Οι τακτικές της Χαμάς: Η στρατηγική της παλαιστινιακής ισλαμιστικής οργάνωσης

Οι σχεδιασμοί πίσω από την νέα σύγκρουση στη Μέση Ανατολή.
Anadolu Agency via Getty Images

Η Χαμάς γνωρίζει πώς να «παίρνει τον χρόνο της»: Πρόκειται για κάτι που γνωρίζει πολύ καλά εδώ και μια δεκαετία η ισραηλινή στρατιωτική ηγεσία- με τον Μαχμούντ Ατζραμί, Παλαιστίνιο μαχητή που εκπαίδευσε μια γενιά ανταρτών της Γάζας, να έχει ως φιλοσοφία το «αφήστε το θηρίο να κοιμάται μέχρι τη στιγμή που θα είστε έτοιμοι».

Τα παραδείγματα πάνω σε αυτό είναι πολλά, όπως υπογραμμίζεται σε δημοσίευμα των Financial Times: Το 2018 η παλαιστινιακή ισλαμιστική οργάνωση, που έχει οριστεί ως τρομοκρατική από τις ΗΠΑ, την ΕΕ, το Ισραήλ και άλλες χώρες, είχε δώσει στη δημοσιότητα εικόνες με Ισραηλινούς στρατιώτες στο στόχαστρο σκοπευτών της, ωστόσο δεν πραγματοποιήθηκαν ποτέ οι εν λόγω βολές, παρά τις εντάσεις στα σύνορα. Σε άλλο βίντεο φαίνονταν αντάρτες να καταστρέφουν στρατιωτικό πούλμαν με πύραυλο Kornet, αλλά αφού οι στρατιώτες και ο οδηγός είχαν κατεβεί. Αυτό εξελήφθη σαν αυτοσυγκράτηση και ερμηνεύτηκε από το Ισραήλ ως ένδειξη ότι η Χαμάς αποτρεπόταν. Μα για τον Ατζράμι, η οργάνωση απλά περίμενε για να φέρει το Ισραήλ σε μια μάχη την ώρα που θα επέλεγε αυτή. «Φέρτε το θηρίο σε μένα και θα το σφάξουμε μαζί» είχε πει σε μαχητές έξω από τη βίλα του το 2021, αφού η Χαμάς είχε ισχυριστεί πως νίκησε το Ισραήλ σε μια 11ήμερη σύγκρουση που περιελάμβανε ανταλλαγές ρουκετών και αεροπορικών βομβαρδισμών, μα όχι δυνάμεις εδάφους.

Η τρομοκρατική επίθεση της 7ης Οκτωβρίου ήταν η «σκανδάλη», όταν τρομοκράτες της Χαμάς ξεχύθηκαν σε ισραηλινές πόλεις και φυλάκια, σκοτώνοντας πάνω από 1.400 ανθρώπους και παίρνοντας περίπου 230 ομήρους, σύμφωνα με τις ισραηλινές αρχές- τη μεγαλύτερη απώλεια ζωής εντός Ισραήλ από τότε που δημιουργήθηκε μέχρι σήμερα. Ακολούθησε η μεγαλύτερη στρατιωτική επιχείρηση του Ισραήλ στη Γάζα, με σφυροκόπημα από την αεροπορία και το πυροβολικό, χερσαίες επιχειρήσεις και πάνω από 8.000 νεκρούς ως τώρα, σύμφωνα με τις ελεγχόμενες από τη Χαμάς παλαιστινιακές αρχές.

Anadolu Agency via Getty Images

Ισραηλινοί στρατιώτες και τεθωρακισμένα εισήλθαν στη Λωρίδα της Γάζας, κινούμενα σε μικρές αποστάσεις από την πόλη της Γάζας και καταυλισμούς προσφύγων. Εκεί θεωρείται πως η Χαμάς έχει πλεονέκτημα, καθώς είναι εντός έδρας, σε αστικό περιβάλλον, που θεωρείται εφιάλτης για τον επιτιθέμενο- και «είναι έτοιμοι» προειδοποιεί η Ντέβορα Μάργκολιν, ερευνήτρια στο Washington Institute for Near East Policy.

