Όταν αρχίζεις και αναλογίζεσαι μια καταστροφή, οι αριθμοί και τα νούμερα μπαίνουν στην άκρη. Οι άνθρωποι έχουν αποκλειστικά τον πρώτο και μοναδικό λόγο και γι’ αυτό οφείλουμε να τους ακούσουμε ευλαβικά ακόμη και όταν μέσα στην οδύνη και τον σπαραγμό τους στρέφονται κατά δικαίων και αδίκων.
Το μέγεθος της καταστροφικής πλημμύρας που έπληξε ολόκληρη την Θεσσαλία -απ’ άκρη σ’ άκρη- είναι ανυπολόγιστο όχι μόνο γιατί το κόστος των αποζημιώσεων και της ανοικοδόμησης θα φθάσει σε δυσθεώρητα ύψη, αλλά κυρίως γιατί κλόνισε σοβαρά την εμπιστοσύνη των Θεσσαλών (κυρίως των αγροτών και κτηνοτρόφων) πως μπορούν να μείνουν, να στεριώσουν και να προκόψουν στον τόπο τους.
Το πιο δύσκολο πλέον από όλα είναι να αποκατασταθεί το αίσθημα της ασφάλειας στους γεωργούς και κτηνοτρόφους.
Μια ασφάλεια που πνίγηκε μαζί με τα (ακόμη) λιμνάζοντα νερά όχι μόνο από το μέγεθος του φαινομένου, αλλά και από τις παραλείψεις που προϋπήρχαν, όπως και αστοχίες κατά την διάρκεια της θεομηνίας.
Οι παραλείψεις έχουν να κάνουν με τα αντιπλημμυρικά έργα που προφανώς δεν ήταν επαρκή και ικανά να αντιμετωπίσουν τέτοιου μεγέθους χαλασμό. Δεν είμαι σίγουρος (ούτε αρμόδιος) να συμπεράνω. Εκείνο που γνωρίζω απολύτως είναι πως όλα σχεδόν τα υπόγεια των Τρικάλων πλημμύρισαν από την απότομα ραγδαία άνοδο των υπόγειων υδάτων (δηλαδή συνολικά του υδροφόρου ορίζοντα της περιοχής) που “τρύπησε” τα θεμέλια των οικοδομών. Άρα η θωράκιση ολόκληρης της Θεσσαλίας δεν μπορεί παρά να γίνει ενιαία, συνολική και όχι αποσπασματική όπως γίνονταν μέχρι σήμερα.
Υπήρξαν όμως παραλείψεις και επί του πεδίου, την ώρα δηλαδή που εκτυλίσσονταν τα ακραία πλημμυρικά φαινόμενα:
1. Είναι επιβεβαιωμένο πως το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης δεν λειτούργησε την ώρα που έπρεπε σε κάποιες περιοχές (όπως στον Παλαμά και την Μεταμόρφωση Καρδίτσας) σε αντίθεση με τους Σοφάδες όπου η έγκαιρη προειδοποίηση βοήθησε τον εκεί Δήμο να οργανωθεί καλύτερα και να αντιμετωπίσει κατά το δυνατόν την πλημμύρα που επέρχονταν.
2. Η καθυστέρηση κατά δύο ολόκληρες ημέρες της συμμετοχής μονάδων του Στρατού τόσο στην αντιμετώπιση του φαινομένου και την προστασία του πληθυσμού, όσο και στην αποκομιδή των κουφαριών των δεκάδων χιλιάδων ζώων. Μιας δυνητικά υγειονομικής “βόμβας” που εξακολουθεί να απειλεί ολόκληρη την Θεσσαλία. Την καθυστέρηση αυτή έμμεσα παραδέχθηκε ο υπουργός Άμυνας κ. Δένδιας (“όταν κληθήκαμε ανταποκριθήκαμε άμεσα”), ενώ ο πρωθυπουργός κ. Μητσοτάκης την διαστρέβλωσε από την ΔΕΘ (“από την πρώτη στιγμή οι Ένοπλες Δυνάμεις έδωσαν τον αγώνα τους”).
