Στις πασαρέλες όλα λάμπουν. Στα παρασκήνια όμως, πίσω από τα φλας και τα after party, ο κόσμος της μόδας κρύβει μερικές από τις πιο ζοφερές ιστορίες δολοφονιών, αυτοκτονιών, απιστιών και οικονομικών σκανδάλων. Αφορμή; Η αληθινή ιστορία της «μαύρης χήρας» που συντάραξε τον οίκο Gucci. (Αλλά δεν ήταν η μόνη).
Η «μαύρη χήρα» του Gucci είναι μια ιστορία όπου ο έρωτας γίνεται συμβόλαιο θανάτου. Ήταν 27 Μαρτίου 1995 στο Μιλάνο. Ο Μαουρίτσιο Γκούτσι, εγγονός του ιδρυτή της αυτοκρατορίας Gucci, ανεβαίνει τα σκαλιά των γραφείων του στην Via Palestro. Λίγα δευτερόλεπτα μετά, πέφτει νεκρός από τις σφαίρες ενός πληρωμένου δολοφόνου. Πίσω από το χτύπημα κρύβεται – σύμφωνα με την ιταλική Δικαιοσύνη – η πρώην σύζυγός του, Πατρίτσια Ρετζιάνι. Η γυναίκα που λίγα χρόνια πριν φωτογραφιζόταν στα γιοτ, στα παλάτσο, στις δεξιώσεις με τους Κένεντι και τη διεθνή ελίτ. Τώρα βαφτίζεται από τα media «Vedova Nera» – η «μαύρη χήρα».
Ο γάμος τους, αρχικά παραμύθι: εκείνη κόρη πλούσιου βιομήχανου, εκείνος κληρονόμος του πιο ποθητού ιταλικού brand. Παντρεύονται το 1972, γίνονται power couple μιας ολόκληρης εποχής, με διαμερίσματα στη Νέα Υόρκη, εξοχικά σε Σεν Μόριτζ και θαλαμηγούς που κάποτε ανήκαν στον Σταύρο Νιάρχο. Όταν όμως ο Μαουρίτσιο αποφασίζει να πουλήσει το μερίδιό του στην Gucci σε επενδυτικό fund από το Μπαχρέιν, χάνοντας ουσιαστικά τον έλεγχο της οικογενειακής αυτοκρατορίας, η Πατρίτσια νιώθει – όπως θα πει αργότερα – «πλημμυρισμένη από οργή».
Ο χωρισμός τους, η νέα σύντροφος του Μαουρίτσιο, η ελάττωση της διατροφής κι ένας κόσμος που γκρεμίζεται γύρω της, θα καταλήξουν σε ένα συμβόλαιο θανάτου: η Δικαιοσύνη κρίνει πως η Ρετζιάνι, μέσω μιας φίλης-«μέντιουμ», προσλαμβάνει τον εκτελεστή. Καταδικάζεται σε 29 χρόνια κάθειρξη, εκ των οποίων θα εκτίσει τελικά 18.
Η υπόθεση αυτή – και ο κινηματογραφικός χαρακτήρας της Πατρίτσια – θα εμπνεύσει βιβλία, ντοκιμαντέρ και πρόσφατα την ταινία House of Gucci, με τη Lady Gaga στο ρόλο της «μαύρης χήρας».
Η εκτέλεση του Τζιάνι Βερσάτσε: Σφαίρες στα σκαλιά του παλατιού
Καλοκαίρι 1997, Μαϊάμι. Ο Τζιάνι Βερσάτσε επιστρέφει από τη συνηθισμένη πρωινή του βόλτα, με έναν καφέ και περιοδικά στο χέρι. Στα σκαλιά της βίλας Casa Casuarina, μπροστά σε τουρίστες και περαστικούς, ένας νεαρός άνδρας τον πλησιάζει και τον πυροβολεί δύο φορές στο κεφάλι. Ο δολοφόνος είναι ο Άντριου Κουνάναν, serial killer που είχε ήδη σκοτώσει τέσσερις άνδρες σε διάφορες Πολιτείες των ΗΠΑ. Ο Κουνάναν αυτοκτονεί λίγες μέρες αργότερα σε ένα houseboat, αφήνοντας ένα τεράστιο «γιατί» πίσω του. Το κίνητρό του δεν αποσαφηνίζεται ποτέ.
