Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε την ετήσια έκθεση του Safety Gate, του ευρωπαϊκού συστήματος ταχείας ειδοποίησης για επικίνδυνα μη διατροφικά προϊόντα, αποκαλύπτοντας ανησυχητικά δεδομένα για το 2024: Τα περισσότερα προϊόντα προέρχονται από την Κίνα, ενώ καταγράφηκαν 4.137 ειδοποιήσεις – ο υψηλότερος αριθμός από την έναρξη του συστήματος το 2003.
Η κατηγορία προϊόντων «Καλλυντικά» κατέλαβε την πρώτη θέση, σημαντικά μπροστά από τις κατηγορίες «Παιχνίδια», «Ηλεκτρικές συσκευές και εξοπλισμός» και «Μηχανοκίνητα οχήματα», που ακολούθησαν στη δεύτερη, τρίτη και τέταρτη θέση αντίστοιχα. Ωστόσο, σε απόλυτους αριθμούς, ο αριθμός των ειδοποιήσεων για τις τρεις αυτές κατηγορίες παρέμεινε σχετικά σταθερός σε σύγκριση με τα προηγούμενα έτη.
Ανάμεσα στις βασικές αποκαλύψεις, ξεχωρίζει μία χώρα ως η μεγαλύτερη πηγή επικίνδυνων προϊόντων: η Κίνα
Η ανάλυση της προέλευσης των προϊόντων που κοινοποιήθηκαν στο Safety Gate δείχνει πως το 37% όλων των ειδοποιήσεων αφορούσε προϊόντα κινεζικής κατασκευής, ενώ, αν εξαιρεθούν τα καλλυντικά, το ποσοστό εκτοξεύεται στο 61%.
Στην κατηγορία των καλλυντικών ειδικά, καταγράφηκαν εκατοντάδες ειδοποιήσεις για απαγορευμένες ουσίες όπως η BMHCA, μια συνθετική αρωματική ένωση που μπορεί να προκαλέσει βλάβες στο αναπαραγωγικό σύστημα του ανθρώπου και διάφορα δερματικά προβλήματα..
Η Ιταλία βρέθηκε στη δεύτερη θέση (15%), κυρίως λόγω αυστηρών ελέγχων που διεξάγει εντός της ΕΕ, ενώ το 24% των προϊόντων προήλθε από άλλα κράτη μέλη της ΕΕ/ΕΟΧ.
Το 2024, τα καλλυντικά αποτέλεσαν την πρώτη κατηγορία με 36% των ειδοποιήσεων, σημειώνοντας αύξηση 4% σε σχέση με το 2023. Ακολούθησαν: Παιχνίδια (15%), Ηλεκτρικές συσκευές (10%), Οχήματα (9%), Χημικά προϊόντα (6%). Ο χημικός κίνδυνος ήταν ο πιο συχνός τύπος κινδύνου (49%), με επικίνδυνες ουσίες να εντοπίζονται και σε ηλεκτρονικά είδη, ρούχα, κοσμήματα και παιχνίδια.
Ενδεικτικά, η BMHCA – απαγορευμένη από τον Μάρτιο 2022 – βρέθηκε στο 97% των καλλυντικών που αναφέρθηκαν με χημικό κίνδυνο.
Αξιοσημείωτη είναι η αύξηση ειδοποιήσεων και για τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, στα οποία εντοπίστηκαν επικίνδυνες χημικές ουσίες στα υγρά αναπλήρωσης. Παρόμοιες ουσίες ανιχνεύθηκαν και σε καλώδια ηλεκτρονικών συσκευών, όπως μόλυβδος σε κολλήσεις και βραχείες αλυσίδες χλωριωμένων παραφινών (SCCPs), που αποτελούν σοβαρό κίνδυνο τόσο για την ανθρώπινη υγεία όσο και για το περιβάλλον.
Όπως δήλωσε ο Μάικλ ΜακΓκράθ, Επίτροπος της ΕΕ αρμόδιος για την προστασία των καταναλωτών, σημαντικό μέρος των προϊόντων που τελικά κρίνονται μη ασφαλή προέρχεται από την Κίνα. Ωστόσο τόνισε ότι για το λόγο αυτό δίνεται έμφαση στη διμερή συνεργασία με τις κινέζικες αρχές και σημείωσε ότι η ΕΕ σχεδιάζει μεταξύ άλλων και την απευθείας επικοινωνία με τις εταιρείες που κατασκευάζουν αυτά τα προϊόντα.
Ο ΜακΓκράθ τόνισε ακόμη ότι η Επιτροπή εξετάζει και ενδεχόμενο να αναθεωρήσει τους κανόνες της για πιο αποτελεσματικό έλεγχο των διασυνοριακών παραβιάσεων.
