Η είδηση για το κέντρο υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, που ερευνάται για εγκληματική δράση, θα έχει σίγουρα κλονίσει πολλούς ανθρώπους που αγωνιούν για την απόκτηση ενός παιδιού και καταφεύγουν σε τέτοιες λύσεις. Και αυτά τα ζευγάρια είναι πάρα πολλά. Το θέμα της αναπαραγωγής στη χώρα μας είναι ένα θέμα, που χρειάζεται έρευνα και εξέταση από πλευράς ιατρικής, ψυχικής, κοινωνιολογικής.
Το 2021 κάποιοι γυναικολόγοι και ιδιοκτήτες τέτοιων κέντρων αποφάσισαν ότι έπρεπε με ένα συνέδριο να ενημερώσουν τις γυναίκες για το γεγονός ότι μετά τα σαράντα έτη υπάρχουν πολύ λίγες πιθανότητες τεκνοποίησης. Η λανθάνουσα κοινωνική πεποίθηση ότι «μικρή είσαι στα 32 για να κάνεις παιδί» και «ζήσε λίγο ακόμη τη ζωή σου», θα έπρεπε βέβαια να καταπολεμάται από τον κλάδο αυτό με απλή ενημέρωση. Επίσης, έχω την αίσθηση, και συγχωρέστε με αν κάνω λάθος, ότι οι διοργανωτές του συνεδρίου ίσως σε κάποιο βαθμό να ήθελαν να προωθήσουν τη νέα μέθοδο τους, την κατάψυξη ωαρίων, αφού την πρότειναν ως κάτι που πρέπει να κάνει κάθε γυναίκα. Σε κάθε περίπτωση το συνέδριο δεν έγινε ποτέ, γιατί θεωρήθηκε σεξιστικό. Λίγο καιρό μετά, το όριο ηλικίας για την εξωσωματική γονιμοποίηση ξεπέρασε τα 50 έτη.
Κάθε γυναίκα, κάθε άνδρας έχουν αναφαίρετο δικαίωμα να αποφασίσουν για τη ζωή τους και για τα σώματά τους. Εκείνοι γνωρίζουν το μέγεθος της επιθυμίας τους για ένα παιδί, τις αντοχές τους, τα οικονομικά τους, την κατάσταση της υγείας τους, την προσωπικότητά τους. Έχω την αίσθηση, όμως ότι είναι λίγο επικίνδυνο η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή αντί να θεωρείται κάτι «για ειδικές περιπτώσεις» να πλησιάζει πλέον μέσα στο μυαλό μας τα όρια της κανονικότητας. Επίσης, υπάρχει και μια πλευρά, η οποία δεν ακούγεται.
Στο βιβλίο, «Συναντήσεις με τον πατέρα» (Εκδόσεις Τόπος), που δημιουργήσαμε με την επίσης ψυχολόγο, Γεωργία Τσούμπα, πήραμε συνεντεύξεις από 18 πατέρες και έναν πατέρα κατ’ επιθυμία. Ήταν ένας άνδρας που πέρασε όλες τις διαδικασίες της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, χωρίς αποτέλεσμα. Περιγράφει όσα έζησε, τη διάλυση της σχέσης του με τη σύζυγό του και την ψυχική κατάρρευση που έζησαν και οι δύο. Παραθέτω ένα μέρος της μαρτυρίας του:
«Στα κέντρα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής βλέπεις μόνο τα συγχαρητήρια γράμματα όσων έγιναν γονείς. Είναι πολύ πιεστικό αυτό για όποιον προσπαθεί. Εγώ θα ήθελα κι ένα γράμμα ενός ανθρώπου που δεν τα κατάφερε και του έφαγαν χιλιάδες ευρώ. Νιώθω μεγάλη θλίψη γιατί εγώ δεν υπήρχα εκεί. Υπήρχαν μόνο τα συγχαρητήρια γράμματα. Δεν υπήρχε ένα γράμμα από κάποιον που δεν τα κατάφερε. Ήθελα κι εγώ να μπω σε αυτόν τον πίνακα.»
Λίγο παρακάτω γράφει:
«Είχαμε χάσει τη ζωή μας για να δημιουργήσουμε μια ζωή».
Δεν θέλω σε καμία περίπτωση να κατηγορήσω αυτά τα κέντρα συνολικά, σίγουρα υπάρχουν επαγγελματίες που δουλεύουν με δεοντολογία και σεβασμό και βοηθούν ανθρώπους να γίνουν ευτυχισμένοι. Όμως, το θέμα έχει πολύ περισσότερες διαστάσεις. Μια βασική κοινωνική διάσταση είναι το πόσο ενοχοποιημένη είναι μια εγκυμοσύνη σε νεαρή ηλικία. Τα κορίτσια μεγαλώνουν πλέον με τρόμο για τον μητρικό ρόλο. Ίσως είναι μια εύλογη μετακίνηση σε ένα άκρο αντίθετο από αυτό των εποχών όπου ο μητρικός ρόλος ήταν αναπόφευκτος και επιβεβλημένος. Θα πρέπει κάποια στιγμή να φύγουμε από αυτό το άκρο.
Μέσα στην τόση αχανή πληροφόρηση και στην τόσο υπερσεξουαλικοποιημένη ψυχαγωγία οι νέοι σήμερα επιβάλλεται να έχουν σωστή ενημέρωση. Φυσικά κανένας δεν θα τεκνοποιήσει, για να σώσει τη χώρα από την υπογεννητικότητα. Είναι σημαντικό, όμως, να γνωρίζουν οι άνθρωποι από μικροί πώς λειτουργούν τα σώματά τους και ποια είναι τα όριά τους, ποιες είναι οι επιλογές τους και τελικά τι σημαίνει αποκτώ παιδί. Τα παιδιά θα πρέπει να ενθαρρύνονται, ώστε να λειτουργούν με ευθύνες, να μπορούν να παίρνουν τις αποφάσεις που τους ταιριάζουν και όχι αυτές που επιβάλλονται από κοινωνικές πεποιθήσεις που στερούνται τη γνώση. Αν μη τι άλλο, ζούμε στην εποχή της επιστήμης και η επιστήμη πρέπει από την πλευρά της να κατανοεί πότε γίνεται εμπορεύσιμο αγαθό χωρίς δεοντολογία, χωρίς όρια, χωρίς ανθρωπιά.
Θεωρήστε το παρόν κείμενο απλώς μερικές σκέψεις σε μια στιγμή όπου η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή ίσως έδειξε ένα πολύ σκοτεινό πρόσωπο. Η δικαιοσύνη, φυσικά, θα πει περισσότερα. Σε κάθε περίπτωση απέναντι στις δυνάμεις που κερδοσκοπούν πάνω στην αγωνία των άλλων, που παραπλανούν και δρουν χωρίς όρια, χρειάζεται πάντα να ορθώνεται η επιστήμη που με ταπεινότητα και σύνεση υπηρετεί τον άνθρωπο και την κοινωνία στο σύνολό της.