array(0) {
}
                            

Την Κυριακή 30 Νοεμβρίου ανοίγουν οι κάλπες και στους 63 Δικηγορικούς Συλλόγους της χώρας, με 46.878 δικηγόρους να καλούνται να εκλέξουν νέες διοικήσεις τετραετίας, σε ένα επάγγελμα που ασφυκτιά από υπερπληθώρα μελών, καταιγισμό νομοθετικών αλλαγών και μια ριζικά αλλαγμένη εικόνα ως προς το φύλο των νομικών.

Στον Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών – τον μεγαλύτερο της χώρας – η διαδικασία θα διεξαχθεί Κυριακή 30/11 και Δευτέρα 1/12, 07:00 –19:00, με χιλιάδες δικηγόρους να κατανέμονται σε δεκάδες εκλογικά τμήματα.

Πόσοι δικηγόροι υπάρχουν στην Ελλάδα

Ο αριθμός των δικηγόρων έχει αυξηθεί θεαματικά τα τελευταία 25 χρόνια:

• Το 2000: 27.046 δικηγόροι
• Το 2010: 39.328 δικηγόροι
• Το 2020: 44.378 δικηγόροι
• Το 2022: 47.169 δικηγόροι.
• Η Ελλάδα καταγράφει 388 δικηγόρους ανά 100.000 κατοίκους, την υψηλότερη αναλογία μεταξύ των χωρών του Συμβουλίου της Ευρώπης, σύμφωνα με παλαιότερη συγκριτική έρευνα.

Ένα επάγγελμα «γένους θηλυκού»

Τα τελευταία διαθέσιμα συγκεντρωτικά στοιχεία δείχνουν ότι οι γυναίκες όχι απλώς έχουν φτάσει τους άνδρες, αλλά υπερτερούν σαφώς στον δικηγορικό πληθυσμό: το 2022 οι γυναίκες δικηγόροι ήταν 29.400 έναντι 17.769 ανδρών. Ποσοστό 62%.

Σε πρόσφατες εκδηλώσεις του κλάδου υπογραμμίζεται ότι, παρά το γεγονός πως οι γυναίκες είναι πλειοψηφία στο μητρώο των δικηγόρων, εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν ανισότητες σε αμοιβές, ανέλιξη και συνθήκες εργασίας.

Πόσες νομικές σχολές έχουμε – και πόσοι νέοι νομικοί βγαίνουν κάθε χρόνο

Μέχρι πρόσφατα, ο κορμός της νομικής εκπαίδευσης στηριζόταν στις τρεις δημόσιες Νομικές Σχολές:

1. Νομική Σχολή ΕΚΠΑ (Αθήνα)
2. Νομική Σχολή Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
3. Νομική Σχολή Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης (Κομοτηνή).

Μετά τον νόμο για τα μη κρατικά ΑΕΙ, από το ακαδημαϊκό έτος 2025–2026 το τοπίο αλλάζει:

• Λειτουργεί ήδη πρόγραμμα Νομικής του UNIC Athens (παράρτημα του Πανεπιστημίου Λευκωσίας) στο Ελληνικό, με 160 εισακτέους.
• Έχουν εγκριθεί ή βρίσκονται στο στάδιο πιστοποίησης τρεις Νομικές Σχολές μη κρατικών πανεπιστημίων (UNIC Athens, University of Keele, CITY–University of York).

Άρα πλέον μιλάμε πρακτικά για ένα σύστημα με 3 δημόσιες + 3 μη κρατικές νομικές σχολές, έστω κι αν οι νέες ιδιωτικές βρίσκονται ακόμη σε φάση «ανεβάσματος ρολών».

Πόσοι φοιτητές μπαίνουν στη Νομική κάθε χρόνο

Με βάση τα επίσημα στοιχεία για τους εισακτέους 2025:

• Νομική ΑΠΘ: 370 θέσεις
• Νομική ΔΠΘ (Κομοτηνή): 506 θέσεις
• Νομική ΕΚΠΑ (Αθήνα): 400 θέσεις.

Αθροιστικά, μόνο οι τρεις δημόσιες σχολές προσφέρουν περίπου 1.276 θέσεις τον χρόνο. Στην πράξη όμως, λόγω μετεγγραφών και ειδικών κατηγοριών, οι εγγεγραμμένοι μπορεί να είναι πολύ περισσότεροι. Ενδεικτικά, στη Νομική Αθήνας, το 2022 προκηρύχθηκαν 400 θέσεις αλλά γράφτηκαν 718 φοιτητές. Με αυτά τα δεδομένα, και αν ληφθεί υπόψη ότι ένα σημαντικό ποσοστό ολοκληρώνει σπουδές σε 5–6 χρόνια, εκτιμάται ότι κάθε χρόνο αποφοιτούν από τις τρεις δημόσιες Νομικές περίπου 1.500 νέοι νομικοί, στους οποίους πρέπει να προστεθούν όσοι επιστρέφουν με πτυχία νομικής από το εξωτερικό και – πλέον – οι απόφοιτοι των μη κρατικών πανεπιστημίων.

Πόσους νόμους και κώδικες πρέπει να ξέρει ένας δικηγόρος;

Στην πράξη, ο Έλληνας δικηγόρος στηρίζεται σε έναν «σκληρό πυρήνα» βασικών κωδίκων, που πρέπει να γνωρίζει σε βάθος:

• Σύνταγμα
• Αστικός Κώδικας
• Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας
• Ποινικός Κώδικας
• Κώδικας Ποινικής Δικονομίας
• Κώδικας Διοικητικής Δικονομίας
• Κώδικας Δικηγόρων και Κώδικας Οργανισμού Δικαστηρίων
• Βασικοί φορολογικοί κώδικες (ΚΦΕ, ΚΦΔ, ΦΠΑ κ.λπ.).

