Ένα χρόνο μετά την έναρξη της εισβολής της Ουκρανίας, η επανένταξη της Ρωσίας στον κόσμο του αθλητισμού απειλεί να δημιουργήσει το μεγαλύτερο ρήγμα στο Ολυμπιακό Κίνημα από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου.
Η Ρωσία παραμένει αποκλεισμένη από πολλά διεθνή αθλητικά γεγονότα, αλλά αυτό θα μπορούσε σύντομα να αλλάξει. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Παρισιού πλησιάζουν και τα προκριματικά βρίσκονται σε εξέλιξη. Η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή εργάζεται για να επαναφέρει τους αθλητές από τη Ρωσία και τη σύμμαχό της, Λευκορωσία, αλλά δεν συμφωνούν όλοι.
Εάν οι Ρώσοι αθλητές τελικά επιστρέψουν στις διοργανώσεις, η αθλητική κοινότητα πρέπει να επιλύσει δύο βασικά ζητήματα: πώς μπορούν οι Ρώσοι αθλητές να συμμετάσχουν χωρίς να αποξενωθούν οι Ουκρανοί; Και τι μπορεί να γίνει για όσους Ρώσους αθλητές υποστηρίζουν τον πόλεμο;
Καθώς οι πρώτες μάχες ξεκίνησαν, η ουκρανική ομάδα ξιφασκίας αρνήθηκε να ανταγωνιστεί με την Ρωσία σε ένα τουρνουά στην Αίγυπτο, κρατώντας ένα πλακάτ που έγραφε: ”Σταματήστε τη Ρωσία! Σταματήστε τον πόλεμο! Σώστε την Ουκρανία! Σώστε την Ευρώπη! ”
Ένα χρόνο αργότερα, ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια σε μια ρωσική επιστροφή στον αθλητισμό είναι η επίμονη της Ουκρανίας να μποϊκοτάρει αντί να διακινδυνεύσει μια πιθανή προπαγάνδα μέσω ρωσικών επιτυχίων σε αγώνες ενώ ελοχεύει ο κίνδυνος παράλληλα για περαιτέρω ψυχική οδύνη για τους Ουκρανούς αθλητές που επηρεάζονται από τον πόλεμο. Άλλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν επίσης κάνει λόγο για το μποϊκοτάζ των Ολυμπιακών Αγώνων, εάν επιτραπεί στους Ρώσους να συμμετάσχουν.
Τα τελευταία μποϊκοτάζ της δεκαετίας του ’80
Τα τελευταία μεγάλα Ολυμπιακά μποϊκοτάζ έγιναν πριν από τέσσερις δεκαετίες Αυγούστου, όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες και περισσότεροι από 60 σύμμαχοί της δεν συμμετείχαν στους Αγώνες της Μόσχας το 1980. Η Σοβιετική Ένωση και οι τότε σύμμαχοί της απάντησαν με μποϊκοτάζ των Ολυμπιακών Αγώνων του Λος Άντζελες, τέσσερα χρόνια αργότερα.
Οι ατομικές ενέργειες συγκεκριμένων αθλητών διακυμαίνονται. Ο Ρώσος γυμναστής Ιβαν Κούλιακ τοποθέτησε το σύμβολο “Z” στο στήθος του, το οποίο εμφανίστηκε στα τανκ της χώρας του, ενώ στεκόταν στο βάθρο δίπλα στον Ουκρανό νικητή, Ιλια Κοφτούν, σε μια διοργάνωση στο Κατάρ τον περασμένο Μάρτιο. Τιμωρήθηκε με αποκλεισμό για ένα χρόνο.
Η ΔΟΕ υποστηρίζει ότι δεν τάσσεται υπέρ της επιστροφής οποιουδήποτε Ρώσου αθλητή που «ενήργησε ενάντια στην ειρηνευτική αποστολή της ΔΟΕ, υποστηρίζοντας ενεργά τον πόλεμο στην Ουκρανία», αλλά δεν έχει ξεκαθαρίσει τι σημαίνει αυτό στην πράξη.
Οι αθλητικές ομοσπονδίες έλαβαν πέρυσι άμεσα μέτρα ως απάντηση στη ρωσική εισβολή. Μια μέρα μετά την είσοδο των ρωσικών τανκ στην Ουκρανία, η Ρωσία στερήθηκε το δικαίωμα να φιλοξενήσει τον τελικό του Champions League στο ποδόσφαιρο των ανδρών και το ρωσικό Grand Prix της Formula One. Μετά από τέσσερις ημέρες, η ΔΟΕ πρότεινε να εξαιρεθούν οι Ρώσοι και οι Λευκορώσοι αθλητές από αγώνες ”για την προστασία της ακεραιότητας των παγκόσμιων αθλητικών διοργανώσεων και για την ασφάλεια όλων των συμμετεχόντων”.
Η εθνική ομάδα ποδοσφαίρου ανδρών της Ρωσίας επρόκειτο να δώσει αγώνα πλέι-οφ εκείνη την εποχή, ελπίζοντας να προκριθεί για το Μουντιάλ του περασμένου έτους στο Κατάρ, αλλά η αντίπαλός της Πολωνία αρνήθηκε να παίξει. Στη συνέχεια, η Ρωσία αποκλείστηκε από το τουρνουά - τέσσερα χρόνια μετά τη διοργάνωση του Μουντιάλ του 2018 όπου και έφτασε στους προημιτελικούς.
