Στη Μ. Ανατολή η απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων το 2019 έβλαψε τους Κούρδους, άνοιξε διάπλατα τις θύρες για φιλοιρανικά στοιχεία και έδωσε την ευκαιρία στη Τουρκία να ενισχύσει τις θέσεις της στον θύλακα Ιντλίμπ. Προς το παρών ο Τραμπ έχει αναγνωρίσει τον ρόλο της Τουρκίας στην περιοχή, χωρίς να υπάρχουν ενδείξεις ότι προγραμματίζει απόσυρση δυνάμεων, ούτε για παρεμβάσεις, όσο η κατάσταση παραμένει σταθερή. Μέχρι τώρα προτεραιότητα του είναι κατά σειρά ο τερματισμός του Ρωσοουκρανικού πολέμου, η ολοκλήρωση της συμφωνίας για ειρήνευση στη Γάζα, η επαναφορά της ελευθέρας ναυσιπλοΐας στην Ερυθρά Θάλασσα που εμποδίζεται από τους Χούθι, η εφαρμογή αποτελεσματικών μέτρων αποτροπής κατά του Ιράν εξαναγκάζοντας το να προσέλθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, και η καθιέρωση και τήρηση κόκκινων γραμμών αποτροπής έναντι της κινεζικής οικονομίας και των λοιπών απειλών και κινδύνων για κινεζική επέκταση.
Η κυβέρνηση Τραμπ θα συνεχίσει και στην δεύτερη θητεία της τις πολιτικές επέκτασης των συμφωνιών του Αβραάμ στην Μέση Ανατολή, αντίθετα με τη θέληση των ισλαμιστών της περιοχής. Άλλο σοβαρό στοιχείο πολιτικής αφορά το διακηρυγμένο δόγμα για τα ορυκτά «( drill baby drill )», που οδηγεί προσωρινά σε ήρεμα νερά σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο. Η Ελλάδα ευθυγραμμίζεται με τη στρατηγική αυτή, η δε Τουρκία δείχνει σημάδια έντονης ανησυχίας. Σημεία αιχμής της στρατηγικής ο ενεργειακός διάδρομος Βορρά- Νότου, η άρση του εμπάργκο όπλων στην Κύπρο, η συμφωνία Κύπρου-Λιβάνου για τις θαλάσσιες ζώνες, η ακύρωση του τουρκολιβυκού μνημονίου, και η δραστηριοποίηση των μεγάλων εταιριών εξορύξεων σε Ιόνιο και νότια της Κρήτης.
Όλα δείχνουν ότι ο Τραμπ δεν βιάζεται για τη Συρία. Μεμονωμένες τρομοκρατικές ενέργειες ανταρτών του Ισλαμικού κράτους που εξορμούν από την αχανή έρημο της Συρίας, όπως οι πρόσφατες που είχαν σαν αποτέλεσμα τον θάνατο δύο αμερικανών στρατιωτών, αντιμετωπίζονται ευκαιριακά με σφοδρές αεροπορικές προσβολές. Αυτό θα αλλάξει αν παρατηρηθεί κλιμάκωση από την πλευρά του ISIS και επαναλάβει σφαγή χριστιανικών πληθυσμών. Θα αναγκάσει το Λευκό Οίκο σε επέμβαση με ευρείας κλίμακας μέτρα, από οικονομικές κυρώσεις μέχρι μαζικές αεροπορικές επιδρομές, όπως συνέβη μετά τις πρόσφατες σφαγές χριστιανών από το ISIS στη ΒΔ Νιγηρία. Επί του παρόντος η Αμερική απέφυγε την προσβολή των υποστηριζόμενων από την Τουρκία ισλαμιστών, επικεντρώνοντας τις προσπάθειες της εναντίον του Ισλαμικού Κράτους (ISIS), των δυνάμεων που υποστηρίζονται από το Ιράν και μερικών Ρωσικών δυνάμεων wagner. Ριζική αλλαγή θα έχουμε αν η ισλαμιστική ομάδα ανταρτών HTS (Hay”at Tahrir-sham), που πρόσκειται στον Al-Joulani και σήμερα έχει ενσωματωθεί σε κρατικούς θεσμούς, επανέλθουν στις προτεραίες θέσεις τους και ομού με την Al Qaeda, την ISIS και άλλες ανατρεπτικές ομάδες απειλήσουν τα αμερικανικά στρατεύματα, τα ενεργειακά αποθέματα, τις μειονότητες και γενικά την ασφάλεια και σταθερότητα της περιοχής.
