Σχεδόν 200 έθνη συμφώνησαν να υιοθετήσουν το Σύμφωνο της Γλασκώβης για το κλίμα το Σάββατο, μετά από δύο εβδομάδες - συν μια ημέρα επιπλέον - έντονων διαπραγματεύσεων, με τον Βρετανό οικοδεσπότη των συνομιλιών να λέει ότι η συμφωνία αυτή θα διατηρήσει ζωντανές τις διεθνείς ελπίδες για την αποτροπή των χειρότερων επιπτώσεων από την παγκόσμια υπερθέρμανση.
Ακολουθούν μερικά από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της συμφωνίας :
Εντατικοποίηση των προσπαθειών
Η συμφωνία αναγνωρίζει ότι οι δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει οι χώρες μέχρι στιγμής να μειώσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, που υπερθερμαίνουν τον πλανήτη, δεν είναι αρκετές ώστε να επιτευχθεί ο στόχος αύξησης της θερμοκρασίας το πολύ κατά 1,5 βαθμό Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα.
Για να λύθει αυτό το πρόβλημα, οι κυβερνήσεις καλούνται τώρα να ενισχύσουν τις προσπάθειές τους έως το τέλος του επόμενου έτους (2022) και όχι κάθε πέντε χρόνια, όπως απαιτούνταν προηγουμένως.
Η αποτυχία να τεθούν και να επιτευχθούν αυστηρότεροι στόχοι μείωσης των εκπομπών θα είχε τεράστιες συνέπειες. Οι επιστήμονες λένε ότι η υπέρβαση της θέρμανσης του πλανήτη σε επίπεδα άνω του 1,5 C θα προκαλούσε ακραία άνοδο της στάθμης της θάλασσας και καταστροφές, όπως εξοντωτικές ξηρασίες, τερατώδεις καταιγίδες και πυρκαγιές πολύ χειρότερες από αυτές που ήδη υποφέρει ο κόσμος.
«Νομίζω ότι σήμερα μπορούμε να πούμε με αξιοπιστία ότι έχουμε διατηρήσει τους 1,5 (βαθμούς Κελσίου) σε κοντινή απόσταση», δήλωσε ο Αλόκ Σάρμα, πρόεδρος της συνόδου κορυφής COP26. «Αλλά ο παλμός του είναι αδύναμος και θα επιβιώσουμε μόνο αν τηρήσουμε τις υποσχέσεις μας», πρόσθεσε.
Τα ορυκτά καύσιμα στο στόχαστρο
Το σύμφωνο για πρώτη φορά περιλαμβάνει ρητή αναφορά για μείωση της εξάρτησης των χωρών από τον άνθρακα και ανάκληση των επιδοτήσεων ορυκτών καυσίμων, κινήσεις που στοχεύουν τις πηγές ενέργειας, τις οποίες οι επιστήμονες χαρακτηρίζουν ως κύριους μοχλούς της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής.
Ωστόσο, η διατύπωση είναι αμφιλεγόμενη.
Λίγο πριν από την έγκριση της συμφωνίας της Γλασκώβης, η Ινδία ζήτησε η συμφωνία να καλεί τις χώρες για «σταδιακή μείωση» (phase down) αντί για «σταδιακή κατάργηση» (phase out) της χρήσης του «αμείωτου» άνθρακα. Αυτή η μικρή αλλαγή στη διατύπωση προκάλεσε μεγάλη αναστάτωση στην αίθουσα της διάσκεψης, αλλά οι αντιπροσωπείες συμφώνησαν στο αίτημα της Ινδίας ώστε να σωθεί η συμφωνία.
Η διατύπωση της συμφωνίας για τις «αναποτελεσματικές επιδοτήσεις», εν τω μεταξύ, διατήρησε τη φράση «σταδιακή κατάργηση».
Παραμένουν ερωτήματα σχετικά με τον ορισμό του «αναποτελεσματικού» και του «αμείωτου».
Πληρωμές σε φτωχά και ευάλωτα έθνη
Η συμφωνία σημείωσε κάποια πρόοδο στις απαιτήσεις των φτωχών και ευάλωτων χωρών, τις οποίες χρηματοδοτούν οι πλούσιες χώρες που είναι υπαίτιες για τις περισσότερες εκπομπές βλαβερών αερίων.
