Το ρωμαίικο, με τη έννοια της υπερεθνικής, ελεύθερης, θεοκεντρικής (και όχι θεοκρατικής) Ενθέου Πολιτείας, η οποία πορεύεται θεσπισμένα και συλλογικά ως Σώμα και συνδιαμορφώνει μαζί με τον Θεό την πραγματικότητα του κόσμου και της ιστορίας αποτελεί σωτηριώδη πρόταση κάθε εποχής και αφορά όλη την ανθρωπότητα και όλη την ιστορία.
Αφορά δε ιδιαίτερα τη σημερινή και την επερχομένη εποχή με τα τόσα προβλήματα και αδιέξοδα κυρίως οντολογικά. Ακόμαπιο πολύ αφορά εμάς τους κατεξοχήν φορείς και εκφραστές του πολιτισμού της καθ' ημάς Ανατολής, φορείς οι οποίοι κυρίως τους τελευταίους δύο αιώνες υφιστάμεθα μια συνεχή και ανελέητη πίεση με κάθε μέσο ώστε να απεμπολήσομε την ταυτότητα και την ιδιοπροσωπία μας.
Υπάρχουν δύο απλά αλλά θεμελιακά ερωτήματα στα οποία το Γένος μας από μακρού έδωσε καταφατικές απαντήσεις: (α) υπάρχει Θεός; και (β) εάν υπάρχει, επεμβαίνει στην ιστορία; Το Γένος μας, εμείς οι Ορθόδοξοι όλου του κόσμου, ο υπερεθνικός Λαός του Θεού, ο νέος Ισραήλ, απαντήσαμε καταφατικά και στα δύο αυτά ερωτήματα. Ναι υπάρχει Θεός και ναι, συμμετέχει κάθε στιγμή στη ιστορία. Και μάλιστα επειδή ο Θεός μάς αγαπά πολύ και μάς θέλει απολύτως ελεύθερους ως συνδημιουργούς Του και συνδιαμορφωτές της ιστορίας, το είδος της παρέμβασής Του εξαρτάται απολύτως από τη δική μας κατάσταση, τα δικά μας οράματα και επιδιώξεις, τόσο σε προσωπικό, όσο και σε συλλογικό επίπεδο.
Ούτε ο Θεός διαμορφώνει μόνος Του την ιστορία, ούτε ο Άνθρωπος διαμορφώνει μόνος του την ιστορία. Είναι και οι δυό μαζί και θα είναι για πάντα και οι δυό εν ταυτώ συνδιαμορφωτές της πραγματικότητας και της ιστορίας. Παρατηρεί και λέει προς τον Ιησού ο εν ησυχία Άνθρωπος: «οίνον ούκ έχουσι» και ο Ιησούς υπερβαίνοντας την αρχική του θεώρηση μεταβάλει το ύδωρ εις οίνον. Και αλλάζει η πραγματικότητα. «Έδοξε τω Αγίω Πνεύματι και ημίν» λέει ο εν ησυχία και εν ασκήσει Λαός του Θεού. Και αλλάζει η πραγματικότητα. Και ο Θεός και ο Άνθρωπος. Και οι δυό μαζί και για πάντα, ως ένα Σώμα. Αυτή είναι η πεποίθηση του Λαού του Θεού που εδράζεται όχι στο στοχασμό, αλλά στα βιώματα και την εμπειρία του.
Και αυτή η εμπειρία είναι ο κεντρικός άξονας και το αλύγιστο στήριγμα του. Όσο ο Ορθόδοξος παραμένει εδραίος στην πεποίθησή του αυτή δεν φοβάται. Όταν όμως απομακρύνεται ατομικά ή συλλογικά από αυτόν τον άξονα, εκκοσμικεύεται και ταλαιπωρείται ως μη όφειλε. Δεν ήταν και δεν είναι καθόλου ανάγκη να ταλαιπωρείται ο Ισραήλ σαράντα χρόνια στην κάθε έρημο, για μια πορεία μόλις ολίγων ημερών προς την κάθε Γη της Επαγγελίας.
