«Ίσως να φοβάμαι ότι θα χάσω μονομιάς όλη τη Βενετία αν μιλήσω γι’ αυτήν. Ή ίσως, μιλώντας για άλλες πόλεις, να την έχω ήδη σιγά σιγά χάσει».
«Αόρατες πόλεις», Italo Calvino
«Βιβλία, ιστορίες, άνθρωποι και λέξεις μεταξύ Βενετίας και Ελλάδας. Ένας αδιάκοπος διάλογος» ήταν ο τίτλος του 9ου Εθνικού Συνεδρίου Νεοελληνικών Σπουδών που πραγματοποιήθηκε στη Βενετία και την Πάδοβα από τις 6 έως τις 8 Νοεμβρίου 2023.
Αιώνες κοινής ιστορίας μεταξύ της Βενετίας και του ελληνόφωνου κόσμου έχουν δημιουργήσει αλληλένδετες σχέσεις που ξεπερνούν τα χρονικά και γεωγραφικά όρια, έχοντας αφήσει σημαντικά πολιτιστικά ίχνη τα οποία μαρτυρούν τον στενό και αδιάλειπτο σύνδεσμο. Η Βενετία υπήρξε διοικητικό, πολιτικό και πολιτιστικό σημείο αναφοράς. Στη Βενετία παράγονταν βιβλία για το ελληνόφωνο κοινό που ζούσε στην πόλη ή στις ελληνόφωνες χώρες της Μεσογείου και της Ανατολικής Ευρώπης.
Το Συνέδριο διοργανώθηκε από την Εθνική Ένωση Νεοελληνικών Σπουδών σε συνεργασία με την ιστορικό ίδρυμα της Βενετίας Ateneo Veneto, το Πανεπιστήμιο Foscari της Βενετίας, το Πανεπιστήμιο της Πάδοβας, το Επίτιμο Προξενείο της Ελλάδας στη Βενετία, το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, με την υποστήριξη του Ενετικού Κέντρου Γερμανικών Σπουδών, της ιστορικής Κοινότητας των Ορθοδόξων Ελλήνων και της Περιφέρειας του Βένετο.
Το επιστημονικό πρόγραμμα το οποίο εντάσσεται στο πλαίσιο των διετών δράσεων «Βενετία, μια πόλη που διαβάζει» χρηματοδοτήθηκε από την Περιφέρεια του Βένετο, με την υποστήριξη του Κέντρου Βιβλίου και Ανάγνωσης του ιταλικού Υπουργείου Πολιτισμού. Θεσμικοί εταίροι είναι η Βιβλιοθήκη της Βουλής των Ελλήνων, η Αναγνωστική Εταιρεία Κέρκυρας και το Ιόνιο Πανεπιστήμιο.
Κατά τη διάρκεια της διετίας προγραμματίζονται δημόσιες συναντήσεις με προσωπικότητες του πολιτισμού, της δημόσιας ζωής και του επιχειρηματικού κόσμου, από το Βένετο και την Ελλάδα καθώς και η σύνταξη και δημοσίευση των πρακτικών των επιστημονικών συναντήσεων.
Οι εργασίες του Συνεδρίου,ξεκίνησαν στη Βενετία στις 6 Νοεμβρίου, με ένα αφιέρωμα στην μνήμη του Μάριο Βίτι (1926-2023), και ολοκληρώθηκαν στην Πάδοβα το διήμερο 7-8 Νοεμβρίου. Η βιβλιοθήκη του επιφανούς λόγιου νεοελληνιστή που έφυγε πρόσφατα, ανήκει στην πολύτιμη συλλογή της Βιβλιοθήκης (BAUM) του Πανεπιστημίου Foscari της Βενετίας.
Να σημειωθεί ότι Αντιπρόεδρος του ιδρύματος Ateneo Veneto για σειρά ετών - μετά την ίδρυσή του το 1812 με ναπολεόντειο διάταγμα - διετέλεσε ο Κερκυραίος λόγιος Αιμίλιος Τυπάλδος, η βιβλιοθήκη του οποίου ανήκει στο Τμήμα Μπενακείου Βιβλιοθήκης και Συλλογών Πολιτικών Προσωπικοτήτων της Βιβλιοθήκης της Βουλής των Ελλήνων.
Χάρη στις σχέσεις με τη Βενετία, το alterum Byzantium, όπως την χαρακτήρισε ο Καρδινάλιος Βησσαρίων - πριν δωρίσει τα χειρόγραφά του στην πόλη, δημιουργώντας τον πρώτο πυρήνα της Μαρκιανής Βιβλιοθήκης - η Δύση είχε την ευκαιρία να γνωρίσει σε βάθος, όχι μόνο τη γλωσσική και λογοτεχνική κληρονομιά των Ελλήνων, αλλά και επιστημονικές, καλλιτεχνικές, στρατιωτικές και ιατρικές δεξιότητες που συνέβαλαν στο να γίνει η Δημοκρατία της Βενετίας ισχυρή και υψηλού κύρους. Στην Πάδοβα, δάσκαλοι και μαθητές ελληνικής καταγωγής δεν εκπαιδεύτηκαν μόνο για να αποτελέσουν την ανώτερη μεσαία τάξη της ελληνόφωνης κοινωνίας, αλλά και μοιράστηκαν τεχνικές γνώσεις που αποτέλεσαν την κληρονομιά του βυζαντινού πολιτισμού για αιώνες.
Ο θεσμός της διδασκαλίας της νεοελληνικής γλώσσας και λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Foscari της Βενετίας από το 1868 και στη συνέχεια στην Πάδοβα τη δεκαετία του 1970, θεωρήθηκαν ως η ιδανική συνέχεια μιας παράδοσης αιώνων. Στη Βενετία, μετά από διακοπή ενός και πλέον αιώνα, η επανέναρξη της διδασκαλίας της νεοελληνικής γλώσσας συνέβαλε, τις τελευταίες δεκαετίες, στην επανενεργοποίηση του επιστημονικού ενδιαφέροντος για τον νεοελληνικό πολιτισμό.
Το φωτογραφικό οδοιπορικό στην Γαληνότατη ανήκει στην Σοφία Χηνιάδου Καμπάνη που συμμετείχε με χαιρετισμό της στο αφιέρωμα στη μνήμη του Mario Vitti.