Μετά από αγωνία πολλών μηνών ο Ερντογάν έχει ξανακαθίσει στον θρόνο του, και συνεχίζει να ξεδιπλώνει την μακροχρόνια στρατηγική του χωρίς να ανησυχεί για πεζά ζητήματα όπως οικονομία ή πολιτικές ελευθερίες. Και δεν είναι μόνον ο ίδιος που έχει μια μακρόπνοη στρατηγική, αλλά και ότι το ίδιο το τουρκικό κράτος, είτε κεμαλικό, είτε ισλαμικό.
Ως προς την Ελλάδα, αυτή η στρατηγική περιλαμβάνει πλήρη καθυπόταξη και δορυφοριοποίηση. Όχι απαραιτήτως με στρατιωτική επιχείρηση «Αττίλα» κατά τα κεμαλικά πρότυπα, αλλά χωρίς να πέσει τουφεκιά, με εμάς εξαντλημένους από τον ατελείωτο ψυχολογικό πόλεμο του «θα ’ρθούμε ένα βράδυ» – και να μην έρχονται ποτέ.
Αν θέλει να αποτρέψει ένα τέτοιο σενάριο η δική μας καινούργια κυβέρνηση, αλλά και όλο το πολιτικό σύστημα, καλό θα ήταν να προετοιμάζεται – και να μας προετοιμάζει – για πόλεμο. Όχι για... τηλεφωνήματα.
Όχι όμως μόνον για πόλεμο «μια κι έξω», αλλά και για πόλεμο αντοχής, ψυχολογικό, με τακτικές σαλαμοποίησης της εθνικής μας κυριαρχίας. Ίδιος ο στόχος, άλλα τα εργαλεία: ψυχολογικά, θρησκευτικά και πολιτισμικά.
Είδαμε τον ερντογανικό κράτος να εργαλειοποιεί αδίστακτα τους μετανάστες κατά την υβριδική επίθεση στον Έβρο. Το βλέπουμε τακτικά, σε αγαστή συνεργασία με διακινητές, να στέλνει καραβιές ανθρώπων σε πιθανό πνιγμό για να κάμψει την φύλαξη των ελληνικών συνόρων. Να οργανώνει ψυχολογικές επιχειρήσεις ψευδών ειδήσεων – για την «μικρή Μαρία» – με τον ίδιο ακριβώς σκοπό, και να παγιώνει την «στρατηγική της νησίδας». Παραλλήλως, εκβιάζει την ΕΕ με τα εκατομμύρια Σύρων προσφύγων – στον εκτοπισμό των οποίων συνέβαλλε και ο ίδιος ο Ερντογάν όσο προσπαθούσε να ανατρέψει τον Άσαντ.
Για το τουρκικό κράτος, πρόσφυγες και μετανάστες δεν είναι άνθρωποι· είναι απλώς ένα μέσον για έναν σκοπό. Αφού λοιπόν κατάφερε να εισάγει έναν ικανό αριθμό τους στην Ελλάδα, προφανώς δεν θα σταματήσει να τους εργαλειοποιεί, αλλά θα αξιοποιήσει στο έπακρο την «επένδυσή» του. Καθώς λοιπόν η μαζική μετανάστευση της τελευταίας δεκαετίας είναι ισλαμική, το θρησκευτικό και πολιτισμικό υπόβαθρο αυτών των μεταναστών δίνει στο τουρκικό κράτος έναν νέο βαθμό ελευθερίας, και την δυνατότητα να γενικεύσει το αμάλγαμα «θρησκείας-Τουρκίας» που χρόνια καλλιεργεί στην Θράκη.
Βεβαίως, αυτοί οι πληθυσμοί ουδεμία σχέση έχουν με το αυτόχθον Ισλάμ της Θράκης, που έχει αναδείξει θερμούς πατριώτες όπως τον μακαρίτη Σεμπαϊδήν Καραχότζα, την Αϊσέ Ιμάμ, τον Ιμάμ Αχμέτ, την Εμινέ Μπουρουτζή, ή την Σαμπιχά Σουλεϊμάν. Μουσουλμάνων που γιορτάζουν το «ΌΧΙ» με μαντήλες και γαλανόλευκες, όπως μαθητές και γονείς στο Μεγάλο Δέρειο και στο Γέρικο του Έβρου.
Δεν είναι λοιπόν το Ισλάμ το πρόβλημα, αλλά η εργαλειοποίηση από την Τουρκία φορέων ενός νεοφερμένου συντηρητικού Ισλάμ με πολιτικές βλέψεις. Το οποίο ούτε αρκείται στην ιδιωτική σφαίρα, αλλά ούτε αισθάνεται έτοιμο για ανοιχτή τζιχάντ, και που εφαρμόζει μια τύποις νομιμότητα, δοκιμάζοντας συνεχώς τα όρια του νόμου.