Η επίδειξη καλής πίστης και η αποκήρυξη του εξτρεμισμού με ένα διακηρυγμένο πλαίσιο προστασίας των μειονοτήτων και άλλων τμημάτων του πληθυσμού της Συρίας ήταν απαραίτητο να εφαρμοστεί από τη Συριακή κυβέρνηση, πριν η Αμερική αναλάβει πρωτοβουλίες για εξομάλυνση των οικονομικών σχέσεων ή τη διαγραφή των ηγετών της οργάνωσης HTS από τη μαύρη λίστα. Τελικά η οργάνωση HTS απέφυγε τη σύγκρουση με το Ισραήλ και συναίνεσε με βαριά καρδιά στην καταστροφή από το Ισραήλ των αρμάτων και άλλων πολεμικών εφοδίων που είχε εγκαταλείψει ο Assad στο έδαφος της Συρίας.
Το Ισραήλ δεν εμπιστεύεται τους HTS, και γι’ αυτό διεξήγαγε πολλαπλές αεροπορικές επιδρομές μετά την πτώση του Ασάντ ώστε σοβαρός εξοπλισμός και πολεμικά εφόδια να καταστραφούν και να μη πέσουν στα χέρια ισλαμιστών τρομοκρατών, ενώ η Τουρκία είχε την ανησυχία να μη πέσουν πολεμικά εφόδια στα χέρια των Κούρδων της Βόρειας Συρίας. Το Ισραήλ στο παρελθόν έδειξε καλή θέληση διαπραγμάτευσης με τους γείτονες του στη Συρία και δέχθηκε την ανεπίσημη δέσμευση του προκατόχου των HTS Jabhat an-Nusra περί μη επίθεσης. Ο Νετανιάχου μέχρι τώρα δεν έδωσε προτεραιότητα στην αντιμετώπιση των HTS ή ακόμη και της Τουρκίας, όσο χρόνο και οι δύο σέβονται τα σύνορα και απέχουν από πολεμικές ενέργειες ή άλλες σχετικές παρενοχλήσεις.
Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πηγές το Ισραήλ προετοιμάζεται για σοβαρή εμπλοκή με το Ιράν, που θα περιλαμβάνει αμερικανικές επιδρομές στις πυρηνικές του εγκαταστάσεις. Το τάιμινγκ για μια τέτοια επιχείρηση εμφανίζεται τώρα πιο κατάλληλο, με το καθεστώς του Ιράν να είναι αποδυναμένο σε πολλαπλά μέτωπα και να δείχνει σημάδια εσωτερικής αδυναμίας και παραλυσίας της εσωτερικής του αντικατασκοπίας. Το Ισραήλ δείχνει να εμπιστεύεται και να διαπραγματεύεται με κρατικές οντότητες όπως οι HTS , επικεντρώνοντας σ’ ότι αφορά το Ιράν σε διάφορες φατρίες που εμφανίζονται σαν κρατικές οντότητες και ελέγχουν εδαφικές περιοχές.
Ο Νετανιάχου εκμεταλλεύθηκε την πτώση του Ασάντ, που ήταν άλλωστε ο αδύναμος κρίκος του Άξονα της Αντίστασης και πολύ αποδυναμωμένος για να αποτελέσει απειλή για το Ισραήλ ή να εμπλακεί σε στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον του. Κινήθηκε μετά τη πτώση του Assant δραστήρια, ώστε να ενισχύσει την παρουσία του στα υψώματα του Γκολάν. Ήταν μια ώριμη κίνηση, ύστερα από έτη συνύπαρξης με εχθρικό γείτονα που προωθούσε την τρομοκρατία, το λαθρεμπόριο και άλλες σοβαρές κινήσεις στην περιοχή.
