Τα τελευταία τρία χρόνια, σε δυο περιοχές άμεσου ζωτικού συμφέροντος και ενδιαφέροντος για την Ευρώπη, βρίσκονται σε εξέλιξη πολεμικές συγκρούσεις. Από την μια στην Ανατολική Ευρώπη, ο πόλεμος που έχει προκληθεί από την εισβολή της Ρωσίας στην ανεξάρτητη Ουκρανία, ενώ στην Μέση Ανατολή, οι συγκρούσεις στην Λωρίδα της Γάζας, μετά την οργανωμένη τρομοκρατική δράση των εξτρεμιστών της ισλαμιστικής Χαμάς εναντίον εδαφών του Ισραήλ, τις δολοφονίες, τις απαγωγές πολιτών, την σκληρή στρατιωτική απάντηση των ενόπλων δυνάμεων του Ισραήλ. Ακολούθησαν η εμπλοκή της Χεζμπολάχ από τον Λίβανο, οι στρατιωτικές συγκρούσεις με το Ιρανικό καθεστώς.
Όλα αυτά διαμορφώνουν ένα γεωπολιτικό περιβάλλον, με εξαιρετικά σύνθετες προκλήσεις. Η Ρωσία συνεχίζει να επιτίθεται στην Ουκρανία, αλλά και να ακολουθεί επιθετική ρητορική σε σχέση με ευρωπαϊκά κράτη, να πραγματοποιεί υβριδικές επιθέσεις. Και η Ευρώπη, μέσα από κοινοτικές συνόδους, άτυπες ή επίσημες, προσπαθεί να βρει τρόπο απάντησης απέναντι στην επιθετικότητα του Κρεμλίνου και του Πούτιν. Είναι η ΕΕ που συζητάει μέσα σε Ευρωπαϊκά Συμβούλια πως θα τροποποιήσει τους κοινοτικούς κανόνες για να προχωρήσει το ενταξιακό ζήτημα ως προς την Ουκρανία, την ίδια στιγμή που η Ουγγαρία δια του Βίκτορ Όρμπαν προσπαθεί να μπλοκάρει μια τέτοια εξέλιξη.
Σήμερα η ΕΕ έχει οδηγηθεί σε παγιωμένες διαφωνίες που δυσκολεύεται να τις ξεπεράσει, δεν μπορεί να προχωρήσει σε σχεδιασμούς που θα τις επιτρέψουν να ξεφύγει από την λογική του να παρακολουθεί υπεραπλουστευμένα τις εξελίξεις, μέσα από διακυβερνητικούς μηχανισμούς, που πλέον δεν μπορούν να συμβαδίζουν με τις αναγκαιότητες του σήμερα. Η ΕΕ στην περίπτωση της Ουκρανίας έχει διαμορφώσει μια συλλογική απάντηση ως προς την λήψη μέτρων εις βάρος της Ρωσίας, στερείται όμως συλλογικού χαρακτήρα στην άμυνα, στην ασφάλεια και στην εξωτερική της πολιτική. Στην Μέση Ανατολή όμως, δεν μπορεί να μετατραπεί από παρατηρητής σε στρατηγικό διαμορφωτή υψηλών πολιτικών για ολόκληρη την περιοχή. Παρά το ότι είναι η ΕΕ που έχει δεσμεύσει και κατευθύνει πόρους προς την Γάζα εδώ και δεκαετίες, πόρους όμως που δεν έχουν αξιοποιηθεί προς όφελος της Παλαιστινιακής κοινωνίας, αλλά τους ιδιοποιείται και τους εκμεταλλεύεται η εξτρεμιστική Χαμάς.
Στο γεωπολιτικό περιβάλλον, η Ευρώπη δεν έχει καταφέρει να διαμορφωθεί ως πραγματική Ένωση, με πολιτική ενοποίηση, λειτουργώντας ως πλήρης δημοσιονομική και όχι ως απλή νομισματική ένωση, έχοντας συμπαγή αμυντική και διπλωματική πολιτική, μια Ένωση με συνταγματικό χάρτη που θα καθορίζει την πορεία της. Μια Ευρώπη με ένωση δημοκρατικής νομιμοποίησης, τα δημοκρατικά αντίβαρα της οποίας δεν θα εξαντλούνται μόνον στο Ημικύκλιο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η ενδυνάμωση της υπερεθνικής δημοκρατίας της Ευρώπης αντιπαρέρχεται τις τάσεις αυταρχικής θεωρίας και πράξης που εκδηλώνονται στην Ρωσία, στην Κίνα, αλλά και στην Αμερική.
Στον πολυπολικό κόσμο όπου η δημοκρατία πλήττεται, τα φαινόμενα λαϊκισμού και αυταρχικότητας γίνονται όλο και πιο εμφανή, αυτό το βλέπουμε και σε κοινοτικές χώρες στην Ανατολική Ευρώπη. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, η πολιτική πρέπει να δημιουργήσει νέες προτεραιότητες, να επαναφέρει μέσα από διαφορετικές συνθήκες το αίτημα της ευρωπαϊκής ενοποίησης, ικανό να κινητοποιήσει την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη.
Με μια ΕΕ που θα κρίνεται η αποτελεσματικότητα, η επάρκεια της, από το να μπορέσει να λειτουργήσει ενοποιητικά από τα Βόρεια έως τα Νότια κράτη της, από τα Δυτικά έως τα Ανατολικά, ενδυναμώνοντας το δημοκρατικό της περιεχόμενο, τα χαρακτηριστικά του. Να θωρακισθεί όπως θέτει μετ’ επιτάσεως ο Έλληνας Πρωθυπουργός στα ανατολικά αλλά και στα νότια σύνορα της, απέναντι από κάθε απειλή. Να κινηθεί με την αναγκαία πολιτική βούληση και τους αναγκαίους πόρους για να αποκτήσει αυτόνομη αμυντική διάσταση και στρατιωτική ισχύ, διαμορφώνοντας τον ρόλο της Ευρώπης τόσο στο εσωτερικό της, όσο και στις διεθνείς εξελίξεις.
