Η επιλογή του διαδόχου του Δαλάι Λάμα, του πνευματικού ηγέτη των βουδιστών του Θιβέτ, είναι ένα ζήτημα που δεν απασχολεί μόνο τους πιστούς του, μα επίσης την Κίνα, την Ινδία και τις ΗΠΑ για στρατηγικούς λόγους.

Ο νομπελίστας, που γίνεται 90 ετών την Κυριακή, θεωρείται μια από τις πιο επιδραστικές προσωπικότητες παγκοσμίως, και πέρα από τα όρια του βουδισμού.

Πώς επελέγη

Σύμφωνα με τη θιβετιανή παράδοση, η ψυχή ενός πρεσβύτερου βουδιστή μοναχού μετενσαρκώνεται μετά τον θάνατό του. Ο 14ος Δαλάι Λάμα γεννήθηκε ως Λάμο Ντόντουπ στις 6 Ιουλίου 1935 σε μια οικογένεια αγροτών από το σημερινό Κινγκχάι. Θεωρήθηκε πως ήταν μια τέτοια μετενσάρκωση σε ηλικία μόλις δύο ετών. Ερευνητική ομάδα από την κυβέρνηση του Θιβέτ κατέληξε σε αυτή την απόφαση με βάση μια σειρά από σημάδια, όπως ένα όραμα που είδε ένας πρεσβύτερος μοναχός, σύμφωνα με την ιστοσελίδα του Δαλάι Λάμα. Οι ερευνητές πείστηκαν όταν το μωρό έδειξε τα υπάρχοντα του 13ου Δαλάι Λάμα και είπε «δικά μου, δικά μου».

Τον χειμώνα του 1940 ο Λάμο Ντόντουπ μεταφέρθηκε στο ανάκτορο Ποτάλα στη Λάσα, πρωτεύουσα της σημερινής Αυτόνομης Περιοχής του Θιβέτ, και ορίστηκε επισήμως πνευματικός ηγέτης των Θιβετιανών.

Πώς θα επιλεγεί ο διάδοχος

Στο βιβλίο του, «Φωνή για αυτούς που δεν έχουν φωνή», που κυκλοφόρησε τον Μάρτιο του 2025, ο Δαλάι Λάμα είπε πως ο διάδοχός του θα γεννιόταν εκτός Κίνας. Ο ίδιος ζει εξόριστος στη βόρεια Ινδία από το 1959, μετά από μια αποτυχημένη εξέγερση εναντίον των κομμουνιστών του Μάο Τσε Τουνγκ. Έγραψε πως θα αποκάλυπτε λεπτομέρειες για τη διαδοχή του κοντά στα 90ά του γενέθλια. Τη Δευτέρα, μιλώντας σε συγκέντρωση στη Νταραμσάλα, είπε ότι «θα υπάρξει κάποιο είδους πλαισίου εντός του οποίου μπορούμε να μιλήσουμε για τη συνέχιση του θεσμού των Δαλάι Λάμα», χωρίς να δώσει άλλες λεπτομέρειες.

Το εξόριστο κοινοβούλιο του Θιβέτ, που εδρεύει στη Νταραμσάλα, στα Ιμαλάια, όπως και ο Δαλάι Λάμα, λέει πως έχει στηθεί ένα σύστημα για την εξόριστη κυβέρνηση ώστε να συνεχίσει τη δουλειά της ενώ αξιωματούχοι του ιδρύματος Γκάντεν Φοντράνγκ θα αναλάβουν να εντοπίσουν και να αναγνωρίσουν τον διάδοχο. Ο νυν Δαλάι Λάμα έστησε αυτό το ίδρυμα το 2015 για να «διατηρίσει και υποστηρίξει την παράδοση και τον θεσμό του Δαλάι Λάμα» όσον αφορά στα θρησκευτικά και πνευματικά του καθήκοντα, σύμφωνα με την ιστοσελίδα του.

Τι λέει η Κίνα

Η Κίνα λέει πως οι ηγέτες της έχουν το δικαίωμα να εγκρίνουν τον διάδοχο του Δαλάι Λάμα, ως κληρονομιά από την αυτοκρατορική περίοδο. Μία τελετή επιλογής, κατά την οποία τα ονόματα πιθανών μετενσαρκώσεων ανασύρονται από ένα χρυσό σκεύος, ανάγεται στο 1793, κατά την δυναστεία των Τσινγκ.

Κινέζοι αξιωματούχοι έχουν πει επανειλημμένα πως η μετενσάρκωση του Δαλάι Λάμα θα έπρεπε να οριστεί με βάση τους εθνικούς νόμους που επιτάσσουν τη χρήση του χρυσού σκεύους και την γέννηση των μετενσαρκώσεων εντός συνόρων της Κίνας. Ωστόσο πολλοί Θιβετιανοί υποψιάζονται ότι οποιοσδήποτε ρόλος στην επιλογή θα είναι σχέδιο για άσκηση επιρροής. Είναι ανάρμοστο Κινέζοι κομμουνιστές, που απορρίπτουν τη θρησκεία, να εμπλακούν στο «σύστημα μετεμψύχωσης των Λάμα, πόσο μάλλον αυτό του Δαλάι Λάμα» έχει πει ο βουδιστής ηγέτης.

Στο βιβλίο του ζήτησε από τους Θιβετιανούς να μην αποδεχτούν υποψήφιο που θα επιλεγεί με πολιτικές σκοπιμότητες από οποιονδήποτε, περιλαμβανομένης της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας. Το Πεκίνο θεωρεί τον Δαλάι Λάμα, που κέρδισε το Νόμπελ Ειρήνης το 1989, αυτονομιστή και απαγορεύει να εμφανίζεται δημόσια η εικόνα του ή να λαμβάνουν χώρα εκδηλώσεις αφοσίωσης προς αυτόν.

Τον Μάρτιο του 2025 εκπρόσωπος του κινεζικού υπουργείου Εξωτερικών είπε ότι ο Δαλάι Λάμα ήταν πολιτικός εξόριστος χωρίς δικαίωμα να εκπροσωπεί τον λαό του Θιβέτ. Η Κίνα αρνείται πως καταπιέζει τα δικαιώματα των Θιβετιανών και λέει πως η ίδια έφερε ευημερία στην περιοχή.

Τι ρόλο θα μπορούσαν να παίξουν η Ινδία και οι ΗΠΑ

Στην Ινδία εκτιμάται πως ζουν πάνω από 100.000 Θιβετιανοί βουδιστές, που μπορούν να σπουδάζουν και να εργάζονται εκεί. Πολλοί Ινδοί τον τιμούν, και ειδικοί σε θέματα διεθνών σχέσεων λένε πως η παρουσία του στην Ινδία δίνει στο Νέο Δελχί έναν μοχλό πίεσης απέναντι στην Κίνα.

Οι ΗΠΑ, που βρίσκονται σε αντιπαράθεση με την Κίνα, έχουν επανειλημμένα πει ότι στηρίζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα των Θιβετιανών. Αμερικανοί κοινοβουλευτικοί είχαν πει στο παρελθόν ότι δεν θα επέτρεπαν στην Κίνα να επηρεάσει την επιλογή του διαδόχου του Δαλάι Λάμα. Το 2024 ο τότε πρόεδρος Μπάιντεν πέρασε νόμο που πιέζει το Πεκίνο να λύσει το ζήτημα των απαιτήσεων του Θιβέτ για μεγαλύτερη αυτονομία.

Με πληροφορίες από Reuters