Σε λιγότερο από δύο χρόνια, η Ελλάδα θα βρεθεί ξανά στο τιμόνι της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η Προεδρία του 2027 δεν είναι μια τυπική σκυτάλη. Μπορεί να μείνει μια άσκηση επικοινωνίας ή να εξελιχθεί σε θεσμικό σταθμό με πολιτικό αποτύπωμα, αναδεικνύοντας ζητήματα που αλλιώς θα έμεναν στο περιθώριο. Παρά τον περιορισμένο της ρόλο, διαθέτει ισχυρό συμβολισμό: θέτει την ατζέντα των συζητήσεων και συντονίζει διαπραγματεύσεις που διαμορφώνουν το ευρωπαϊκό μέλλον.
Η χρονική συγκυρία καθιστά αυτή την Προεδρία ακόμη πιο κρίσιμη. Θα συμπέσει με τις τελικές φάσεις των διαπραγματεύσεων για το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2028–2034, με την υλοποίηση της νέας Στρατηγικής Ατζέντας της Ένωσης 2024–2029, που εγκρίθηκε τον Ιούνιο του 2024, και με γεωπολιτικές και κοινωνικές πιέσεις που θα απαιτήσουν ευρωπαϊκή συνοχή, πολιτική σταθερότητα και θεσμική πυγμή.
Η Ελλάδα οφείλει να προετοιμαστεί έγκαιρα, οργανωμένα και με θεσμική σοβαρότητα, εστιάζοντας σε πέντε κομβικούς άξονες πολιτικής.
Διεύρυνση και Δυτικά Βαλκάνια: Mια «Σύνοδος Θεσσαλονίκης ΙΙ»
Η Ελλάδα υπήρξε ιστορικά η χώρα που προσέδωσε στην ευρωπαϊκή προοπτική των Δυτικών Βαλκανίων θεσμικό βάθος, με τη Σύνοδο Κορυφής της Θεσσαλονίκης το 2003.
Πάνω από δύο δεκαετίες μετά, η εμπιστοσύνη των κοινωνιών στην ΕΕ έχει διαβρωθεί. Η ελληνική Προεδρία μπορεί να αναδείξει τη διεύρυνση ως στρατηγική προτεραιότητα, να συγκαλέσει μια σύνοδο υψηλού επιπέδου και να προωθήσει σαφείς διατυπώσεις στα Συμπεράσματα του Συμβουλίου.
Η ένταξη της Ουκρανίας και της Μολδαβίας δεν πρέπει να λειτουργήσει εις βάρος της βαλκανικής προοπτικής. Η Ελλάδα μπορεί να λειτουργήσει ως γέφυρα ανάμεσα στις δύο διαστάσεις της διεύρυνσης, ανατολική και βαλκανική, επαναφέροντας στο επίκεντρο τη Θεσσαλονίκη ως σημείο αναφοράς για το μέλλον της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Ενέργεια και στρατηγική αυτονομία
Η Ελλάδα έχει καταστεί ενεργός κόμβος στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη, με έργα σε φάση λειτουργίας και υλοποίησης όπως οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις με την Αίγυπτο και την Κύπρο, ο TAP, τα LNG terminals, η αποθήκευση ενέργειας και η ανάπτυξη ΑΠΕ.
Η Προεδρία μπορεί να εντάξει στην ατζέντα του Συμβουλίου τη θεσμική αναγνώριση της ΝΑ Ευρώπης και της Ανατολικής Μεσογείου ως στρατηγικών εταίρων στην ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια και να κατευθύνει τη συζήτηση προς την κοινωνική διάσταση της ενεργειακής μετάβασης.
Μέσω στοχευμένων παρεμβάσεων στα Συμβούλια Υπουργών και με αναφορές σε εργαλεία όπως το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, η Ελλάδα μπορεί να συμβάλει στην ενίσχυση των νοικοκυριών και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που πλήττονται από το υψηλό ενεργειακό κόστος. Η ενεργειακή πολιτική συνδέεται άμεσα με την πολιτική συνοχής και την κοινωνική ανθεκτικότητα.
Συνοχή και ανθεκτικότητα
Η διαπραγμάτευση για το νέο ΠΔΠ 2028–2034 θα κορυφωθεί εντός της ελληνικής Προεδρίας.
Η χώρα μας μπορεί να υποστηρίξει την ένταξη της ενεργειακής προσιτότητας και της γεωγραφικής ισότητας στη συζήτηση για την πολιτική συνοχής, αποτρέποντας τη δημιουργία νέων γραμμών διαίρεσης μεταξύ περιφερειών και κρατών-μελών.
Η προσέγγιση αυτή αποκτά ιδιαίτερη σημασία σήμερα, καθώς η Ευρώπη καλείται να ισορροπήσει ανάμεσα στην αμυντική και ανταγωνιστική ατζέντα και στην ανάγκη για κοινωνική συνοχή. Η ελληνική Προεδρία μπορεί να αναδείξει αυτή τη σύνδεση, διαμορφώνοντας συμμαχίες μεταξύ χωρών που αντιμετωπίζουν παρόμοιες περιφερειακές ανισότητες.
