Ο πόλεμος στη Γάζα αποτέλεσε τη θρυαλλίδα γεγονότων στο μεγάλο μεταναστευτικό ζήτημα που απασχολεί τις δυτικές κοινωνίες και την Ελλάδα. Η μαζική δολοφονική επίθεση της Χαμάς εναντίον του Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023 πυροδότησε τη σκληρή αντίδραση του Κράτους του Ισραήλ, που βρίσκεται σε εξέλιξη. Δευτερογενώς, όμως, από τα γεγονότα της Μέσης Ανατολής προέκυψε σειρά επιθέσεων ακραίων ισλαμιστών κατά της Δύσης, με δολοφονίες πολιτών και δημόσιες πολυπληθείς συγκεντρώσεις, στις οποίες κυριαρχεί ο λόγος μίσους κατά της Δύσης και κατά των Εβραίων εν γένει.
Κάπως έτσι ξέσπασε ξανά η συζήτηση, που ήταν θαμμένη σταθερά «κάτω από το χαλί», σχετικά με τη μη ενσωμάτωση εκατομμυρίων ανθρώπων που ζουν στη Δύση ως οικονομικοί μετανάστες (κάποιοι νόμιμα και πάρα πολλοί παράνομα) και προέρχονται από μουσουλμανικές χώρες.
Προκειμένου όμως η συζήτηση να γίνεται με όρους πραγματικότητας και αλήθειας, είναι σημαντικό να μελετηθούν οι επίσημες πηγές του ζητήματος για την Ελλάδα.
Από τα επίσημα στατιστικά στοιχεία του Υπουργείου Μετανάστευσης & Ασύλου για το εννεάμηνο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2023 σταχυολογώ ορισμένα σημαντικά:
A) Κατά το διάστημα 01/01/2023 - 30/09/2023 αιτήθηκαν άσυλο 35.735 άνθρωποι.
Β) Από τους 35.735 οι 26.632 είναι πολίτες ασιατικών χωρών, οι 9.097 πολίτες αφρικανικών χωρών, οι 1.803 πολίτες ευρωπαϊκών χωρών, οι 171 πολίτες της αμερικανικής ηπείρου και οι 32 απάτριδες.
Β) Το 74% των παραπάνω είναι άνδρες και το 26% γυναίκες.
Γ) Το 60% των αιτούντων άσυλο αποτελείται από άτομα της ηλικιακής ομάδας 18-34.
Δ) Από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία μέχρι σήμερα έχουν εκδοθεί 26.094 κάρτες άδειας προσωρινής προστασίας σε Ουκρανούς πρόσφυγες πολέμου που διαμένουν στην Ελλάδα. Από αυτούς το 69% είναι γυναίκες και το 31% άνδρες.
Την ίδια στιγμή, οι ροές προς τα ελληνικά νησιά τον Σεπτέμβριο του 2023 αυξήθηκαν κατά 433% σε σύγκριση με τον Σεπτέμβριο 2022, ενώ οι μεταφορές αιτούντων άσυλο από τα νησιά προς την ενδοχώρα αυξήθηκαν κατά 429%.
Τα παραπάνω στοιχεία είναι αρκετά για να καταδειχθεί το μέγεθος του προβλήματος και οι πολυπαραγοντικές του διαστάσεις. Η πλειονότητα των αφικνούμενων και των αιτούντων άσυλο στη χώρα μας είναι νέοι άνδρες, πολίτες ασιατικών και αφρικανικών χωρών. Στις χώρες από τις οποίες προέρχονται οι συγκεκριμένοι άνθρωποι δεν υπάρχει πάντα πόλεμος. Κατορθώνουν όμως να λάβουν στην Ελλάδα αν όχι το καθεστώς του πρόσφυγα, σίγουρα το καθεστώς του δικαιούχου επικουρικής προστασίας, παρότι επί της ουσίας πρόκειται για οικονομικούς μετανάστες.
Για την πληρότητα του κειμένου, αναφέρεται ότι οι διαφορές μεταξύ πρόσφυγα και δικαιούχου επικουρικής προστασίας είναι μικρές:
Ως πρόσφυγας1 ορίζεται εκείνος ο οποίος έχει έναν δικαιολογημένο φόβο δίωξής του για λόγους φυλής, θρησκείας, εθνικότητας, συμμετοχής σε ιδιαίτερη κοινωνική ομάδα ή πολιτικών πεποιθήσεων στη χώρα καταγωγής του.