Καθώς οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Παρισιού θα γίνουν του χρόνου, η ΔΟΕ έχει μετατοπίσει την έμφασή της σε αυτό που θεωρεί ότι είναι το καθήκον της, να αποφευχθεί η διάκριση εναντίον του οποιουδήποτε αθλητή με βάση την εθνικότητά του/της και να επιτρέψει στους Ρώσους και τους Λευκορώσους αθλητές να συμμετάσχουν ως ”ουδέτεροι” χωρίς να φέρουν τα εθνικά τους σύμβολα. Πιθανοί κίνδυνοι ασφάλειας Θα μπορούσαν να αποφευχθούν, λέει η ΔΟΕ, εάν η Ρωσία και η Λευκορωσία κατέβουν σε διοργανώσεις στην Ασία, συμπεριλαμβανομένων των προκριματικών για τους Ολυμπιακούς Αγώνες στους Ασιατικούς Αγώνες της Κίνας.
Η ΔΟΕ επικαλείται την περίπτωση του τένις, όπου τόσο η ΑΤP όσο και η WTP επέτρεψαν σε μεμονωμένους Ρώσους και Λευκορούς τενίστες και τενίστριες να ανταγωνιστούν χωρίς εθνικά σύμβολα. Η Λευκορωσίδα, Αρίνα Σαμπαλένκα κέρδισε το Australian Open τον περασμένο μήνα. Ακόμη και στο τένις, όμως, η Ρωσία και η Λευκορωσία έχουν αποκλειστεί από εθνικές ομαδικές διοργανώσεις όπως το Davis Cup και το Billie Jean King Cup, ενώ επίσης απαγορεύτηκε να παίξουν στο τουρνουά Wimbledon του περασμένου έτους.
Η Ρωσία και οι αθλητές της έχουν βρεθεί αντιμέτωποι με το ενδεχόμενο αποκλεισμών σε όλους τους Ολυμπιακούς Αγώνες από τους Χειμερινούς Αγώνες του Σότσι το 2014 και μετά λόγω σκανδάλων ντόπινγκ. Προηγουμένως, εξαιτίας υποθέσων ντόπινγκ με κρατική εμπλοκή και στην συνέχεια λόγω των προσπαθειών των ρωσικών αρχών να συγκαλύψουν στοιχεία γι΄αυτές τις υποθέσεις.
Η Ουκρανία αντιτίθεται σθεναρά στην επανένταξη των Ρώσων αθλητών, ιδιαίτερα αναφορικά με τους Ολυμπιακούς Αγώνες του επόμενου έτους. Η Ουκρανία λέει ότι περισσότεροι από 220 αθλητές και αθλήτριες της σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου και εκατοντάδες αθλητικές εγκαταστάσεις της καταστράφηκαν από ρωσικούς βομβαρδισμούς. Επικαλείται προηγούμενους αποκλεισμούς αθλητών όπως αυτόν της Γερμανίας και της Ιαπωνίας από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1948 μετά τον Β′ Παγκόσμιο Πόλεμο.
″Εάν, ο μη γένοιτο, οι Ολυμπιακές αρχές καταπατηθούν και επιτραπεί στους Ρώσους αθλητές να συμμετέχουν σε οποιαδήποτε διοργάνωση ή στους Ολυμπιακούς Αγώνες, θα είναι απλώς θέμα χρόνου πριν το τρομοκρατικό κράτος τους τους αναγκάσει να συστρατευτούν με την προπαγάνδα του πολέμου”, δήλωσε ο Πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολόντιμιρ Ζελένσκι σε σύνοδο υπουργών Αθλητισμού και άλλων αξιωματούχων από περισσότερες από 30 χώρες αυτό το μήνα.
Αυτή η σύνοδος κορυφής εξέδωσε μια κοινή δήλωση όπου εκφράζεται έντονος σκεπτικισμός για το πώς θα μπορούσε να λειτουργήσει η προτεινόμενη «ουδέτερη» διαδικασία που προτείνει η ΔΟΕ, με ιδιαίτερη ανησυχία για τους Ρώσους αθλητές που έχουν δεσμούς με τον στρατό και πως θα μπορούσαν αυτοί να διαγωνιστούν. Η ΔΟΕ δήλωσε την Τρίτη ότι βρήκε αυτά τα ερωτήματα ”εποικοδομητικά”, χωρίς όμως να δίνεται λύση στο ζήτημα των διακρίσεων.
Η κλεψύδρα αδειάζει για την ΔΟΕ
Ο χρόνος κυλά για τη ΔΟΕ ώστε να βρει μια λύση για τους Ρώσους και Λευκορώσους αθλητές να έχουν τη δυνατότητα να προκριθούν στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Τα προκριματικά έχουν ήδη ξεκινήσει σε πολλά αθλήματα και θα αρχίσουν σύντομα σε άλλα.
Σε μια ανακοίνωση την Τετάρτη με αφορμή την συμπλήρωση ενός έτους από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η ΔΟΕ δεν ανέφερε ρητά τις προσπάθειες της να επανεντάξει τη Ρωσία και τη Λευκορωσία, αλλά τόνισε πως το ολυμπιακό ιδεώδες ενθαρρύνει τον ”ειρηνικό ανταγωνισμό και την ευγενή άμιλλα” ανάμεσα σε αθλητές από χώρες όπως η Βόρεια και η Νότια Κορέα ή το Ισραήλ και την Παλαιστίνη.
″Οι προσπάθειες για την οικοδόμηση της ειρήνης απαιτούν διάλογο. Μια ολυμπιάδα με αθλητές που σέβονται τον Ολυμπιακό Χάρτη μπορεί να χρησιμεύσει ως καταλύτης για το διάλογο, ο οποίος είναι πάντα ένας τρόπος για την επίτευξη των πρώτων βημάτων προς την επίτευξη της ειρήνης”.