Μετανάστευση και θεμελιώδη δικαιώματα
Από τα μέσα του 2026 θα ξεκινήσει η σταδιακή εφαρμογή του νέου Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, το οποίο τέθηκε σε ισχύ τον Ιούνιο του 2024 και προβλέπει διετή μεταβατική περίοδο προετοιμασίας για τα κράτη μέλη.
Το νέο πλαίσιο επιδιώκει να εξισορροπήσει την ευθύνη και την αλληλεγγύη, συνδυάζοντας αποτελεσματική προστασία των εξωτερικών συνόρων με δίκαιο επιμερισμό υποχρεώσεων μεταξύ των χωρών της ΕΕ.
Ως κράτος πρώτης γραμμής, η Ελλάδα μπορεί να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην πρώτη θεσμική αξιολόγηση της εφαρμογής του Συμφώνου, αναδεικνύοντας την ανάγκη για διαφάνεια, επιχειρησιακή στήριξη και σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Η Προεδρία μπορεί να συμβάλει στη διαμόρφωση μιας κοινής ευρωπαϊκής προσέγγισης που να συνδυάζει ασφάλεια, ανθρωπισμό και εμπιστοσύνη στους θεσμούς.
Ο επόμενος Ευρωπαϊκός προϋπολογισμός
Η Ελλάδα θα βρεθεί στον ρόλο του θεσμικού διαμεσολαβητή μεταξύ Συμβουλίου και Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Η πρόταση της Επιτροπής για το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2028–2034, ύψους σχεδόν 2 τρισ. ευρώ, μετατοπίζει το κέντρο βάρους προς την άμυνα, την ανταγωνιστικότητα και τη στρατηγική αυτονομία, διατηρώντας αλλά αναδιατάσσοντας τις πολιτικές συνοχής και ΚΑΠ μέσα σε ενιαία εθνικά και περιφερειακά σχέδια εταιρικής σχέσης.
Η ελληνική Προεδρία μπορεί να διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο στον συντονισμό των διαπραγματεύσεων, εξασφαλίζοντας ότι ο νέος προϋπολογισμός θα παραμείνει πολιτικό εργαλείο συνοχής και κοινωνικής δικαιοσύνης και όχι απλώς λογιστικός χάρτης δαπανών.
Η Ελλάδα ως αξιόπιστος εταίρος
Μια επιτυχημένη Προεδρία δεν είναι έργο μόνο της κυβέρνησης. Απαιτεί τη συμμετοχή ακαδημαϊκών, εμπειρογνωμόνων και ανθρώπων με γνώση και αντίληψη των ευρωπαϊκών τεκταινομένων, ώστε οι προτάσεις να έχουν θεσμικό βάθος και ρεαλισμό. Μια τέτοια προετοιμασία ενισχύει την αξιοπιστία της χώρας και μειώνει τον κίνδυνο να περιοριστούμε σε επιφανειακές κινήσεις.
Η προετοιμασία μιας Προεδρίας πρέπει να ξεκινά τουλάχιστον δύο χρόνια πριν, με σαφή προσδιορισμό των πυλώνων πολιτικής, συντονισμό στο πλαίσιο της Τριάδας των Προεδριών Ιρλανδία, Λιθουανία, Ελλάδα και οργάνωση ακόμη και των διαδικαστικών ζητημάτων.
Μόνο έτσι η χώρα θα είναι σε θέση να αναδείξει προτεραιότητες και να αφήσει θεσμικό αποτύπωμα.
Τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα έχει αναδειχθεί σε σταθερό και υπολογίσιμο εταίρο στην ΕΕ.
Η Προεδρία του 2027 είναι η ευκαιρία να το επιβεβαιώσει με ουσία, βάθος και συνέπεια. Δεν αρκεί να πούμε ότι είμαστε έτοιμοι. Πρέπει να το αποδείξουμε στην πράξη, με σχέδιο, επένδυση στη γνώση και πολιτική τόλμη.
Το 2027 μπορεί να είναι μια τυπική εναλλαγή ή η στιγμή που η Ελλάδα επιστρέφει στο ευρωπαϊκό προσκήνιο με αξιοπιστία.
Η επιλογή είναι δική μας: θα αρκεστούμε στη διαχείριση ή θα οικοδομήσουμε «Γέφυρες για το Μέλλον της Ευρώπης»;
Πάνω από δύο δεκαετίες μετά τη Σύνοδο της Θεσσαλονίκης, η Ελλάδα έχει ξανά την ευκαιρία να συνδέσει το όνομά της με μια ευρωπαϊκή στιγμή οράματος και συνέπειας.
Χρήστος Αβδελλάς
Σύμβουλος, Α΄ Δημοτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης
Project Manager, reframe.food
Σύμβουλος Ευρωπαϊκών Πολιτικών