Ο θάνατος του Βερσάτσε δεν είναι μόνο μια προσωπική τραγωδία. Είναι και ένα σοκ για τον κόσμο της μόδας: ο άνθρωπος που είχε μετατρέψει το glam, το χρυσό και τη Μέδουσα σε παγκόσμιο σύμβολο power dressing, πέφτει νεκρός ενώ η αυτοκρατορία του αξίζει εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια. Το δράμα θα τροφοδοτήσει βιβλία, θεωρίες συνωμοσίας και –πιο πρόσφατα– την τηλεοπτική σειρά The Assassination of Gianni Versace: American Crime Story, που αναβιώνει καρέ-καρέ τις τελευταίες του μέρες.
«Σφαίρες από ασήμι»: Ο Έλληνας «βασιλιάς της μόδας» στο Λονδίνο
Πίσω στην Ευρώπη, μια υπόθεση με πρωταγωνιστή έναν Έλληνα επιχειρηματία της μόδας θα γίνει μία από τις πιο μυστηριώδεις δολοφονίες στη Βρετανία. Πρωτοχρονιά 1985, Λονδίνο. Ο ελληνοκύπριος Αρίστος Κωνσταντίνου, ιδρυτής του επιτυχημένου brand Ariella, επιστρέφει στο πολυτελές του σπίτι στην περίφημη Bishops Avenue, τη «Billionaires’ Row» της βρετανικής πρωτεύουσας. Λίγο αργότερα, βρίσκεται νεκρός, χτυπημένος με σφαίρες από ειδικά, ασημένια φυσίγγια. Η υπόθεση βαφτίζεται «Silver Bullets Murder» και γεμίζει για χρόνια τα βρετανικά tabloids. Εισβολή στο σπίτι, ληστεία, οικογενειακές εντάσεις, φήμες για απιστίες… Γύρω από τη χλιδάτη ζωή του ζεύγους Κωνσταντίνου πλέκεται μια ιστορία που μοιάζει βγαλμένη από true crime σειρά. Παρ’ όλα αυτά, παρά τις έρευνες της Scotland Yard και μια απόπειρα ιδιωτικής δίωξης χρόνια αργότερα, το έγκλημα παραμένει ανεξιχνίαστο και κανείς δεν καταδικάζεται.
Ελληνική μόδα: λάμψη, χρέη και ένα σημείωμα στο τραπέζι
Στην Ελλάδα, η βιομηχανία της μόδας δεν είχε – ευτυχώς – δολοφονίες τύπου Gucci ή Versace. Είχε όμως την δική της, βαθιά ελληνική, τραγωδία: τον θάνατο του Μιχάλη Ασλάνη.
Ο σχεδιαστής που έντυσε τη «λαϊκή» Ελλάδα των ‘80s και ‘90s, από τηλεοπτικές ντίβες μέχρι γαμήλιες δεξιώσεις στα προάστια, βρίσκεται νεκρός τον Αύγουστο του 2013 στο διαμέρισμά του στο Κολωνάκι. Η Αστυνομία μιλά για αυτοκτονία, με τον ίδιο να έχει αφήσει σημειώματα και οδηγίες για το τι πρέπει να γίνει στον οίκο του.
Στα ρεπορτάζ της εποχής, γίνεται λόγος για ασφυκτικές οικονομικές πιέσεις, χρέη, ανθρώπους του περιβάλλοντός του που φέρεται να τον εκμεταλλεύτηκαν οικονομικά. Κανένα από αυτά δεν μετατρέπεται σε μεγάλη δίκη ή ποινικό θρίλερ. Μένει όμως η αίσθηση ενός ανθρώπου που λύγισε, μόνος, μέσα σε έναν κόσμο που είχε μάθει να τον χειροκροτεί μόνο όταν άναβαν τα φώτα.
Από τις πασαρέλες στα δικαστήρια: Όταν το lifestyle γίνεται case study απάτης
Η μόδα δεν σκοτώνει μόνο με σφαίρες. Συχνά, πληγώνει με αριθμούς: πλαστές τιμολογήσεις, φοροδιαφυγή, πυραμίδες «επενδύσεων», εταιρικά σχήματα-μαριονέτες.