3. Αποδείχθηκε για μια ακόμη φορά (ίσως δραματικότερη εάν συνυπολογίσουμε και τις τεράστιες πυρκαγιές του Έβρου) πως το “αθηνοκεντρικό” κράτος (οποιοσδήποτε κι αν το διοικεί) είναι αδύνατο αντιμετωπίσει τέτοιου μεγέθους καταστροφές (πόσο μάλλον να χαράξει στρατηγική πολιτικής προστασίας) εάν προηγουμένως δεν αποκεντρωθεί. Το διακρίνουμε σε όλο το εναπομείναν πολιτικό προσωπικό της χώρας και κυρίως στους υπουργούς που τις περισσότερες φορές είναι ανίδεοι του αντικειμένου τους, θιασώτες του “Athens by night” ή των κυκλαδίτικων παραλιών και διαχειριστών των κακώς κειμένων μόνο όταν τους σκάσει στην βάρδιά τους. Δεν είναι δυνατόν το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας να εδρεύει στην Λεωφόρο Κηφισίας ή το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων να έχει έδρα την Αχαρνών με τους περισσότερους υπηρεσιακούς τους παράγοντες να μην γνωρίζουν κατά πού πέφτει η Καρδίτσα ή η Δαδιά.
Η επούλωση των καταστροφών που βιώσαμε αυτό το καλοκαίρι απαιτούν συνολικό ανασχεδιασμό της χώρας που υπερβαίνει Δήμους και Περιφέρειες. Απαιτεί στρατηγική που σίγουρα θα διαρκέσει περισσότερες από μία τετραετίες. Προς το παρόν είναι ο πρωθυπουργός κ. Μητσοτάκης που καλείται να αποδείξει πως έχει οραματική στρατηγική, ικανή να θωρακίσει την χώρα. Εξάλλου έχει την δυνατότητα στα επόμενα τέσσερα ολόκληρα σχεδόν χρόνια να εμφανίσει δείγματα αυτής της στρατηγικής και σίγουρα χειροπιαστές και γενναίες ενισχύσεις στους καταστραφέντες.
Για το μόνο πράγμα για το οποίο δεν “ευθύνεται” η κυβέρνηση είναι το μέγεθος της θεομηνίας που κλήθηκε να αντιμετωπίσει.
Ιστορικά δεν έχει αποτυπωθεί ΠΟΤΕ να έχει συμβεί κάτι παρόμοιο σε ολόκληρη την Θεσσαλία.
Στην νεώτερη ιστορία μας γνωρίζουμε την πλημμύρα του Ληθαίου (4 Ιουνίου 1907) που ισοπέδωσε τα τρία τέταρτα των Τρικάλων (με 150-400 νεκρούς), αποτέλεσμα ραγδαίας βροχόπτωσης 5-6 ωρών τότε.
Επίσης γνωρίζουμε την μεγάλη πλημμύρα του Βόλου (13 Οκτωβρίου 1955) με τον πνιγμό 27 ανθρώπων, μετά από νεροποντή 4-5 ωρών.
Τέλος θυμόμαστε την πλημμύρα του Πάμισου ποταμού (18 Σεπτεμβρίου 2020) που κατέστρεψε μέρος του Μουζακίου και βούλιαξε για αρκετές ημέρες την Καρδίτσα, που ήταν αποτέλεσμα νεροποντής μισής ημέρας.
Τέτοια νεροποντή επί τρεις ή κατά τόπους και τέσσερις συνεχόμενες ημέρες σε ολόκληρη την Θεσσαλία δεν έχει ξανασυμβεί.
***
Πρώτη δημοσίευση στην εφημερίδα “Διάλογος” Τρικάλων