Ως δικαιούχος επικουρικής προστασίας2 ορίζεται, κατά το ευρωπαϊκό δίκαιο, εκείνος ο πολίτης τρίτης χώρας ή ανιθαγενής ο οποίος θα αντιμετωπίσει πραγματικό κίνδυνο να υποστεί σοβαρή βλάβη εάν επιστρέψει στη χώρα καταγωγής του. Η σοβαρή βλάβη ορίζεται ως ο κίνδυνος για: «(α) θανατική ποινή ή εκτέλεση, ή (β) βασανιστήρια ή απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση ή τιμωρία του αιτούντος στη χώρα καταγωγής του, ή (γ) σοβαρή και προσωπική απειλή κατά της ζωής πολίτη ή προσώπου από λόγους αδιάκριτης βίας σε καταστάσεις διεθνούς ή εσωτερικής ένοπλης σύρραξης.»
Φυσικά εντελώς διάφορη είναι η έννοια του οικονομικού μετανάστη, ο οποίος εισέρχεται σε μία χώρα είτε διά των νόμιμων οδών είτε μετερχόμενος παράνομες μεθόδους, προκειμένου να αναζητήσει ένα καλύτερο οικονομικό μέλλον.
Ύστερα, λοιπόν, από αρκετές δεκαετίες διόγκωσης του προβλήματος, φτάσαμε στο 2023 για να δούμε τον «ελέφαντα στο δωμάτιο». Οι νέοι άνδρες που έρχονται από τις μουσουλμανικές χώρες δεν μπορούν να ενσωματωθούν στις δυτικές κοινωνίες! Αυτό δήλωσε η Ελληνίδα πρώην Επίτροπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Αννα Διαμαντοπούλου σε πρόσφατο συνέδριο και δέχτηκε πυρά ύβρεων, εγκαλούμενη για «ρατσιστικό» λόγο.
Περαιτέρω, όμως, δεν σχολιάστηκε αναλόγως η αναφορά της σε «πλούσιες χώρες», οι οποίες πριν από είκοσι χρόνια, όταν το πρόβλημα της αθρόας μετανάστευσης είχε αρχίσει να εξελίσσεται, δεν προβληματίζονταν διόλου σχετικά, εφαρμόζοντας πολιτικές επί της ουσίας «ανοικτών συνόρων» με την εντελώς στρεβλή πεποίθηση ότι οι άνθρωποι που έρχονταν μπορούσαν να ενσωματωθούν στις κοινωνίες τους, να εργαστούν και να μεγαλώσουν οικογένειες σα να ήταν γηγενείς πολίτες. Η πραγματικότητα τις διέψευσε πανηγυρικά.
Ποιο είναι το πρόβλημα λοιπόν και ποιο το θετικό αντιπαράδειγμα όλης αυτής της δυστοπικής κατάστασης που αντιμετωπίζει σήμερα η Δύση;
Το πρόβλημα είναι πρωτίστως πολιτιστικό. Άνθρωποι που προέρχονται από κράτη που θεωρούν τις γυναίκες αντικείμενα τα οποία χρησιμεύουν μόνον ως κτήμα του συζύγου με αποκλειστικό σκοπό τη δημιουργία απογόνων, δεν θα ενσωματωθούν ποτέ στις δυτικές κοινωνίες, που έχουν στον πυρήνα των δικαιωμάτων τους την ισότητα των δύο φύλων.
Άνθρωποι που έχουν ανατραφεί σε κοινωνίες όπου επικρατεί ο θρησκευτικός φονταμενταλισμός και ο ισλαμικός νόμος της Σαρίας, που καταπιέζει και διώκει βάναυσα κάθε «άπιστη» φωνή, δεν θα ενσωματωθούν ποτέ σε κοινωνίες κοσμικών κρατών, κυρίαρχο στοιχείο της προόδου των οποίων αποτελεί η ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας του ατόμου ανεξαρτήτως θρησκεύματος, φυλής, φύλου, χρώματος και σεξουαλικού προσανατολισμού.
Τελευταίο και σημαντικότερο, άνθρωποι οι οποίοι έχουν έρθει σε επαφή με τις ιδέες της τζιχάντ και πιστεύουν βαθιά ότι ο «ιερός πόλεμος» πρέπει να είναι η καθημερινή απάντηση απέναντι στους «άπιστους» είναι προφανές το γιατί δεν μπορούν να ενσωματωθούν στις δημοκρατικές και φιλελεύθερες κοινωνίες της Δύσης.
Στην εύλογη ερώτηση αν ανήκουν όλοι στην ίδια κατηγορία η απάντηση είναι «προφανώς και όχι». Όμως η αναζήτηση των «ενσωματώσιμων» σε αντίθεση με τους «μη ενσωματώσιμους» είναι ένα έργο εξαιρετικά δύσκολο και το οποίο καμία δημόσια αρχή δεν είναι σε θέση να φέρει πραγματικά εις πέρας.