Σε διεθνές επίπεδο, ο κόσμος του luxury fashion έχει δει σκάνδαλα με «μαύρα» ταμεία, εταιρικά πραξικοπήματα, ακόμη και κατηγορίες για ξέπλυμα μέσω υπερκοστολογημένων συλλογών. Στην Ελλάδα, πρόσφατες επιχειρήσεις της Αστυνομίας έχουν φέρει στο φως κυκλώματα που χρησιμοποιούσαν εταιρείες ένδυσης ως βιτρίνα για πολυεπίπεδα σχήματα φοροδιαφυγής και απάτης – ένα reminder ότι τα glamorous σύνολα της βιτρίνας μπορεί να ράβονται πάνω σε ένα βρώμικο excel.
Δεν είναι τυχαίο: η μόδα, ειδικά στο εμπορικό της κομμάτι, είναι cash-heavy, με σύνθετες αλυσίδες παραγωγής, υπεργολαβίες σε φθηνές αγορές και μια μόνιμη γκρίζα ζώνη ανάμεσα στο «δημιουργικό όραμα» και το πολύ σκληρό business. Εκεί γεννιούνται οι σκιές.
Απιστίες, δυναστείες και τοξικές οικογένειες
Πίσω από τα logos, οι μεγάλοι οίκοι μόδας είναι συχνά οικογενειακές επιχειρήσεις. Και οι οικογένειες σπάνια είναι… low drama.
- Στην ιστορία της Gucci, ο πόλεμος ανάμεσα σε θείους, ξαδέρφια και γιους – από τις δίκες για φοροδιαφυγή του Άλντο Gucci μέχρι τις κόντρες για τον έλεγχο της εταιρείας – αποτελεί ολόκληρο κεφάλαιο στην εταιρική ιστορία της Ιταλίας. Μιά εταιρία που παραμένει σύμβολο με εντυπωσιακή φερινή επίδειξη μόδας
- Στον οίκο Versace, η αιφνίδια απώλεια του Τζιάνι αφήνει πίσω μια δυναστεία που πρέπει μέσα σε λίγες εβδομάδες να ξαναμοιράσει εξουσίες, με τη Ντονατέλα να μετατρέπεται από «αδελφή-μούσα» σε CEO/δημιουργικό μυαλό υπό ασύλληπτη πίεση.
Τα κουτσομπολιά για απιστίες, εξωσυζυγικές σχέσεις, κρυφούς έρωτες ανάμεσα σε μοντέλα, σχεδιαστές και επιχειρηματίες υπήρχαν πάντα. Στις περισσότερες περιπτώσεις μένουν στο επίπεδο του lifestyle ρεπορτάζ – αλλά σε κάποιες, όπως στο χρονικό πριν τη δολοφονία του Μαουρίτσιο Gucci, γίνονται μέρος του παζλ ενός εγκλήματος: μια νέα σύντροφος, μια πρώην σύζυγος που νιώθει να χάνει προνόμια, η οργή που σιγοκαίει.
Γιατί μας γοητεύουν τόσο οι «μαύρες ιστορίες» της μόδας; Ίσως γιατί η μόδα είναι, από τη φύση της, παραμύθι. Υπόσχεται μεταμόρφωση: από «κανονικός» άνθρωπος σε σταρ, από προάστιο σε πασαρέλα Μιλάνου, από ράφτρα σε «creative director». Όταν όμως το παραμύθι σπάει απότομα, με αίμα, χρέη, προδοσία, η αντίθεση είναι εκκωφαντική.
Οι ιστορίες της Πατρίτσια Ρετζιάνι, του Τζιάνι Βερσάτσε, του Αρίστου Κωνσταντίνου, του Μιχάλη Ασλάνη, λειτουργούν σαν σκοτεινοί καθρέφτες ενός συστήματος που χτίστηκε πάνω στην εικόνα. Όσο πιο αψεγάδιαστο είναι το περιτύλιγμα, τόσο πιο σοκαριστικό το περιεχόμενο όταν ανοίξει. Και στο τέλος, ίσως αυτό είναι το πιο σκληρό μάθημα που δίνουν οι μεγάλες τραγωδίες της μόδας: ότι πίσω από την τέλεια γραμμή ενός σακακιού, μπορεί να κρύβονται ραγισμένες σχέσεις, επικίνδυνα πάθη και λογαριασμοί που κάποτε –αργά ή γρήγορα – θα ζητήσουν να πληρωθούν.
