Η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με τη σοβαρότερη απειλή ασφαλείας των τελευταίων 80 χρόνων, προειδοποιεί η πρωθυπουργός της Δανίας Μέτε Φρεντέρικσεν την ώρα που ξεκινά στην Κοπεγχάγη η άτυπη Σύνοδος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Στην ατζέντα δεσπόζουν η ενίσχυση της κοινής ευρωπαϊκής άμυνας και η στήριξη της Ουκρανίας, με επίκεντρο τη χρηματοδότησή της μέσω αξιοποίησης των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, καθώς και η δημιουργία ενός «τείχους ενάντια στα μη επανδρωμένα αεροσκάφη» (Drone Wall).
Υπό την προεδρία του Αντόνιο Κόστα και με τη φιλοξενία της Φρεντέρικσεν, οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα συζητήσουν πώς να ενισχύσουν την άμυνα της Ένωσης απέναντι στη ρωσική απειλή, πριν επιστρέψουν στα ίδια ζητήματα στην επόμενη Σύνοδο Κορυφής των Βρυξελλών στις 23-24 Οκτωβρίου.
Ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας
Οι πρόσφατες παραβιάσεις του ευρωπαϊκού εναέριου χώρου από ρωσικά drones και μαχητικά έχουν εντείνει την αίσθηση επείγοντος στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Όπως υπογραμμίζουν στις Βρυξέλλες, οι προκλήσεις αυτές καταδεικνύουν ότι η ΕΕ πρέπει να επιταχύνει τις προσπάθειες ώστε να οικοδομήσει μια Ευρώπη ικανή να απαντά αποτελεσματικά, αυτόνομα και συλλογικά σε κοινές απειλές.
Το κλίμα έντασης είναι εμφανές. Στον λιμένα της Κοπεγχάγης πλέει γερμανική φρεγάτα σε επίδειξη ισχύος, ενώ γαλλικές, σουηδικές, βρετανικές και γερμανικές δυνάμεις αεράμυνας έχουν αναπτυχθεί γύρω από τον χώρο της Συνόδου. Παράλληλα, έχουν απαγορευθεί όλες οι πτήσεις drones.
Η ίδια η Φρεντέρικσεν, σε συνέντευξή της στους Financial Times, προειδοποίησε ότι η Ευρώπη βρίσκεται ήδη σε «υβριδικό πόλεμο» με τη Ρωσία και ότι οι τελευταίες επιθέσεις με drones είναι «μόνο η αρχή».
«Η ιδέα ενός υβριδικού πολέμου είναι να μας απειλήσει, να μας διχάσει, να μας αποσταθεροποιήσει».
Ο στόχος για τους ηγέτες της ΕΕ είναι σαφής: έως το 2030 η Ένωση να έχει αναβαθμίσει ριζικά την αμυντική της ετοιμότητα. Για τον σκοπό αυτό δρομολογούνται μέτρα που αφορούν την ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων, την αύξηση της χρηματοδότησης, την ανάπτυξη της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας και τη δημιουργία εργαλείων κοινών προμηθειών, σε πλήρη συνέργεια με το ΝΑΤΟ.
Όπως είχε τονίσει ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα στις 19 Σεπτεμβρίου, «καθώς επενδύουμε περισσότερα, πρέπει να επενδύουμε και πιο αποδοτικά και ορθολογικά, μέσα από κοινά εργαλεία όπως το SAFE. Κάθε ευρώ πρέπει να ενισχύει την κοινή μας ασφάλεια και τη στρατηγική μας αυτονομία».
Χθες, η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, σε κοινές δηλώσεις με τον ΓΓ του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε, ανακοίνωσε ότι η ΕΕ θα δαπανήσει συνολικά 2 δισ. ευρώ για drones. Παράλληλα παρουσίασε το σχέδιό της για την αξιοποίηση των «παγωμένων» ρωσικών περιουσιακών στοιχείων προς όφελος της άμυνας της Ουκρανίας και της Ευρώπης, καθώς και την επιτάχυνση της δημιουργίας του Drone Wall στην ανατολική πτέρυγα της Ένωσης.
«Παγωμένα» ρωσικά περιουσιακά στοιχεία
Κεντρικό ζήτημα στη Σύνοδο αποτελεί η αξιοποίηση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, ύψους περίπου 140 δισ. ευρώ. Η πολιτική δυναμική υπέρ της χρήσης τους για την άμεση στήριξη της Ουκρανίας έχει ενισχυθεί, ιδίως μετά τη στροφή του καγκελάριου Όλαφ Σολτς που πλέον στηρίζει την πρωτοβουλία της Επιτροπής για δανειοδότηση προς το Κίεβο.
Η φον ντερ Λάιεν παρουσίασε την ιδέα ενός δανείου προς την Ουκρανία, βασισμένου σε αυτά τα περιουσιακά στοιχεία. Υπογράμμισε ότι «δεν θα υπάρξει κατάσχεση», και ότι το δάνειο δεν θα χορηγηθεί εφάπαξ, αλλά σε δόσεις και υπό όρους, ενώ μέρος του θα κατευθυνθεί σε προμήθειες «στην Ευρώπη και με την Ευρώπη», ενισχύοντας την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία. Η Ουκρανία θα αποπληρώσει το δάνειο μόνο στην περίπτωση που η Ρωσία καταβάλει πολεμικές αποζημιώσεις — κάτι που λίγοι θεωρούν ρεαλιστικό.
Διεύρυνση της ΕΕ
Στο τραπέζι βρίσκεται και η πρόταση του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα για ξεμπλοκάρισμα της διαδικασίας διεύρυνσης, την οποία παγώνει η Ουγγαρία του Βίκτορ Όρμπαν. Η ιδέα προβλέπει το άνοιγμα των διαπραγματευτικών «clusters» με ειδική πλειοψηφία αντί για ομοφωνία, ώστε να αποτραπεί η δυνατότητα μιας μόνο χώρας να φρενάρει την πορεία της Ουκρανίας προς την ΕΕ.
Ορισμένοι ηγέτες, όπως ο Φινλανδός πρωθυπουργός Αλεξάντερ Σταμπ, χαιρετίζουν την πρωτοβουλία, ενώ άλλοι εκφράζουν επιφυλάξεις ότι περιορίζει το δικαίωμα βέτο και μπορεί να δημιουργήσει επικίνδυνο θεσμικό προηγούμενο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να εξεταστούν τέτοιες λύσεις, ωστόσο διπλωματικοί κύκλοι προειδοποιούν ότι κάθε αλλαγή του ενταξιακού πλαισίου προϋποθέτει την ίδια ομοφωνία που επιχειρεί να παρακαμφθεί.