Πολλά από τα προϊόντα πωλούνται και εισέρχονται στην Ευρώπη μέσω ηλεκτρονικού εμπορίου και πλατφόρμες όπως η Temu η οποία ήδη βρίσκεται υπό έλεγχο.
Σύμφωνα με τον ίδιο καθημερινά περίπου 12 εκατομμύρια μικρά δέματα με το 90% να προέρχεται από την Κίνα εισέρχονται στην Ευρώπη. Το βάρος για τις εθνικές αρχές είναι μεγάλο όπως είπε.
Πράγματι σύμφωνα με την Κομισιόν πέρυσι, 4,6 περίπου δισεκ. αποστολές μικρής αξίας, δηλαδή εμπορεύματα αξίας που δεν υπερβαίνουν τα 150 ευρώ, εισήλθαν στην αγορά της ΕΕ, ήτοι 12 εκατ. δέματα ημερησίως. Ο αριθμός αυτός είναι διπλάσιος από ό,τι το 2023 και τριπλάσιος από ό,τι το 2022, ενώ πολλά από αυτά τα εμπορεύματα διαπιστώθηκε ότι δεν συμμορφώνονται με την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Αυτή η εκθετική ανάπτυξη εγείρει πολλές ανησυχίες. Κυρίως, επειδή όλο και περισσότερα επιβλαβή προϊόντα εισέρχονται στην ΕΕ. Επιπλέον, οι Ευρωπαίοι έμποροι δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τις αθέμιτες πρακτικές από την πώληση εμπορευμάτων παραποίησης/απομίμησης μέσω των διαδικτυακών αγορών.
Επίσης τον Φεβρουάριο η Κομισιόν πρότεινε να καταστήσει τις εταιρείες ηλεκτρονικού εμπορίου υπεύθυνες για την πώληση επικίνδυνων ή παράνομων προϊόντων στις πλατφόρμες τους στην ΕΕ, καθώς και να καταργήσει την απαλλαγή από τους τελωνειακούς δασμούς για αγαθά αξίας κάτω των 150 ευρώ.
Επιπλέον από τον Δεκέμβριο του 2024 ισχύει ο νέος Κανονισμός για τη Γενική Ασφάλεια Προϊόντων (GPSR) ο οποίος εισάγει υποχρεώσεις για τις πλατφόρμες ηλεκτρονικού εμπορίου και προβλέπει την ταχεία απόσυρση επικίνδυνων προϊόντων.» Συγκεκριμένα επιβάλλει υποχρεωτική καταγραφή των online πωλητών, ενισχύει την ιχνηλασιμότητα, και εισάγει νέα εργαλεία όπως το Consumer Safety Gateway και το eSurveillance webcrawler, που εντοπίζει επικίνδυνα προϊόντα σε ηλεκτρονικές αγορές.
Όσον αφορά στα παιχνίδια στις 10 Απριλίου 2025 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο κατέληξαν σε πολιτική συμφωνία σχετικά με τους νέους κανόνες ασφάλειας των παιχνιδιών. Ο νέος κανονισμός που προτείνεται από την Επιτροπή θα απαγορεύσει τη χρήση επιβλαβών χημικών ουσιών, όπως τα PFAS, που επηρρεάζουν το ενδοκρινικό σύστημα και οι δισφαινόλες. Όλα τα παιχνίδια θα διαθέτουν ψηφιακό διαβατήριο προϊόντος για να αποτρέπεται η είσοδος στην ΕΕ μη ασφαλών παιχνιδιών που πωλούνται εντός και εκτός διαδικτύου. Ο κανονισμός θεσπίζει επίσης αυστηρότερους κανόνες για τις διαδικτυακές πωλήσεις και παρέχει στους επιθεωρητές μεγαλύτερες εξουσίες για την απομάκρυνση επικίνδυνων παιχνιδιών από την αγορά. Αυτό θα εξασφαλίσει ότι τα εισαγόμενα παιχνίδια είναι εξίσου ασφαλή για τους καταναλωτές με τα παιχνίδια που κατασκευάζονται στην ΕΕ.
Η Επιτροπή γενικά έχει ενισχύσει τη συνεργασία με τις κινεζικές αρχές, μέσω του προγράμματος SPEAC, με στόχο την ενημέρωση των εξαγωγέων για τα ευρωπαϊκά πρότυπα ασφαλείας. Ωστόσο, η επανεμφάνιση των ίδιων προϊόντων στην αγορά δείχνει πως τα μέτρα αυτά δεν είναι ακόμη επαρκή.
