Ο ηγέτης της Βενεζουέλας, Νικολάς Μαδούρο, υποστηρίζει ότι η κλιμακούμενη πίεση από τις ΗΠΑ οφείλεται σε έναν βασικό λόγο: η Ουάσινγκτον θέλει να βάλει στο χέρι τα τεράστια πετρελαϊκά αποθέματα της νοτιοαμερικανικής χώρας.
Αυτή την εβδομάδα, ο αμερικανικός στρατός κατέσχεσε ένα δεξαμενόπλοιο που φέρεται να μετέφερε πετρέλαιο της Βενεζουέλας κατά παράβαση των αμερικανικών κυρώσεων και απείλησε με ανάλογες ενέργειες άλλα πλοία.
Η κίνηση αυτή ήρθε μετά από σειρά στρατιωτικών επιθέσεων σε βενεζουελάνικα σκάφη, τα οποία οι ΗΠΑ κατηγορούν ότι χρησιμοποιούνται για διακίνηση ναρκωτικών. Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει καλέσει τον Μαδούρο να εγκαταλείψει την εξουσία, κατηγορώντας τον πως στέλνει ναρκωτικά και εγκληματίες στις ΗΠΑ.
Άρα, είναι τελικά το πετρέλαιο της Βενεζουέλας αυτό που θέλει ο Τραμπ; Και, αν ναι, αξίζει πραγματικά τον κόπο;
Πόσο πετρέλαιο διαθέτει η Βενεζουέλα;
Είναι γεγονός ότι με εκτιμώμενα 303 δισεκατομμύρια βαρέλια, η Βενεζουέλα διαθέτει τα μεγαλύτερα αποδεδειγμένα αποθέματα πετρελαίου στον κόσμο.
Στην πράξη όμως, η σημερινή παραγωγή είναι ελάχιστη σε σύγκριση με το μέγεθος αυτών των αποθεμάτων.
Η παραγωγή έχει κατρακυλήσει από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, καθώς ο Ούγο Τσάβες κι έπειτα η κυβέρνηση Μαδούρο ενίσχυσαν τον κρατικό έλεγχο στην κρατική εταιρεία PDVSA, προκαλώντας φυγή έμπειρου προσωπικού.
Αν και κάποιες δυτικές εταιρείες, μεταξύ των οποίων και η αμερικανική Chevron, εξακολουθούν να δραστηριοποιούνται στη χώρα, η λειτουργία τους έχει περιοριστεί δραστικά καθώς οι ΗΠΑ έχουν επεκτείνει τις κυρώσεις, στοχεύοντας ειδικά τις εξαγωγές πετρελαίου ώστε να μειώσουν τα έσοδα του Μαδούρο.
Οι κυρώσεις –που επιβλήθηκαν αρχικά το 2015, επί προεδρίας Ομπάμα, για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων– έχουν αποκόψει τη χώρα από επενδύσεις και ανταλλακτικά.
«Το μεγάλο τους πρόβλημα είναι οι υποδομές», σημειώνει ο Κάλουμ ΜακΦέρσον, επικεφαλής εμπορευμάτων στην Investec.
Τον Νοέμβριο, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, η Βενεζουέλα παρήγαγε περίπου 860.000 βαρέλια ημερησίως — μόλις το ένα τρίτο σε σχέση με πριν από δέκα χρόνια, ποσότητα που δεν ξεπερνά το 1% της παγκόσμιας κατανάλωσης.
Θέλει ο Τραμπ το πετρέλαιο της Βενεζουέλας;
Στις ΗΠΑ υπάρχουν φωνές που υποστηρίζουν την παρέμβαση στη Βενεζουέλα με το επιχείρημα ότι θα ανοίξει δρόμους για την ανάκαμψη του πετρελαϊκού τομέα υπέρ των αμερικανικών εταιρειών.
«Για τις αμερικανικές εταιρείες πετρελαίου, η Βενεζουέλα θα είναι χρυσωρυχείο», δήλωσε πρόσφατα η Ρεπουμπλικανή βουλευτής Μαρίας Ελβίρα Σαλαζάρ στο Fox Business.
Ο Τραμπ έχει δείξει πως ακούει τέτοια επιχειρήματα. Η προεκλογική του γραμμή «drill, baby, drill» και η γενικότερη στήριξή του στην αύξηση της παραγωγής πετρελαίου δείχνουν ότι βλέπει το πετρέλαιο ως εργαλείο για φθηνότερη ενέργεια.
Ωστόσο, για τη Βενεζουέλα ο Λευκός Οίκος δηλώνει ότι η προτεραιότητά του είναι η καταπολέμηση της διακίνησης ναρκωτικών και η αμφισβήτηση της νομιμότητας του Μαδούρο.