Θετικό αντιπαράδειγμα όλων των ανωτέρω περιπτώσεων, τουλάχιστον για την Ελλάδα, αποτελούν οι πραγματικοί πρόσφυγες πολέμου από την Ουκρανία. Πρόκειται για ανθρώπους οι οποίοι έφυγαν από τη χώρα τους λόγω της βάρβαρης επίθεσης της Ρωσίας και της ισοπέδωσης που βίωσαν κοινωνικά και πολιτικά, διωκόμενοι για την καταγωγή τους. Στη συντριπτική τους πλειονότητα είναι γυναίκες και παιδιά, οι οποίοι ήρθαν στην Ελλάδα ενόσω οι σύζυγοι και πατέρες τους έμειναν πίσω για να πολεμήσουν τους εισβολείς. Μία απολύτως λογική συνέπεια ενός πολέμου. Το παράξενο είναι το ακριβώς αντίθετο που συμβαίνει με άλλους πληθυσμούς, όπως αναλύθηκε παραπάνω.
Αξίζει ακόμη να σημειωθεί ότι οι Ουκρανοί πρόσφυγες που έχουν έρθει στην Ελλάδα ζουν σε εξαιρετικά χαμηλά ποσοστά σε δομές φιλοξενίας ή κλειστά κέντρα κράτησης. Η μεγάλη πλειονότητά τους αρνήθηκε από την πρώτη σχεδόν στιγμή να ζήσει με τα επιδόματα και τις παροχές που προσφέρει το καθεστώς του πρόσφυγα και αναζήτησαν, βρήκαν ή κάποιοι αναζητούν ακόμη νόμιμη εργασία στην Ελλάδα.
Έτσι, ζουν αντί για κλειστές δομές, είτε σε ιδιωτικές κατοικίες ομοεθνών τους είτε σε νέες κάνοντας χρήση του προγράμματος HELIOS του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα πραγματοποιείται με τη συνεργασία του ΔΟΜ με το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου και στοχεύει στην προώθηση της ένταξης των δικαιούχων διεθνούς προστασίας και των δικαιούχων προσωρινής προστασίας στην ελληνική κοινωνία, παρέχοντας υποστήριξη στην εξεύρεση στέγασης, την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας και την ένταξη στην αγορά εργασίας.
Κατόπιν τούτων, η αμέσως επόμενη και πιο κρίσιμη ερώτηση είναι «και τώρα τι;»
Τι πρέπει να γίνει με τους ανθρώπους που ήρθαν στις ακτές της Δύσης, έχοντας πληρώσει δουλεμπόρους για να τους μεταφέρουν και εν συνεχεία ακολουθήθηκαν και ακολουθούνται από χιλιάδες ομοεθνείς τους καθημερινά; Η απάντηση είναι δύσκολη, όμως μοναδική επιλογή πλέον είναι η αυστηροποίηση του ελέγχου των συνόρων και η αποκλειστική λειτουργία κλειστών κέντρων κράτησης.
Παράλληλα, οι απελάσεις που γίνονται προφανώς και πρέπει να συνεχιστούν. Υπογραμμίζεται, ωστόσο, εδώ η δυσκολία του εγχειρήματος λόγω της μη αναγνώρισης των περισσότερων ατόμων από τις χώρες καταγωγής τους, σε ένα αισχρό πολιτικό παιχνίδι που παίζεται εδώ και δεκαετίες.
Συνεπώς, εύκολες λύσεις δεν υπάρχουν.
Η πολιτική αφέλεια περίσσεψε στα χρόνια των «παχιών αγελάδων» και τώρα βιώνουμε τα ολέθρια αποτελέσματά της.
Παράλληλα, η ανάγκη για δυναμικές και στοχευμένες λύσεις είναι παρούσα καθώς προ πολλού πλέον βρισκόμαστε στο «μη περαιτέρω» της μεταναστευτικής κρίσης.
Οι σημερινοί λήπτες των αποφάσεων, φυσικά, δεν πρέπει να επαναλάβουν τα λάθη του παρελθόντος. Προς τούτο οφείλουν, πέραν των «πανηγυρικών» δηλώσεων για την «άψογη» συνεργασία της χώρας μας με την Τουρκία, να προωθήσουν και λύσεις νόμιμης πολιτικής αποτροπής των μεταναστευτικών ροών και ταυτόχρονα προβολής του υγιούς ουκρανικού προσφυγικού αντιπαραδείγματος.
Όποιος θέλει να αναζητήσει ένα μέλλον στην Ευρώπη και την Ελλάδα πρέπει πρωτίστως να σεβαστεί πραγματικά τις δυτικές, ευρωπαϊκές και ελληνικές αξίες. Διαφορετικά, είναι ανέφικτη η ένταξή του. Αυτό το μήνυμα πρέπει να εκπεμφθεί προς πάσα κατεύθυνση.
Και φυσικά στη διάσκεψη της 7ης Δεκεμβρίου στη Θεσσαλονίκη.
1 Βλ. Οικουμενική Διακήρυξη Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, Άρθρο 14
2 Βλ. Ευρωπαϊκές Οδηγίες 2004/83/ΕΚ και 2011/95/ΕΕ.