Είναι λοιπόν μείζονος σημασίας να κατανοήσουμε τις τακτικές του, και δύο Τούρκοι μας δίνουν σημαντικά κλειδιά ανάλυσης: ο συγγραφέας-δημοσιογράφος Μουσταφά Ακυόλ και ο θεολόγος Αλί Μπαρντάκογλου.
Τα «διπλά ταμπλό»
Προηγουμένως έκανα μια εκτενή περίληψη του βιβλίου του Ακυόλ (μέρος 1), και αναφέρθηκα στο γενικότερο κίνημα του «εκσυγχρονιστικού Ισλάμ» (μέρος 2). Πολύ επίκαιρη είναι η τακτική των «διπλών ταμπλό» που ο Ακυόλ δανείζεται από τον Μπαρντάκογλου (Ali BARDAKOĞLU, “Ahlâkın Fıkıh Kuralları Arasında Buharlaşması”, Eskiyeni, 2017, 35, 51-94).
Αυτήν εφαρμόζουν ευσεβείς Μουσουλμάνοι υιοθετώντας έναν ωφελιμιστικό νομικισμό: όταν μια διάταξη του κράτους απαγορεύει μια συμπεριφορά, αναζητούν μια από τις διατάξεις της εκτεταμένης ισλαμικής νομολογίας που να την επιτρέπει. Και αντιστρόφως. Π.χ., ζευγάρια συμβιώνουν εκτός γάμου για να εισπράττουν κρατικά επιδόματα, αλλά θεωρούν επιτρεπτό να φοροδιαφεύγουν επειδή πληρώνουν το ζακάτ.
Αυτή η διπλή νομιμοφροσύνη γίνεται τριπλή αν ο πιστός συμμετέχει σε κάποια μουσουλμανική αδελφότητα. Αντί τότε να περιορίζεται από τρεις ταυτόχρονες απαγορεύσεις, έχει τρείς βολικές διεξόδους σε ηθικές αποφάσεις. Κατά τον Μπαρντάκογλου, ο εθισμός και η εξάσκηση σε τέτοια νομικίστικα τεχνάσματα τον καθιστά αναξιόπιστο συνομιλητή, που θέλει να έχει και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο.
Στις φιλελεύθερες Δυτικές κοινωνίες, τα τελευταία χρόνια αυτή η τακτική έχει αποδειχθεί πολιτικώς αποτελεσματικότατη, με την κατάλληλη όμως προσαρμογή: αντί του διπόλου Ισλαμική παράδοση / κρατικοί νόμοι, υιοθετεί το δίπολο μειονοτικά δικαιώματα / κρατικοί νόμοι, στο μέτρο που ο δικαιωματισμός στην Δύση έχει μετατραπεί σε οιονεί κοσμική θρησκεία με πυρήνα το άτομο, ικανή να εγκολπώσει την οποιαδήποτε μειονοτική ταυτότητα, εν προκειμένω την θρησκευτική.
Δικαιωματισμός και ψυχολογικό μπλοκάρισμα
Οποτεδήποτε τίθεται θέμα σεβασμού των τοπικών νόμων και ηθών από μετανάστες, πολύ αποτελεσματική τροχοπέδη επιβολής τέτοιου σεβασμού αποτελεί η επίκληση δικαιωμάτων: ανθρωπίνων, ατομικών, θρησκευτικών, μειονοτικών.
Στην επίκληση αυτή καταφεύγουν κατά κόρον εκπρόσωποι Μουσουλμάνων μεταναστών, ακόμη και φορείς του συντηρητικού Ισλάμ, που δεν φημίζονται για την λατρεία τους στις ατομικές ελευθερίες. Μια τέτοια επίκληση είναι εντυπωσιακά αποτελεσματική στο να βραχυκυκλώνει τους Δυτικούς, ιδίως τους πιο φιλελεύθερους και πιο ευεπίφορους στον αφελή δικαιωματισμό: υπό καθεστώς ενοχών, συμπόνιας και ανεκτικότητας, δεν εγείρουν την παραμικρή απαίτηση ως προς την συμπεριφορά των φιλοξενούμενων πληθυσμών, με αποτέλεσμα το ισλαμικό πολιτισμικό ιδίωμα να επιβάλλεται σταδιακά στην δημόσια σφαίρα της σύγχρονης Ευρώπης, από την ένδυση έως τις δημόσιες λατρευτικές εκδηλώσεις και να παγιώνεται ως πολιτική δύναμη. Πολιτική δύναμη χρήσιμη σε όποιον μπορεί να την κατευθύνει.
Βεβαίως, αυτός ο αφελής δικαιωματισμός προορίζεται αποκλειστικώς για την Δύση: π.χ. η χρήση της μαντίλας διεκδικείται ως γυναικείο δικαίωμα στην Δύση, αλλά το δικαίωμα της μη χρήσης της στο ισλαμικό Ιράν ούτε καν συζητείται. Τα δικαιώματα μεταναστών στην Δύση διεκδικούνται, αλλά τα δικαιώματα ομοφυλοφίλων σε ισλαμικές χώρες είναι θέμα ταμπού. Αντιθέτως, όταν Μαροκινός έκανε παρατήρηση σε Τουρκάλα πωλήτρια που δεν φορούσε μαντήλα και πουλούσε αλκοόλ, πήρε την απάντηση από πελάτισσα ότι «εδώ είναι τουρκική δημοκρατία, ντυνόμαστε όπως μας αρέσει, αν δεν σ’ αρέσει γύρνα στο Μαρόκο», και μετά συνελήφθη από την αστυνομία.