Ανάλογα με την ειδίκευση (εργατικό, εμπορικό, δημόσιο κ.λπ.) προστίθενται δεκάδες ειδικοί νόμοι: πτωχευτικό δίκαιο, προστασία προσωπικών δεδομένων, χρηματοπιστωτική ρύθμιση, περιβάλλον, ενεργειακό, πολεοδομικό κ.ά.

Άρα δεν υπάρχει ένας «αριθμός νόμων» που οφείλει να ξέρει κάποιος, αλλά ένα κινούμενο σύνολο κωδίκων και ειδικών νομοθετημάτων που διαρκώς τροποποιούνται.

Πόσο συχνά αλλάζει η νομοθεσία – τι σημαίνει αυτό για τους δικηγόρους

Ο όγκος της νομοθεσίας στην Ελλάδα, με βάση τα στοιχεία που αναζητήθηκαν με την βοήθεια του ChatGPT 5, είναι εντυπωσιακός:

• Από τη μεταπολίτευση (1974) έως το 2022 έχουν ψηφιστεί περίπου 4.383–4.964 νόμοι, ανάλογα με τη μέθοδο καταμέτρησης. Δηλαδή περίπου ένας νόμος κάθε 3–3,5 ημέρες.
• Στο ίδιο διάστημα εκδόθηκαν 22.565 Προεδρικά Διατάγματα, ανεβάζοντας το σύνολο των νομοθετημάτων (νόμοι + Π.Δ.) σε 27.529, με μέσο όρο 103 νόμους και 470 Π.Δ. ετησίως.
• Μόνο το 2023 ψηφίστηκαν 52 τυπικοί νόμοι και κατατέθηκαν 74 τροπολογίες, που ξεπέρασαν τις 3.000 σελίδες νομοθετικού κειμένου.
• Το 2018 είχαν ψηφιστεί 77 νόμοι σε ένα έτος.

Πέρα από τους ίδιους τους νόμους, υπάρχουν δεκάδες χιλιάδες κανονιστικές πράξεις (υπουργικές αποφάσεις, εγκύκλιοι κ.λπ.), που συμπληρώνουν ή τροποποιούν διατάξεις, δημιουργώντας ένα πλέγμα «πολυνομίας και κακονομίας», όπως έχουν επισημάνει σχετικές μελέτες. Για τον δικηγόρο αυτό σημαίνει πρακτικά:

• Υποχρεωτική συνεχή επιμόρφωση: παρακολούθηση σεμιναρίων, ημερίδων, ενημερωτικών δελτίων των συλλόγων.
• Καθημερινό διάβασμα ΦΕΚ (ή ηλεκτρονικών βάσεων) για να εντοπίσει νέες διατάξεις ή μικροαλλαγές σε άρθρα που ήδη εφαρμόζει.
• Συχνά, ανάγκη να ξαναγράψει υποδείγματα δικογράφων όταν ένας βασικός κώδικας (όπως ο Ποινικός ή ο Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας) τροποποιείται εκ βάθρων.

Με άλλα λόγια, η «ύλη» του δικηγόρου δεν είναι στατική. Είναι ένας ζωντανός, κινούμενος στόχος.

Οι πρόεδροι της Ολομέλειας των Δικηγορικών Συλλόγων

Ο θεσμός του Προέδρου – ιδίως στον Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών – έχει λειτουργήσει πολλές φορές ως πολιτικό και θεσμικό «σκαλοπάτι». Πολλά τα πιο αναγνωρίσιμα ονόματα των τελευταίων δεκαετιών, αλλά ίσως η πιό χαρακτηριστική περίπτωση είναι του Ευάγγελου Γιαννοπούλου, πολλές φορές Υπουργός ΠΑΣΟΚ, που διατέλεσε μεταξύ άλλων πρόεδρος και γενικός γραμματέας της Ένωσης Δημοκρατικών Δικηγόρων Ελλάδας (1963-1976) και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ινστιτούτου Διεθνούς και Αλλοδαπού δικαίου (1976-1981). Το αντίπαλο δέος ήταν ο Νώντας Ζαφειρόπουλος που εξελέγει πρόεδρος ΔΣΑ το 1984 και στη συνέχεια τρεις φορές βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας.

Για την ιστορία παραθέτουμε εκείνους που διετέλεσαν πρόεδροι της Ολομέλειας των δικηγορικών συλλόγων

• Σωτήριος Πολύδωρας (1989 – 1993)
• Τάκης Παππάς (1993 – 1996)
• Αντώνης Ρουπακιώτης (1996 – 2002)
• Δημήτρης Παξινός (2002 – 2011)
• Ιωάννης Αδαμόπουλος (2011 -2014)
• Βασίλειος Αλεξανδρής (2014 – 2018)
• Δημήτρης Βερβεσός (2018 – μέχρι τώρα)

Οι εκλογές της Κυριακής θα αναδείξουν τη νέα γενιά ηγεσιών, σε μια συγκυρία όπου το δικηγορικό σώμα βρίσκεται στο επίκεντρο κρίσιμων συζητήσεων: από τη λειτουργία της Δικαιοσύνης και τις καθυστερήσεις, μέχρι την επίδραση των ιδιωτικών νομικών σχολών και τον εκρηκτικό όγκο της νομοθεσίας.