Σε ερώτηση δημοσιογράφων αν η αμερικανική εκστρατεία αφορά τα ναρκωτικά ή το πετρέλαιο, η εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου, Καρολάιν Λέβιτ, απάντησε ότι οι ΗΠΑ έχουν «πολλαπλές προτεραιότητες», τονίζοντας ότι η καταπολέμηση των παράνομων ναρκωτικών είναι «νούμερο ένα».
Ο Κλέιτον Σίγκλε, αναλυτής ενεργειακής ασφάλειας στο CSIS, θεωρεί ότι οι δηλώσεις αυτές πρέπει να ληφθούν «κυρίως ως έχουν» και σημειώνει ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις πως ο έλεγχος του πετρελαίου είναι ο βασικός στόχος.
Τι συμφέροντα έχουν οι ΗΠΑ στη Βενεζουέλα;
Αυτό δεν σημαίνει ότι οι αμερικανικές επιχειρήσεις δεν θα ενδιαφέρονταν.
Σήμερα, η Chevron είναι η μόνη αμερικανική εταιρεία που παραμένει ενεργή στη Βενεζουέλα, έχοντας λάβει άδεια λειτουργίας το 2022 από την κυβέρνηση Μπάιντεν, παρά τις κυρώσεις.
Η κυβέρνηση Τραμπ φέτος ανανέωσε την εξαίρεση για τη Chevron, ενώ την ίδια στιγμή απέσυρε άδειες από άλλες εταιρείες –όπως τη Repsol– για να περιορίσει τα έσοδα της κυβέρνησης Μαδούρο.
Πλέον, η Chevron ευθύνεται για περίπου το 20% της συνολικής παραγωγής της χώρας.
Αναλυτές εκτιμούν ότι θα είναι από τις εταιρείες που θα ωφεληθούν περισσότερο αν οι ΗΠΑ χαλαρώσουν τους περιορισμούς.
Επιπλέον, οι αμερικανικές εταιρείες διύλισης —ιδίως στον Κόλπο του Μεξικού— αναζητούν ασταμάτητα «βαριά» αργά πετρέλαια όπως εκείνα της Βενεζουέλας, τα οποία είναι φθηνότερα και αποφέρουν μεγαλύτερο κέρδος.
Ποια είναι τα προβλήματα
Ακόμη κι αν η αύξηση των εξαγωγών βενεζουελάνικου πετρελαίου θα μπορούσε να συμβάλει στη μείωση των τιμών στις ΗΠΑ, κάτι τέτοιο θα απαιτούσε χρόνο, καθώς η σημερινή παραγωγή είναι πολύ χαμηλή.
Η πλήρης ανάκαμψη της πετρελαϊκής βιομηχανίας της χώρας θα απαιτούσε τεράστιες επενδύσεις.
Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της Wood Mackenzie, καλύτερη διαχείριση και μετριοπαθείς επενδύσεις θα μπορούσαν να αυξήσουν την παραγωγή στα 2 εκατ. βαρέλια ημερησίως μέσα στα επόμενα δύο χρόνια.
Ωστόσο, για να επιτευχθεί πραγματική, μακροπρόθεσμη ανάκαμψη θα χρειάζονταν δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια και πιθανώς μια δεκαετία.
Οι αναλυτές επισημαίνουν επίσης πως εταιρείες ίσως αποθαρρυνθούν από παράγοντες όπως η συμμετοχή της χώρας στον ΟΠΕΚ.
Ένας ακόμη κίνδυνος είναι η γενικότερη μελλοντική ζήτηση για πετρέλαιο, η οποία δεν αυξάνεται πλέον όπως παλιά. Ο Ντέιβιντ Όξλεϊ της Capital Economics σημειώνει:
«Η ζήτηση δεν θα καταρρεύσει, αλλά δεν αυξάνεται πια. Θεωρούμε ότι θα παραμείνει υποτονική και από τα τέλη της δεκαετίας του 2030 θα αρχίσει να μειώνεται.»
Ακόμα κι αν ο Μαδούρο απομακρυνόταν ή αν οι ΗΠΑ ήρεσαν τα εμπόδια, δεν είναι σαφές πόσο πρόθυμες θα ήταν οι εταιρείες να δεσμεύσουν χρόνο και κεφάλαια για την επαναφορά της παραγωγής.
«Θα απαιτούνταν τεράστιες επενδύσεις, δισεκατομμύρια», λέει. «Το “drill, baby, drill” ακούγεται ωραίο, αλλά οι ιδιωτικές εταιρείες θα το κάνουν μόνο αν αποδίδει».
Με πληροφορίες από BBC
