Το ξέσπασμα κρουσμάτων της ευλογιάς των πιθήκων η οποία εξαπλώνεται ταχέως οδήγησε τον ΠΟΥ στην απόφαση να κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης για την υγεία σε παγκόσμιο επίπεδο, που αποτελεί και το υψηλότερο επίπεδο συναγερμού.
Ο ιός, που εντοπίστηκε αρχικά στους πιθήκους μεταδίδεται κυρίως μέσω στενής επαφής με άτομο που έχει μολυνθεί ενώ μέχρι φέτος σπάνια εξαπλωνόταν εκτός Αφρικής όπου η νόσος είναι ενδημική.
Οι αναφορές όμως για αρκετά κρούσματα στο Ηνωμένο Βασίλειο στις αρχές Μαΐου έδειξαν ότι η επιδημία ήταν πλέον στην Ευρώπη. Έκτοτε, τα κρούσματα έχουν ξεπεράσει τα 16.000 σε 75 χώρες.
Μέχρι στιγμής έχουν αναφερθεί πέντε θάνατοι.
Πόσο επικίνδυνη είναι η ευλογιά των πιθήκων;
Πρόκειται για έναν ιό που συνήθως προκαλεί ήπια συμπτώματα όπως πυρετό, πόνους και εξανθήματα με πύων. Οι άνθρωποι συνήθως αναρρώνουν μέσα σε δύο έως τέσσερις εβδομάδες, σύμφωνα με τον ΠΟΥ.
Ο καθένας μπορεί να μεταδώσει τον ιό, αλλά η παρούσα επιδημία που εκδηλώθηκε εκτός Αφρικής επικεντρώνεται σχεδόν αποκλειστικά σε άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες.
Η ευλογιά των πιθήκων εξαπλώνεται κυρίως μέσω της στενής επαφής -δέρμα με δέρμα- συνήθως με κάποιον που έχει ενεργό εξάνθημα καθώς και μέσω επαφής με μολυσμένα ρούχα ή κλινοσκεπάσματα.
Δεν μεταδίδεται τόσο εύκολα όσο ο ιός SARS-CoV-2 που προκάλεσε την πανδημία COVID-19. ”Ο COVID μεταδίδεται διά της αναπνευστικής οδού και είναι εξαιρετικά μολυσματικός. Αυτό δεν φαίνεται να συμβαίνει με την ευλογιά των πιθήκων”, είπε ο Δρ.Μάρτιν Χιρτς του Γενικού Νοσοκομείου της Μασαχουσέτης.
Ο κίνδυνος από την ευλογιά των πιθήκων είναι μέτριος παγκοσμίως, εκτός από την Ευρώπη, όπου ο ΠΟΥ τον αξιολογεί ως υψηλό.
Γιατί ο ΠΟΥ κήρυξε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης;
Αξιωματούχοι στον τομέα της υγείας από διάφορες χώρες είχαν προτρέψει τον ΠΟΥ να προχωρήσει σε αυτή την κίνηση λόγω της γρήγορης αύξησης των κρουσμάτων.
Η κήρυξη έκτακτης ανάγκης στοχεύει να δώσει ώθηση για παγκόσμια δράση και συνεργασία σε όλα τα επίπεδα, από τις δοκιμές έως την παραγωγή και διανομή εμβολίων και θεραπειών.
Το ποσοστό θνησιμότητας σε προηγούμενα κρούσματα ευλογιάς των πιθήκων στην Αφρική του στελέχους που εξαπλώνεται αυτή τη στιγμή ήταν περίπου 1%, αλλά μέχρι στιγμής αυτό το ξέσπασμα φαίνεται να είναι λιγότερο θανατηφόρο στις μη ενδημικές χώρες, πολλές από τις οποίες έχουν ισχυρότερη υποδομή υγειονομικής περίθαλψης.
Οι επιστήμονες προσπαθούν να προσδιορίσουν τι προκάλεσε το αρχικό κύμα κρουσμάτων και αν έχει αλλάξει κάτι σχετικά με τον ιό.
Η αύξηση των ταξιδιών παγκοσμίως καθώς και η κλιματική αλλαγή έχουν γενικά επιταχύνει την εμφάνιση και την εξάπλωση των ιών, λένε οι ειδικοί. Όπως αναφέρουν, σε ό,τι αφορά τις μολυσματικές ασθένειες η πολυετής οικονομική παραμέληση έχει αφήσει τις κλινικές που εστιάζουν σε θέματα σεξουαλικής υγείας - οι οποίες βρίσκονται στην πρώτη γραμμή για την αντιμετώπιση της ευλογιάς των πιθήκων - ανεπαρκώς προετοιμασμένες να περιορίσουν την περαιτέρω εξάπλωση των κρουσμάτων.
Μέτρα προστασίας
Σύμφωνα αξιωματούχους του τομέα της Υγείας, θα πρέπει να αποφεύγεται η στενή προσωπική επαφή με κάποιον που έχει μια ασθένεια η οποία παρουσιάζει ένα χαρακτηριστικό εξάνθημα ή με κάποιον που γενικά δεν αισθάνεται καλά.
Τα άτομα που υποπτεύονται ότι έχουν ευλογιά των πιθήκων θα πρέπει να απομονωθούν και να αναζητήσουν ιατρική φροντίδα.
Επίσης προσφέρονται εμβόλια κατά της ευλογιάς των πιθήκων σε άτομα υψηλού κινδύνου και σε άτομα που έχουν πρόσφατα έρθει σε στενή επαφή με ένα μολυσμένο άτομο.
Υπήρχε ένα παλαιότερο εμβόλιο, που κατασκευάζεται από την Emergent Biosolutions (EBS.N) και ονομάζεται ACAM2000, αλλά η πρόσληψή του έχει περιοριστεί λόγω μιας προειδοποίησης για την εμφάνιση σοβαρής παρενέργειας.
Η Bavarian Nordic, στην Δανία, λέει ότι μπορεί να παράγει 30 εκατομμύρια δόσεις εμβολίων - συμπεριλαμβανομένης της ευλογιάς των πιθήκων - κάθε χρόνο και έχει αξιοποιήσει έναν κατασκευαστή με έδρα τις ΗΠΑ για να αυξήσει την αποδοτικότητα των εμβολίων κατά της ευλογιάς των πιθήκων.
Θεραπευτική αγωγή
Τα συμπτώματα της ευλογιάς των πιθήκων συχνά υποχωρούν από μόνα τους εντός μερικών εβδομάδων.
Οι ασθενείς μπορεί να λάβουν επιπλέον υγρά και πρόσθετη θεραπεία για δευτερογενείς βακτηριακές λοιμώξεις.
Ένας αντιιικός παράγοντας που ονομάζεται tecovirimat - με την επωνυμία TPOXX που παρασκευάζεται από την SIGA Technologies (SIGA.O) - έχει λάβει έγκριση στις ΗΠΑ και στην ΕΕ για την ευλογιά ενώ η ευρωπαϊκή έγκριση περιλαμβάνει επίσης την ευλογιά των πιθήκων και την ευλογιά των αγελάδων.