Πολλές φορές οι … γατογονείς αναρωτιόμαστε, πώς τα μικροσοπικά τριχωτά μας γατάκια με την ζωηράδα τους και τα ενστικτώδη χαρακτηριστικά τους κατέληξαν να δημιουργούν χαμό στο καθιστικό μας και όχι στην άγρια φύση.
Οι γάτες αν και άρχαια πλάσματα δεν ήταν ανέκαθεν εξημερωμένες, και πολλά απο τα άγρια χαρακτηριστικά ενός αιλουρουειδούς υπάρχουν ακόμη στο DNA τους.
Πώς εξημερώθηκαν λοιπόν οι γάτες; Νέα γενετικά δεδομένα ανατρέπουν όσα γνωρίζαμε
Σε άρθρο του National Geographic αναφέρεται πως οι γάτες σήμερα βρίσκονται παντού, από μεγάλες πόλεις μέχρι απομονωμένα νησιά. Παρ’ όλα αυτά, το πότε και πού ξεκίνησε η σχέση τους με τον άνθρωπο παραμένει ένα δύσκολο παζλ. Για πολλά χρόνια πιστεύαμε πως οι πρώτοι αγρότες στη Μέση Ανατολή, πριν από περίπου 10.000 χρόνια, ήταν αυτοί που «τράβηξαν» κοντά τους τα άγρια αιλουροειδή επειδή βοηθούσαν στην καταπολέμηση των τρωκτικών.
Σύμφωνα με δημοσίευμα του LiveScience, οι γάτες μπορεί να μην ήταν ανέκαθεν οι «οικόσιτες» στις πιο πρώιμες χιλιετίες, τα λείψανά τους στην Ευρώπη αντιστοιχούν σε άγριες φυλές, όχι σε εξημερωμένα ζώα.
Οι ερευνητές αναφέρουν ότι μέχρι πριν από περίπου 2.000–3.000 χρόνια, τα περισσότερα από τα ζώα που θεωρούνταν «γάτες κοντά στους ανθρώπους» ήταν πιθανότατα απλώς άγριες γάτες που ζούσαν κοντά σε ανθρώπινες κοινοτικές αποθήκες όχι κατοικίδια.
Μάλιστα, πολλοί από αυτούς τους πρώιμους γάτους πιθανώς χρησιμοποιούνταν για δέρμα ή κρέας, ή ακόμη και ως υλικό για γούνα όχι ως φίλοι ή σύντροφοι ανθρώπων.
Μια νέα όμως εκτεταμένη ανάλυση DNA από αρχαίες γάτες δείχνει ότι η ιστορία είναι πολύ πιο πρόσφατη και διαφορετική. Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο Science, αποκαλύπτει ότι οι πρόγονοι των σημερινών κατοικίδιων γατών προέρχονται από τη Βόρεια Αφρική και έφτασαν στην Ευρώπη μόλις πριν από περίπου 2.000 χρόνια.
Τι δείχνουν τα νέα γενετικά στοιχεία
Οι επιστήμονες ανέλυσαν DNA από 225 αρχαίες γάτες και άγρια αιλουροειδή της Βόρειας Αφρικής και του Ισραήλ, συγκεντρώνοντας τελικά 87 πλήρη γονιδιώματα. Η ανάλυση έδειξε ότι:
Οι γάτες που ζούσαν πριν από το 200 π.Χ. δεν ήταν πρόγονοι των σημερινών κατοικίδιων. Ήταν πιο κοντά γενετικά στους σημερινούς ευρωπαϊκούς αγριόγατους.
Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως αυτά τα ζώα μάλλον κινούνταν κοντά σε νεολιθικούς οικισμούς ή κυνηγιόνταν για τροφή και γούνα όχι ως κατοικίδια.
Η πρώτη εμφάνιση γάτας που σχετίζεται με τις σημερινές οικόσιτες εντοπίζεται στον 1ο αιώνα μ.Χ., την εποχή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Οι γάτες που τελικά εξαπλώθηκαν στην Ευρώπη προέρχονταν από πληθυσμούς βορειοαφρικανικών αγριόγατων, παρόμοιων με αυτούς που συναντούμε σήμερα στην Τυνησία.
Αυτό σημαίνει πως η παλαιότερη θεωρία διάδοσης από τη Μέση Ανατολή πριν από 6.500 χρόνια ήταν λανθασμένη.
Πώς εξαπλώθηκαν τόσο γρήγορα
Η εξάπλωση των γατών στην Ευρώπη έγινε χάρη:
στους Φοίνικες και τους Καρχηδόνιους, που ταξίδευαν συστηματικά στη Μεσόγειο και μετέφεραν αγαθά και πιθανότατα γάτες,
και αργότερα στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία, της οποίας οι εκστρατείες διευκόλυναν την παρουσία γατών σε στρατόπεδα από την Αυστρία μέχρι τη Βρετανία.
Οι πόλεις που αναπτύχθηκαν την εποχή των Ρωμαίων αποτέλεσαν ιδανικό περιβάλλον για τις γάτες, καθώς είχαν άφθονη τροφή και ευκαιρίες για προσαρμογή στον ανθρώπινο χώρο.
Νέα στοιχεία από την Ασία
Άλλη πρόσφατη έρευνα στην Κίνα δείχνει ότι οι γάτες έφτασαν στην Ανατολική Ασία περίπου 1.400 χρόνια πριν, μέσω εμπόρων της Εγγύς Ανατολής κατά μήκος του Δρόμου του Μεταξιού. Παλαιότερα οστά που είχαν βρεθεί στην περιοχή ανήκαν σε λεοπάρδαλ-γάτες, που απλώς συνήθιζαν να πλησιάζουν ανθρώπινους οικισμούς, χωρίς να έχουν εξημερωθεί.
Τι μένει να μάθουμε
Οι ερευνητές τώρα στρέφονται σε αρχαία δείγματα από τη Βόρεια Αφρική και ειδικά σε αιγυπτιακές μούμιες γατών, που μπορεί να αποκαλύψουν πιο ακριβώς πότε ξεκίνησε η εξημέρωση. Η ανάλυση αρχαίου DNA είναι δύσκολη, αλλά θεωρείται το κλειδί για να συμπληρώσουμε τα πρώτα κεφάλαια της εξελικτικής ιστορίας της γάτας.
Με πληροφορίες από nationalgeographic.com και livescience.com