Η συμφωνία, για παράδειγμα, «προτρέπει τα μέρη των ανεπτυγμένων χωρών να διπλασιάσουν τουλάχιστον (σε σχέση με τα επίπεδα του 2019) τη συλλογική τους χρηματοδότηση για το κλίμα για προσαρμογή στα μέρη των αναπτυσσόμενων χωρών έως το 2025».
Επίσης, για πρώτη φορά, γίνεται αναφορά στη λεγόμενη «απώλεια και ζημιά», δηλαδή στο κόστος που αντιμετωπίζουν ήδη ορισμένες χώρες από την κλιματική αλλαγή. Αυτές οι χώρες ζητούν εδώ και χρόνια χρηματική βοήθεια για να την αντιμετώπισή της περιβαλλοντικής κρίσης.
Με τη συμφωνία αυτή, ωστόσο, οι ανεπτυγμένες χώρες ουσιαστικά συμφώνησαν να συνεχίσουν τις συζητήσεις για το θέμα. Μένει να δούμε πού θα οδηγήσει αυτό.
Κανόνες για τις παγκόσμιες αγορές άνθρακα
Οι διαπραγματευτές σφράγισαν, επίσης, μια συμφωνία που ορίζει κανόνες για τις αγορές άνθρακα, δυνητικά «ξεκλειδώνοντας» τρισεκατομμύρια δολάρια για την προστασία των δασών, την κατασκευή εγκαταστάσεων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και άλλα έργα για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.
Εταιρείες καθώς και χώρες με τεράστια δασική κάλυψη είχαν πιέσει για μια ισχυρή συμφωνία για τις αγορές άνθρακα στη Γλασκώβη, με την ελπίδα να νομιμοποιήσουν επίσης τις ταχέως αναπτυσσόμενες παγκόσμιες αγορές εθελοντικής αντιστάθμισης.
Η συμφωνία προβλέπει ότι θα εφαρμοστούν ορισμένα μέτρα για να διασφαλιστεί ότι οι πιστώσεις δεν θα υπολογίζονται διπλά στους εθνικούς στόχους εκπομπών, αλλά οι διμερείς συναλλαγές μεταξύ χωρών δεν θα φορολογούνται ώστε να βοηθηθεί η χρηματοδότηση της κλιματικής προσαρμογής - αυτό ήταν βασικό αίτημα για τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες.
Οι διαπραγματευτές κατέληξαν, επίσης, σε συμβιβασμό που ορίζει μια καταληκτική ημερομηνία, με τις πιστώσεις που εκδόθηκαν πριν από το 2013 να μην μεταφέρονται. Αυτό έχει ως στόχο να διασφαλίσει ότι πάρα πολλές παλιές πιστώσεις δεν θα πλημμυρίσουν την αγορά και δεν θα ενθαρρύνουν τις αγορές αντί για νέες περικοπές εκπομπών.
Παράπλευρα ντιλ
Υπήρχε, ακόμη, μια σειρά από αξιοσημείωτες παράπλευρες συμφωνίες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ενωση πρωτοστάτησαν σε μια παγκόσμια πρωτοβουλία μείωσης του μεθανίου, στην οποία περίπου 100 χώρες έχουν υποσχεθεί να μειώσουν τις εκπομπές μεθανίου κατά 30% από τα επίπεδα του 2020 έως το 2030.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα, οι δύο χώρες με τις μεγαλύτερες εκπομπές άνθρακα στον κόσμο, ανακοίνωσαν επίσης κοινή διακήρυξη συνεργασίας στα μέτρα για την κλιματική αλλαγή, μια συμφωνία που καθησύχασε τους παρατηρητές αναφορικά με την πρόθεση του Πεκίνου να επιταχύνει τις προσπάθειές του για την καταπολέμηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη μετά από μια μακρά περίοδο σιγής.
Εταιρείες και επενδυτές έκαναν, επίσης, μια σειρά από εθελοντικές δεσμεύσεις, για σταδιακή κατάργηση των βενζινοκίνητων οχημάτων, απαλλαγή των αεροπορικών ταξιδιών από τον άνθρακα, προστασία των δασών και διασφάλιση πιο βιώσιμων επενδύσεων.