Ο άνθρωπος παλεύει για την καταπολέμηση των ιών από τότε που βρέθηκε στην γη και οι επιδημίες που έχουν εμφανιστεί κατά την εξέλιξή του δεν είναι λίγες. Η μάχη ενάντια στον κορονοϊό, την οποία η ανθρωπότητα δίνει από τον Δεκέμβριο του 2019, σίγουρα θα μείνει στην ιστορία για πολλούς λόγους. Εδώ και πέντε μήνες, από τότε που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας μίλησε για πρώτη φορά για το ξέσπασμα του Covid-19, o αριθμός των περιστατικών συνολικά υπερβαίνει τα 20 εκατομμύρια ενώ οι νεκροί τους 800.000.
Ο κορονοϊός παράλληλα συνέδραμε στην επιστημονική εξέλιξη σε πρωτοφανή κλίμακα. Παγκοσμίως, ερευνητές και επιστήμονες εργάζονται όλο το 24ωρο για να καταπολεμήσουν τον ιό και να βρουν το κατάλληλο εμβόλιο. Ποια όμως θα είναι η κληρονομιά που θα αφήσει στην υγεία μας ο Covid-19; Θα μπορούσε το 2020 να αποτελέσει ορόσημο στον κατάλογο των πανδημιών; Θα γίνουν τελικά οι άνθρωποι πιο ανθεκτικοί ή τελικά πιο ευαίσθητοι απέναντι στις ασθένειες;
Η βρετανική έκδοση της HuffPost απαντά στα ερωτήματα.
Πόσο έχουν αλλάξει τα πράγματα από τον Ιανουάριο;
Όλες οι χώρες προσπάθησαν με κάθε τρόπο να περιορίσουν την εξάπλωση του ιού και όντως τα κατάφεραν. Οι επιστήμονες παρατήρησαν μια σημαντική μείωση των ασθενών σε παγκόσμιο επίπεδο.
«Αν ρίξετε μια ματιά στα δεδομένα που δημοσιεύθηκαν νωρίτερα μέσα στο έτος σε περισσότερες από 70 χώρες, είναι απολύτως σαφές ότι ο συνδυασμός του lockdown και των περιορισμών γενικά είχε μεταξύ άλλων αποτέλεσμα την μείωση και των κρουσμάτων της εποχικής γρίπης», τόνισε ο Λόρενς Γιανγκ από το πανεπιστήμιο του Γουόργουικ.
Το γενικό lockdown παράλληλα οδήγησε στην μείωση άλλων ασθενειών όπως η ιλαρά που έπληττε την Γερμανία. Σε πολλά κράτη υπάρχουν αναφορές ακόμα και για μείωση των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων.
Tι προβλέπεται για το άμεσο μέλλον
Δεδομένου ότι είμαστε ένα βήμα πριν το φθινόπωρο και τα διαγνωστικά τεστ θα μπορούν να γίνονται σε όλο και περισσότερα νοσοκομεία, οι επιστήμονες αναμένουν πως η κίνηση αυτή θα βοηθήσει στην διάκριση μεταξύ Covid-19 και άλλων εποχικών ασθενειών αλλά και στην διάσπαση των αλυσίδων μετάδοσης.
Για τα άτομα που έχουν ήδη μολυνθεί από τον κορονοϊό, ο καθηγητής επισημαίνει πως δεν υπάρχει λόγος να φοβούνται περισσότερο για άλλες λοιμώξεις.
Ωστόσο, εκφράζονται ανησυχίες για τα όποια άλλα προβλήματα μπορεί να προκαλέσει ο Covid-19 στον οργανισμό, δεδομένου ότι όπως έχει αποδειχθεί επιδρά σημαντικά στο ανοσοποιητικό σύστημα.
Και τι μακροπρόθεσμα
Ο κορονοϊός μεταξύ άλλων ανέστειλε και έναν σημαντικό αριθμό ιατρικών ραντεβού που ήταν προγραμματισμένα. Η επιστημονική κοινότητα αναφέρει πως αυτό θα μπορούσε να έχει τεράστια επίδραση στην υγεία των ανθρώπων μακροπρόθεσμα.