Οι άλλοι που δεν πιστεύουν στο Θεό, ας πορευτούν ελευθέρως, όπως αυτοί θέλουν. Εμείς όμως οι Ορθόδοξοι και Πατέρα έχομε, και σκοπό έχομε και το δρόμο μας τον ξέρομε. Και όπως αναφέρεται και στο ανάγνωσμα: «Ότι πάντες οι λαοί πορεύσονται έκαστος την οδόν αυτού, ημείς δε πορευσόμεθα εν ονόματι Κυρίου Θεού ημών, εις τον αιώνα». Πιο καθαρά δεν μπορεί να ειπωθεί. Φτάνει πια λοιπόν με τα «κεράτια, α εσθίουσιν οι χοίροι» (sic). Ας γυρίσομε και πάλι στο σπίτι του Πατέρα μας και ας ζήσομε και ας πορευτούμε ιστορικά μαζί Του.
Έχει αναφερθεί και εκτενώς περιγραφεί ότι η δική μας η πατρίδα, η Ρωμανία (η αυτοκρατορία η λανθασμένα και δολίως επονομαζόμενη Βυζαντινή) είναι μια αντισυμβατική, καινοφανής, θεοκεντρική, πνευματική και υλική μαζί πατρίδα, μια ορατή χώρα του αχωρήτου. Μια χώρα με πλήθος προσωπικών αμαρτιών και αποτυχιών, με πλήθος θεσμικών στρεβλώσεων κατά τα ανθρώπινα, μια χώρα όμως που οραματίστηκε το καινό και βίωσε κατά τα μέτρα της μετανοίας της και της ησυχαστικής και ασκητικής χωρητικότητάς της το φως της εν ελευθερία ασυγχύτου και αδιαιρέτου ενώσεως Θεού και Ανθρώπου. Μια εσχατολογική χώρα που δεν την ενδιαφέρουν τα σύνορα, που δεν την ενδιαφέρει η εθνική καταγωγή, που δεν την ενδιαφέρει η γλώσσα. Αυτό που την ενδιαφέρει, είναι η βίωση της Θεανθρωπίας εν ελευθερία και ενότητι σε προσωπικό και συλλογικό επίπεδο, η «σάρκωση του Λόγου», η βίωση της Βασιλείας του Θεού εν τοις πράγμασι και στην καθημερινή βιωτή, η ιστορική συμπόρευση με το Θεό.
Η Ρωμανία, το ρωμαίικο, δεν καθορίζεται από σύνορα, έθνη ή γλώσσες. Έχει διαστάσεις οικουμενικές και εσχατολογικές. Σαρκώνεται από όλους τους Ορθοδόξους προελθόντες, συγκαιρινούς και ερχόμενους, οι οποίοι πέρα από τις εν πολλοίς αναγκαίες διοικητικές κατατμήσεις του κόσμου, εν τοις πράγμασι ή οιονεί, αμέσως ή εμμέσως, αναφέρονταν ή αναφέρονται σε κοινή Εκκλησιαστική και Πολιτική Αρχή, ως το Ενιαίο Σώμα του Λαού του Θεού το πορευόμενο στην ιστορία. Και αυτά όλα, κατά τους τελευταίους αιώνες όχι μόνο τα ξεχάσαμε και τα απεμπολίσαμε, αλλά εν πολλοίς μάς φαίνονται πλέον άγνωστα και ξένα. Και διαλυόμαστε ατομικά και συλλογικά στην κάθε έρημο. Χαμένοι εν τη ερήμω.
Aντί να σταθούμε καλώς, να αναστοχαστούμε τα της κατάστασής μας, να προστρέξομε στην παράδοσή μας, να προσλάβαμε ό,τι καλό έχει ο σύγχρονος κόσμος να μας δώσει, και παρά τις αδυναμίες και τα λάθη μας, να συνδιαμορφώσομε μαζί με το Θεό την πραγματικότητά μας, εμείς αναλωνόμαστε σε φληναφήματα κοσμικά, εγωισμούς, εθνικισμούς, πολυειδείς διαιρέσεις και ατελέσφορες δολιχοδρομήσεις.
Το ρωμαίικο, ούτε χάνεται, ούτε υποστρέφει, ούτε περιορίζεται. Σε κάθε εποχή, θα προσλάβει και θα μετέλθει τρόπους, θα εκφραστεί και θα λάμψει κατά τα μέτρα του ησυχασμού και της καθαρότητας του ανθρώπου, καθαρότητα, η οποία είναι και το κυρίως ζητούμενο και η κύρια προϋπόθεση.
Το ρωμαίικο λοιπόν ως πρόταση σωτηρίας. Προς τούτο κάθε προσευχή, κάθε σκέψη και ιδέα, κάθε μετοχή και ζύμωση είναι και αναγκαία και επιζητούμενη.