Τα τελευταία χρόνια, τα συμπληρώματα προβιοτικών προβάλλονται ως «θαυματουργή θεραπεία» για τα πάντα, από πεπτικά προβλήματα μέχρι ψυχική υγεία και ορμονικές ανισορροπίες. Η ιδέα είναι δελεαστική: καταναλώνουμε λίγα «καλά» βακτήρια και μετατρέπουμε το έντερο μάς σε ένα χαρούμενο, λειτουργικό οικοσύστημα.
Ωστόσο, ενώ ο ενθουσιασμός γύρω από τα προβιοτικά βασίζεται στην αυξανόμενη κατανόησή μας για το μικροβίωμα και την επίδρασή του στην υγεία, για ορισμένες ομάδες ανθρώπων, όπως οι καρκινοπαθείς ή όσοι έχουν εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, τα συμπληρώματα μπορεί να βλάψουν αντί να βοηθήσουν.
Όπως και πολλοί συνάδελφοί της, η Σούζαν Ντεβκότα, διευθύντρια του Human Microbiome Research Institute στο Cedars Sinai, θεωρούσε παλιότερα ότι τα προβιοτικά χωρίς συνταγή ήταν, στην καλύτερη περίπτωση, άχρηστα. Και για τους περισσότερους υγιείς ανθρώπους, αυτό ισχύει ακόμα: «Το φυσικό μικροβίωμά μας πιθανότατα θα απωθήσει τα προβιοτικά, οπότε μπορεί να σπαταλάμε τα χρήματά μας, αλλά δεν θα είναι επικίνδυνο», όπως εξηγεί.
Αν και τα συμπληρώματα προβιοτικών δεν μπορούν να προκαλέσουν πάντα κακό, τα προβλήματα εμφανίζονται όταν προσφέρεται μια «γενική λύση» σε ένα πρόβλημα που χρειάζεται εξατομίκευση. Η ιδανική μικροβιακή σύνθεση για έναν νέο, υγιή άνθρωπο μπορεί να διαφέρει από αυτήν που είναι κατάλληλη για έναν μεσήλικα με χρόνια ασθένεια.
Γιατί τα προβιοτικά μπορεί να μην βοηθούν μετά από αντιβιοτικά
Η λήψη αντιβιοτικών διαταράσσει το μικροβίωμα, σκοτώνοντας τα καλά βακτήρια μαζί με τα κακά. Η επίδραση στην υγεία μπορεί να είναι σοβαρή και μακροχρόνια, οδηγώντας σε προβλήματα όπως παχυσαρκία, διαβήτη, άσθμα και άλλες αυτοάνοσες παθήσεις.
Για πολλούς, θα φαινόταν λογικό να καταφύγουν σε συμπληρώματα προβιοτικών μετά από ένα κύκλο αντιβιοτικών ώστε να επαναφέρουν το υγιές μικροβίωμα, καθώς θεωρείται ότι ενισχύουν τα «καλά» βακτήρια στο έντερο, μια αντίληψη την οποία η Ντεβκότα και πολλοί συνάδελφοί της είχαν προηγουμένως αποδεχτεί. Αλλά η επιστήμη δείχνει κάτι διαφορετικό.
Σε μια μελέτη, οι ερευνητές έδωσαν 7ήμερο κύκλο αντιβιοτικών σε 21 συμμετέχοντες και τους χώρισαν σε τρεις ομάδες: η πρώτη ακολούθησε την τακτική «περίμενε και δες», η δεύτερη έλαβε μεταμόσχευση κοπράνων από το δικό τους δείγμα πριν τα αντιβιοτικά, και η τρίτη έλαβε ένα προβιοτικό του εμπορίου για τέσσερις εβδομάδες.
Με έκπληξη των επιστημόνων, το μικροβίωμα της ομάδας που πήρε προβιοτικά άργησε πολύ περισσότερο να επανέλθει στην κατάσταση πριν τα αντιβιοτικά. Ακόμα και πέντε μήνες μετά τη λήψη της τελευταίας δόσης, δεν είχε ανακάμψει πλήρως.
Σε σύγκριση, η ομάδα “περίμενε και δες” επανήλθε σε κανονική κατάσταση μέσα σε 21 ημέρες, ενώ η ομάδα με τη μεταμόσχευση κοπράνων ανέκαμψε σε μόλις μία μέρα.
Η αρνητική επίδραση των προβιοτικών σε καρκινοπαθείς και εγκύους
Αυτά τα ευρήματα ισχύουν όχι μόνο για υγιείς ανθρώπους, αλλά είναι ιδιαίτερα σημαντικά για καρκινοπαθείς η οποίοι υποβάλλονται σε ανοσοθεραπεία.
Στους καρκινοπαθείς, η ανοσοθεραπεία βοηθά το ίδιο το ανοσοποιητικό σύστημα να εντοπίζει και να καταστρέφει τα καρκινικά κύτταρα. Δυστυχώς, μόνο περίπου 20-50% των ασθενών έχουν ισχυρή απόκριση στη θεραπεία, ανάλογα με τον τύπο καρκίνου. Όσοι όμως έχουν περισσότερη ποικιλία μικροβιώματος τείνουν να ανταποκρίνονται καλύτερα, καθώς συχνά συνδέεται με υγιέστερο ανοσοποιητικό.
Επιπλέον, οι ασθενείς που κατανάλωναν αρκετές φυτικές ίνες αλλά έπαιρναν και προβιοτικά δεν είχαν καλύτερα αποτελέσματα από αυτούς που είχαν χαμηλή κατανάλωση φυτικών ινών. Τα συμπληρώματα φαίνεται ότι αναιρούσαν τα οφέλη των φυτικών ινών για το μικροβίωμα.
Ο ρόλος του μικροβιώματος στην εγκυμοσύνη είναι επίσης ένα υποσχόμενο πεδίο, αλλά ακόμη δεν έχει αποδειχθεί πλήρως. Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι τα προβιοτικά μπορεί να βοηθούν στην πρόληψη διαβήτη κύησης ή προεκλαμψίας, μειώνοντας τη φλεγμονή και βελτιώνοντας την ευαισθησία στην ινσουλίνη.
«Δεν ξέρουμε όμως ποιο είδος συμπληρώματος είναι πραγματικά ωφέλιμο ή πώς να επηρεάσουμε το μικροβίωμα με τρόπο που να έχει αποτέλεσμα», λέει ο Αμάρ Τζουντάχ, μαιευτήρας-γυναικολόγος στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο.
Τι να κάνουμε αντί να παίρνουμε προβιοτικά του εμπορίου
Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως η λοιμώδης διάρροια, τα προβιοτικά χωρίς συνταγή μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά. Στις περιπτώσεις αυτές, στόχος είναι η εξάλειψη των τοξικών μικροβίων. Αλλά σε πολλές άλλες, η πραγματικότητα των προβιοτικών χωρίς συνταγή δεν έχει εκπληρώσει ακόμη τις απαιτούμενες προσδοκίες.
Η Ντεβκότα και άλλοι ειδικοί προτείνουν μια ποικιλία τροφών πλούσιων σε φυτικές ίνες, φρούτα, λαχανικά και πλήρη τρόφιμα. Φυσικές πηγές προβιοτικών, όπως το γιαούρτι είναι επίσης ωφέλιμες, αν και προσωρινά.
Με πληροφορίες από The National Geographic