Πολλοί σχολίασαν ότι το Ισραήλ έκανε αρπαγή εδαφών, οι Δρούζοι όμως της Συρίας, δύσπιστοι προς HTS και Τουρκία, έχουν τώρα ανοιχτή επικοινωνία με το Ισραήλ, και μάλιστα έχουν δηλώσει ενδιαφέρον να ενώσουν δυνάμεις, ακόμη και να αποτελέσουν μέρος του Ισραήλ. Αν αυτό συμβεί, η εθελούσια προσάρτηση εδαφών από το Ισραήλ θα αποτελέσει νέα εξέλιξη και θα υπογραμμίσει το γεγονός ότι κάποιες μειονότητες της περιοχής αισθάνονται πιο ασφαλείς υπό την Ισραηλινή διοίκηση, παρά υπό τον έλεγχο των Μουσουλμάνων Αδελφών και των διαφόρων άλλων Ισλαμιστικών οργανώσεων. Για τις σφαγές χριστιανικών πληθυσμών πολυαναμενόμενη είναι η ευαισθησία της ελληνικής διπλωματίας.
Μετά την σύνοδο στο Ισραήλ την 22/12/2025 των πρωθυπουργών Ελλάδος-Ισραήλ και του προέδρου της Κύπρου, παρατηρείται εμβάθυνση και πολλαπλασιασμός ισχύος της στρατιωτικής συμμαχίας, που εξαρχής άλλωστε είχε την στήριξη των ΗΠΑ ( 3+1 ). Εδράζεται στην κορυφαία τεχνογνωσία του Ισραήλ και στο στρατηγικό βάθος για την άμυνα του Ισραήλ που προσδίδει ο χώρος της Ελλάδος. Δημοσιογραφικές πληροφορίες αναφέρονται στην ίδρυση κοινής Ταξιαρχίας με έδρα την Κύπρο. Μετά δε και την δεινή εχθρική ρητορική Νετανιάχου προς Τουρκία, είναι προφανής η αναταραχή στο βαθύ κράτος της χώρας, που οδήγησε στο να εγκαταλείπει «τα ήρεμα νερά» για πρώτη φορά από το 2023, και να προβαίνει σε παραβάσεις-παραβιάσεις του ελληνικού εθνικού εναερίου χώρου, με το πρόσχημα της ασυμφωνίας χωρικών υδάτων και εθνικού εναερίου χώρου.
Όμως η ισορροπία των δυνάμεων εκατέρωθεν του Αιγαίου αρχίζει να γέρνει υπέρ της Ελλάδος, και αποτρέπει κάθε θερμό επεισόδιο, ενώ παράλληλα ο χρόνος δουλεύει σταθερά υπέρ της χώρας. Ήδη το ελληνικό αμυντικό δόγμα προβλέπει συντριπτικό προληπτικό κτύπημα ( preemptive attack) εναντίον του επίβουλου που ακυρώνει, γελοιοποιεί και αντιστρέφει τα όνειρα του ότι «θα έλθει μια νύχτα ξαφνικά». Σε κάθε περίπτωση η συνάντηση Νετανιάχου με τον πρόεδρο Τραμπ στην Φλόριντα θα δείξει αν το έτος 2026 θα συνεχίσουμε με τα «ήρεμα νερά» ή αν η σύνοδος 3+1 αποτελέσει σημείο καμπής στη περιφερειακή δυναμική της Ανατ. Μεσογείου.-
*Ο Γεώργιος Γκορέζης είναι υποστράτηγος ε.α., αρθρογράφος, συγγραφέας, απόφοιτος της Σχολής Επιτελών Αμερικής.
