Άκρως σοβαρά ερωτήματα για τη ρύθμιση της διεθνούς βιομηχανίας δωρεάς σπέρματος έφεραν στο προσκήνιο αποκαλύψεις στις οποίες προχώρησε το BBC, σχετικά με τον Δανό δωρητή σπέρματος, του οποίου το γενετικό υλικό με προδιάθεση στον καρκίνο οδήγησε στη γέννηση τουλάχιστον 197 παιδιών στην Ευρώπη με κληρονομική γενετική μετάλλαξη.
Το περιστατικό αποκαλύπτει τη μεγάλη κλίμακα μιας αγοράς που αναπτύσσεται ραγδαία. Η δωρεά σπέρματος επιτρέπει την απόκτηση παιδιών σε περιπτώσεις υπογονιμότητας, σε ομόφυλα ζευγάρια ή σε γυναίκες που επιλέγουν τη μητρότητα χωρίς σύντροφο.
Παράλληλα, έχει εξελιχθεί σε ιδιαίτερα κερδοφόρο κλάδο: η ευρωπαϊκή αγορά αποτιμήθηκε το 2023 στα 1,57 δισ. δολάρια και εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει τα 2,18 δισ. έως το 2033. Ωστόσο, η προσφορά δωρητών παραμένει περιορισμένη, καθώς λιγότεροι από 5 στους 100 υποψήφιους πληρούν τα αυστηρά ιατρικά και γενετικά κριτήρια.
Η ίδια η βιολογία επιτρέπει σε έναν δωρητή να αποκτήσει δεκάδες ή και εκατοντάδες απογόνους, καθώς τα δείγματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν επανειλημμένα σε πολλές χώρες.
Η έλλειψη ενιαίων κανόνων και μητρώων επιτρέπει τη μέγιστη αξιοποίηση «δημοφιλών» δωρητών, οι οποίοι επιλέγονται από υποψήφιους γονείς με βάση χαρακτηριστικά όπως εμφάνιση, φωνή ή επάγγελμα, σε μια διαδικασία που συχνά παρομοιάζεται με εφαρμογές γνωριμιών.
Κεντρικό ρόλο στην παγκόσμια αγορά διαδραματίζει η Δανία, έδρα μεγάλων τραπεζών σπέρματος και βασικός εξαγωγέας, απ’όπου και προήλθε στην περίπτωση αυτή ο δότης του οποίου το γενετικό υλικό χρησιμοποιήθηκε σε 14 χώρες, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα. Όμως η διασυνοριακή διακίνηση αναδεικνύει σοβαρά κενά εποπτείας, καθώς κάθε χώρα θέτει διαφορετικά όρια στον αριθμό παιδιών ανά δωρητή.
Μετά τις αποκαλύψεις, διατυπώθηκαν αιτήματα για τη δημιουργία ευρωπαϊκού μητρώου και ενιαίων κανόνων, με προτάσεις για ανώτατο όριο 50 οικογενειών ανά δωρητή.
Πέρα από τους κινδύνους για τη δημόσια υγεία, ανακύπτουν ζητήματα ταυτότητας, ψυχολογικής επιβάρυνσης και ηθικής, σε μια «Άγρια Δύση» όπου η ανάγκη για οικογένεια συγκρούεται με την προστασία των παιδιών και των δωρητών.
(Με πληροφορίες από BBC)