Μόλις τον Αύγουστο ο στρατηγός Γιτζάκ Μπρικ προειδοποιούσε πως το Ισραήλ δεν ήταν έτοιμο για πόλεμο, καθώς οι στρατιώτες του δεν είχαν δώσει μεγάλη μάχη στο έδαφος από το 2014 (τελευταία φορά που μπήκαν στρατιώτες στη Γάζα) και η ηγεσία προβληματιζόταν περισσότερο για απειλές από το Ιράν. Ωστόσο η Χαμάς έχει γίνει ισχυρότερη στρατιωτικά από το 2008-2009, που είχε αντιμετωπίσει ισραηλινή χερσαία επίθεση. Ακόμα και τότε, αναφέρουν οι FT, η στρατιωτική της πτέρυγα, οι «ταξιαρχίες αλ Κασάμ», είχαν 16.000 μαχητές δίπλα σε 2.000 επίλεκτους. Τώρα, σύμφωνα με τις ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις, έχει μέχρι 40.000 ικανούς μαχητές, drones και περίπου 30.000 ρουκέτες, έχοντας εκτοξεύσει 8.500 από τις 7 Οκτωβρίου, εξαντλώντας τα πυρομαχικά των ισραηλινών συστημάτων Iron Dome.

Ο Εμίλ Χοκάγιεμ, διευθυντής περιφερειακής ασφαλείας στο International Institute for Strategic Studies στο Λονδίνο, είπε ότι η Χαμάς είχε εκπαιδευτεί από τους «καλύτερους», αναφερόμενος στους Φρουρούς της Επανάστασης του Ιράν και τη Χεζμπολάχ του Λιβάνου, υποχείριο του Ιράν. «Επίσης είναι μια οργάνωση που μαθαίνει και έχει πολεμήσει τις ισραηλινές δυνάμεις αρκετές αφορές» πρόσθεσε. «Η Χαμάς ξέρει το έδαφός της πολύ καλά και θα το υπερασπιστεί σκληρά και με εφευρετικότητα».

Οι μαχητές της έδειξαν στην τρομοκρατική επίθεση της 7ης Οκτωβρίου πως είναι σε θέση να πραγματοποιήσουν μια καλά συντονισμένη επιχείρηση, που περιελάμβανε τουλάχιστον 1.500 άνδρες οι οποίοι επιτέθηκαν στο Ισραήλ από ξηράς, αέρος και θαλάσσης, με κάλυψη περίπου 3.000 ρουκετών. Στη Γάζα η Χαμάς έχει σκάψει ένα μεγάλο δίκτυο σηράγγων και έχει αποθηκεύσει προμήθειες για μήνες. «Ήμασταν έτοιμοι για μια ισραηλινή χερσαία επίθεση από πριν εξαπολύσουμε την επίθεσή μας» είπε ο Αλί Μπαρακέχ, ανώτερο μέλος της πολιτικής ηγεσίας της Χαμάς, στους FT την προηγούμενη εβδομάδα. «Έχουμε κάποιες εκπλήξεις για τον εχθρό...είμαστε σε θέση να αντιμετωπίσουμε έναν χερσαίο πόλεμο πιο εύκολα από έναν αεροπορικό- δεν υπάρχει σύγκριση».

via Associated Press

Πολλά από τα μαθήματα που έχει πάρει η Χαμάς από τη Χεζμπολάχ πηγάζουν από το 1992, όταν το Ισραήλ απέλασε περίπου 400 Παλαιστίνιους, περιλαμβανομένων ηγετών της Χαμάς, στον Λίβανο. Το σιιτικό Ιράν και η Χεζμπολάχ το είδαν ως ευκαιρία προσεταιρισμού της σουνιτικής Χαμάς, αφού είχαν καλλιεργήσει τις σχέσεις με την επίσης παλαιστινιακή Ισλαμική Τζιχάντ στη Γάζα. Ισραηλινοί αξιωματούχοι λένε ότι η Χεζμπολάχ έχει μοιραστεί τεχνολογία ρουκετών, εκπαίδευση και άλλες τεχνικές με τη Χαμάς.