Δηλαδή, ο αναξιόπιστος συνομιλητής του μας περιγράφει ο Αλί Μπαρντάκογλου θέτει τα «ανθρώπινα δικαιώματα» υπεράνω των τοπικών νόμων και παραδόσεων στην Δύση, και την ισλαμική παράδοση και κρατική εξουσία υπεράνω ατομικών δικαιωμάτων στον ισλαμικό κόσμο.
Αυτός ο αναξιόπιστος συνομιλητής – είτε ως πέμπτη φάλαγγα, είτε ως χρήσιμος ηλίθιος – μπορεί να γίνει πολιτικό όπλο στα χέρια της ερντογανικής Τουρκίας.
Στο πλαίσιο αυτό μπορούμε πλέον να αναλύσουμε με διαύγεια τις τακτικές ακτιβιστών που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, προφασιζόμενοι την εκπροσώπηση του Ισλάμ. Που κατηγορούν την Ελλάδα για Ισλαμοφοβία και καταπάτηση θρησκευτικών ελευθεριών, αλλά που λιβανίζουν την Τουρκία ως πολιτικό παράδεισο, αποσιωπώντας ότι το τουρκικό κράτος εδώ και έναν αιώνα επιβιώνει με την εξολόθρευση κάθε άλλης θρησκείας και εθνότητας στο όνομα ενός σουνιτικού παντουρκισμού: Ρωμιών, Αρμενίων, Εβραίων, Κούρδων, Αράβων, Ασσυρίων, Τσερκέζων, Αλεβιτών και άλλων ων ουκ έστι αριθμός. «Ένα κράτος, ένα έθνος, μια γλώσσα, μια θρησκεία» που έλεγαν οι Νεότουρκοι.
Στην Τουρκία, τα ανθρώπινα δικαιώματα υποτάσσονται στο καθεστώς manu militari, και όμως οι ακτιβιστές αυτοί βρίσκονται σε αγαστή συνεργασία με το εκεί καθεστώς, αντιγράφοντας μέχρι και τον χαιρετισμό της «ράμπιας» που ο Ερντογάν υιοθέτησε ως σήμα στήριξης των Αδελφών Μουσουλμάνων στην Αίγυπτο.
Αυτή η τακτική αποσταθεροποίησης της Ελλάδας μέσω της θρησκείας δεν έχει διαλάθει της προσοχής και Ελλήνων Μουσουλμάνων. Π.χ. ο Αχμάτ Μ. Ελντίν, Έλληνας Σαλαφιστής Μουσουλμάνος και ιεροκήρυκας στην Αθήνα με ενδιαφέρουσα αρθρογραφία, καταδικάζει την πολιτική εργαλειοποίηση του Ισλάμ από τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, αποκαλώντας τους «μπαχαλάκηδες της Αραβικής Άνοιξης».
Άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα της τακτικής των «διπλών ταμπλό» είναι το ότι απαιτεί ολοκληρωτικό σεβασμό όσων ελληνικών νόμων προβλέπουν περιορισμούς στον επαναπατρισμό παρανόμων μεταναστών, αλλά πλήρη περιφρόνηση όσων νόμων προασπίζονται το απαραβίαστο των ελληνικών συνόρων. Μάλιστα, στην κρίσιμη φάση της τουρκικής υβριδικής επίθεση του 2020 στον Έβρο, τέτοιοι ακτιβιστές διαδήλωναν στην Πλατεία Συντάγματος για άνοιγμα των ελληνοτουρκικών συνόρων, ό,τι δηλαδή επιζητούσε και ο Ερντογάν.
Οι κρατικές ελίτ μας θα πρέπει να κατανοήσουν καλά την τακτική των «διπλών ταμπλό» που αναδεικνύει ο Ακυόλ, και το πώς αυτή εργαλειοποιεί θρησκευτική ταυτότητα και δικαιωματισμό με άνευ προηγουμένου ψυχολογική αποτελεσματικότητα. Πρέπει δε να αναγνωρίσουν τον κυνισμό με τον οποίο το τουρκικό κράτος επιστρατεύει ανθρώπους (μετανάστες), θεσμούς (θρησκεία), και έννοιες (δικαιώματα), ως όπλα ψυχολογικού πολέμου απέναντι στα οποία τα Rafale και οι Belharra ουδεμία χρησιμότητα έχουν.
Όπλα που μπορούν να κερδίσουν έναν πόλεμο χωρίς να πέσει ούτε μια τουφεκιά, όπως ακριβώς επιθυμεί ο Σουλτάνος.