπεζα Πειραιώς έχουν ενσωματώσει στην πλειονότητα των ΑΤΜ τους λογισμικό φωνητικής πρόσβασης χρησιμοποιώντας μόνο το πληκτρολόγιο του ATM και σε ένα μικρό βαθμό και η Alpha Bank, σε αντίθεση με την Εθνική Τράπεζα που δεν έχει ενσωματώσει μέχρι σήμερα σε κανένα ΑΤΜ της αντίστοιχο λογισμικό. Θεωρούμε πως κάθε άτομο με οπτική αναπηρία θα πρέπει να έχει δικαίωμα στην πρόσβαση σε μηχανήματα ανάληψης, χωρίς την παρουσία άλλου προσώπου, εξασφαλίζοντας το απόρρητο των προσωπικών του δεδομένων, πράγμα που δυστυχώς δεν ισχύει σήμερα, με τις παρούσες συνθήκες.
Επίσης, ένα μεγάλο πρόβλημα προκύπτει με τα μηχανήματα αυτόματων συναλλαγών, για τις γρήγορες πληρωμές (Easy Pay), που βρίσκονται μέσα στα καταστήματα των τραπεζών και μέσω των οποίων μπορεί ο πελάτης να κάνει συναλλαγές, όπως πληρωμή λογαριασμών κλπ. Έχει παρατηρηθεί το φαινόμενο οι υπάλληλοι της τράπεζας να αρνούνται να βοηθήσουν άτομα με οπτική αναπηρία, επικαλούμενοι το απόρρητο των προσωπικών στοιχείων. Σε αυτή την περίπτωση υπάρχουν πολλοί τυφλοί που δεν έχουν κάποιον δικό τους άνθρωπο που να μπορεί να τους εξυπηρετήσει και με την άρνηση των υπαλλήλων αυτόματα αποκλείονται από τη δυνατότητα τέτοιου είδους συναλλαγών, με απρόβλεπτα αποτελέσματα από τη μη εξόφληση των λογαριασμών τους. Για το λόγο αυτό, η εξυπηρέτηση των ατόμων με οπτική αναπηρία επιβάλλεται να πραγματοποιείται από τα ταμεία για οποιαδήποτε συναλλαγή και ανεξαρτήτως ποσού, κάτι που δε συμβαίνει σήμερα στις τράπεζες.
Όπως προελέχθη, σε πολλές συναλλαγές, οι τράπεζες απαιτούν την παρουσία δυο μαρτύρων με το αιτιολογικό τη διασφάλιση του πελάτη. Επειδή, όπως προαναφέραμε δεν είναι δυνατόν καθένας από εμάς να έχει στη διάθεσή του τους μάρτυρες που απαιτούνται ανά πάσα στιγμή, η Εθνική Ομοσπονδία Τυφλών και ο Πανελλήνιος Σύνδεσμος Τυφλών πρότειναν ως μάρτυρες να θεωρούνται δυο στελέχη του καταστήματος, αίτημα το οποίο έγινε αποδεκτό από τις τράπεζες, με έκδοση εσωτερικών εγκυκλίων από τις νομικές τους υπηρεσίες.
Όμως, σε πολλές περιπτώσεις τα στελέχη των πιστωτικών ιδρυμάτων αγνοούν την ύπαρξη αυτών των εγκυκλίων και απαιτούν μάρτυρες από τον ίδιο τον συναλλασσόμενο, προκαλώντας απίστευτη ταλαιπωρία και δυσχέρεια στις συναλλαγές.
Δυσκολίες επίσης αντιμετωπίζουμε τα τυφλά άτομα, αρκετές φορές, κατά την έκδοση χρεωστικών ή πιστωτικών καρτών, καθώς και κατά την έκδοση κωδικών για Internet Banking, επειδή οι τράπεζες ζητούν συνδικαιούχο στο λογαριασμό άτομο που δεν αντιμετωπίζει οπτική ή άλλη αναπηρία. Αυτό παραβιάζει κατάφωρα το δικαίωμα περί ισοτιμίας και ισονομίας στη χώρα μας.
Θεωρούμε απαράδεκτο στον 21ο αιώνα οι τυφλοί να λογίζονται από τον Αστικό Κώδικα και τους νόμους ως οιονεί άτομα περιορισμένης δικαιοπρακτικής ικανότητας, να υποχρεώνονται να αποποιηθούν του δικαιώματος της τήρησης προσωπικών δεδομένων με την υποχρεωτική παρουσία μαρτύρων ακόμα και για απλές δικαιοπρακτικές ενέργειες, όπως παραδείγματος χάρη η ανάληψη του μισθού τους από την τράπεζα, και να μην είναι ελεύθεροι να υπογράφουν υπ’ ευθύνη τους από τις μικρότερες μέχρι τις μεγαλύτερες συμβάσεις που απαιτεί η καθημερινότητα, όπως οι λοιποί πολίτες. Άλλωστε πλέον και μετά την πανδημία, έχουν καθιερωθεί, τόσο η ηλεκτρονική ψηφιακή υπογραφή, όσο και μια σειρά άλλων ψηφιακών διαδικασιών, προς διευκόλυνση όλων των πολιτών, με ή χωρίς αναπηρία.
Προσωπικά, εργάζομαι ως δικηγόρος και με τις υπογραφές μου εκπροσωπώ τους πελάτες που με έχουν εξουσιοδοτήσει γι’ αυτό.
Στην ταυτότητά μου έχω κατοχυρώσει κανονικά την υπογραφή μου. Έχω διατελέσει τέσσερα χρόνια Αντιδήμαρχος και υπέγραφα πολλές αποφάσεις οικονομικού περιεχομένου. Επίσης, για άλλα τέσσερα έτη, ως Πρόεδρος του δημόσιου Ασφαλιστικού Ταμείου των ναυτικών μας ”Οίκος Ναύτου”, διαχειριζόμουν ετησίως, προϋπολογισμό περίπου 14 εκ. ευρώ! Θεσμικά λοιπόν, οι τράπεζες με σέβονταν χωρίς αμφισβήτηση των υπογραφών μου. Προσωπικά όμως, για να διακινώ το μηνιαίο αναπηρικό μου επίδομα, οι τράπεζες με έχουν εξαναγκάσει εδώ και χρόνια, να έχω συνδικαιούχο άτομο που δεν έχει κάποια αναπηρία, στους τραπεζικούς μου λογαριασμούς!
Θεωρώ ότι όταν ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα έχει διαγνωστεί και επανειλημμένα εξηγηθεί, αλλά συνεχίζει να ταλαιπωρεί δεκάδες χιλιάδες πολίτες, «κάποιος» δεν ενδιαφέρεται.
Ως μέλος λοιπόν του Διοικητικού Συμβουλίου του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, καλώ θεσμικά, αλλά και ως τυφλός πολίτης και προσωπικά, την πολιτεία να προβεί σε σύσταση ομάδας εργασίας, με τη συμμετοχή του αναπηρικού κινήματος αλλά και όλων των εμπλεκόμενων θεσμικών φορέων, με στόχο τη σύνταξη Νομοσχεδίου το οποίο θα ψηφιστεί από το Ελληνικό Κοινοβούλιο, θέτοντας οριστικά και με σαφήνεια τέλος στην καθημερινή ταλαιπωρία των τυφλών πολιτών που συναλλάσσονται με τις τράπεζες.