Στη Βηρυτό έχουν βρεθεί πολλοί ηγέτες της Χαμάς και σύντομα η οργάνωση άρχισε να αναπτύσσει στρατιωτική παρουσία στον Λίβανο, όπως φάνηκε όταν εξερράγη αποθήκη στα τέλη του 2021, η οποία θεωρείται ότι ίσως ήταν αποθήκη όπλων της Χαμάς. Έκτοτε η οργάνωση βελτιώνει την ποιότητα των εξοπλισμών της, ενώ παράληλλα έχει αναπτύξει ένα είδος αστικής μάχης για να αντισταθμίσει τη συντριπτική υπεροχή του Ισραήλ σε τεχνολογία και στον αέρα, φέρνοντας τη σύγκρουση στο έδαφος και στους δρόμους.

«Η Χαμάς είναι πιο πολύ Βιετκόνγκ παρά ISIS» λέει ο Χοκάγιεμ, αναφερόμενος στους Βιετναμέζους αντάρτες που πολέμησαν τις δυνάμεις των ΗΠΑ στον πόλεμο του Βιετνάμ. Όπως και οι Βιετκόνγκ, η Χαμάς έχει μετατρέψει τη Γάζα σε ένα φρούριο με φράγματα και τρύπες, περιλαμβανομένου ενός δικτύου σηράγγων 400 χλμ για να καλύπτονται οι μαχητές της κατά τις ισραηλινές αεροπορικές επιθέσεις και να αιφνιδιάζουν ισραηλινές χερσαίες δυνάμεις.

Όσο ο ισραηλινός στρατός μπαίνει βαθύτερα στη Γάζα, η Χαμάς αναμένεται να επιχειρεί ενέδρες στην επιφάνεια, γρήγορα πλήγματα και κρυμμένες βόμβες εναντίον των Ισραηλινών στρατιωτών, ώστε να εμπλακούν σε μάχες στους δρόμους.

via Associated Press

«Η Χαμάς δεν έχει κωδικοποιημένο δόγμα. Η προσέγγισή της είναι κυρίως η πρόκληση ζημιάς στους Ισραηλινούς όσο πιο πολύ γίνεται, χρησιμοποιώντας ένα μείγμα υβριδικών και συμβατικών δυνάμεων» είπε ο Μπιλάλ Ι Σαάμπ, συνεργάτης του Chatham House στο Λονδίνο. «Οι επιχειρήσεις είναι επίσης πολύ αποκεντρωμένες».

Άλλος σημαντικός πυλώνας είναι η προπαγάνδα: Καταρρίψεις ελικοπτέρων, καταστροφές τεθωρακισμένων ή αιχμάλωτοι στρατιώτες θα βοηθούσαν την οργάνωση να προβάλει μια εικόνα νίκης, λένε αναλυτές, ενώ παράλληλα ρουκέτες που εκτοξεύονται κατά του Ισραήλ δείχνουν ότι η Χαμάς φέρνει τη σύγκρουση και στο έδαφος του αντιπάλου, ενισχύοντας την εικόνα της απέναντι στους υποστηρικτές της. Επίσης, άλλο ένα μάθημα που έχει πάρει από άλλες οργανώσεις είναι η σημασία των ασφαλών επικοινωνιών: Η Χεζμπολάχ έχει το δικό της δίκτυο οπτικών ινών, ωστόσο η Χαμάς επέστρεψε στη «λίθινη εποχή», με ενσύρματες τηλεφωνικές επικοινωνίες, αφήνοντας συσκευές που μπορούν να χακαριστούν ή εκπέμπουν ηλεκτρονικό σήμα. Ένας από τους λόγους που το Ισραήλ αιφνιδιάστηκε στις 7 Οκτωβρίου, είπε ένας Ισραηλινός αξιωματούχος, ήταν επειδή άκουγε τις «λάθος γραμμές», ενώ κρίσιμες πληροφορίες είτε κυκλοφορούσαν μέσω «αναλογικού» συστήματος ή κάποιου άλλου, κρυπτογραφημένου, που ίσως προήλθε από το Ιράν.

Δημοφιλή