«Το διάστημα αυτό έχουμε παραμελήσει την έρευνα για πολλές άλλες ασθένειες», σημειώνει ο καθηγητής, Τζόναθαν Κόεν, ειδικός στις μολυσματικές ασθένειες στο Brighton and Sussex Medical School. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας άλλωστε έχει προειδοποιήσει πως θα υπάρξει μια «ανησυχητική» μείωση του αριθμού των παιδιών που κάνουν εμβόλια που σώζουν ζωές. Στο Ηνωμένο Βασίλειο τουλάχιστον, σύμφωνα με τις επίσημες καταγραφές, έχει μειωθεί η διενέργεια εμβολιασμών.
Ο Δρ. Φρέγια Τζεφκοτ, επιδημιολόγος στο πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, τονίζει πως μετά το ξέσπασμα του Έμπολα το 2014 στη Δυτική Αφρική, οι παιδικές μολύνσεις όπως η ιλαρά έγιναν πιο συχνές.
Υπάρχει ο κίνδυνος οι ιογενείς λοιμώξεις όπως η πολιομυελίτιδα - που μειώθηκαν σημαντικά δραματικά μετά τους εμβολιασμούς που ξεκίνησαν την δεκαετία του 1950- να γίνουν πιο συνηθισμένες, υπογραμμίζει παράλληλα ο Τζεφκοτ.
Μπορεί κάποιος να νοσήσει δύο φορές;
Η επιστημονική κοινότητα έχει καταλήξει στο συμπέρασμα πως η ικανότητά μας να αποκτήσουμε ανοσία απέναντι στον Covid-19 εξαρτάται από το πόσο καιρό θα διαρκέσουν τα αντισώματα που θα έχουμε αναπτύξει. Τα κοινά εμβόλια, όπως αυτά κατά της ιλαράς, χορηγούν σε ένα άτομο εξασθενημένη την μορφή ιού, που επιτρέπει στο σώμα να αναπτύξει μια ανοσοποιητική μνήμη που θα παραμείνει μαζί του για το υπόλοιπο της ζωής του. Εάν το άτομο εκτεθεί αργότερα ξανά στον ιό της ιλαράς, η ανοσοποιητική μνήμη του σώματός του θα ενεργοποιηθεί και εκείνο δεν θα μολυνθεί.
Ο νέος κορανοϊός, Sars-CoV-2, δεν έχει δώσει αρκετά δείγματα για να γνωρίζουν οι επιστήμονες πόσο χρόνο διαρκεί η ανοσία. Στους άλλους κορονοϊούς, η ανοσοποιητική μνήμη του οργανισμού ενεργοποιείται, ωστόσο αυτό δεν εμποδίζει το άτομο να μολυνθεί εκ νέου. Τα καλά νέα είναι πως οι άνθρωποι που έχει αποδειχθεί πως μολύνθηκαν από τον Covid-19 περισσότερες από μια φορά, δεν έχουν εμφανίσει σοβαρά συμπτώματα την δεύτερη φορά.
Μπορεί ο κορονοϊός να επηρεάσει τον τρόπο που νοσούμε γενικά;
Το ερώτημα που γενικά τίθεται συχνά είναι το αν ο κορονοϊός μπορεί να προκαλέσει την λεγόμενη «επανενεργοποιημένη λοίμωξη», με βάση την οποία ο ιός επηρεάζει το ανοσοποιητικό σύστημα ενός μολυσμένου ατόμου, καθιστώντας το πιο ευαίσθητο σε άλλες λοιμώξεις.
Για παράδειγμα, ένας ενήλικας που είχε ανεμοβλογιά ως παιδί μπορούσε να δει τον ιό να «επανενεργοποιηθεί» χρόνια αργότερα, ακόμα και δεκαετίες, με την μορφή μιας κατάστασης που ονομάζεται «έρπητας ζωστήρας». Οι ερευνητές επισημαίνουν πως το τελευταίο διάστημα έχουν αναφερθεί αρκετά τέτοια περιστατικά, πιθανότατα ως συνέπεια της επίδρασης του Covid-19 στο ανοσοποιητικό σύστημα.
«Ένα χαρακτηριστικό που προβληματίζει την ιατρική κοινότητα είναι η ποικιλία των διαφορετικών επιδράσεων που μπορεί ο ιός να έχει στο σώμα, μερικές από τις οποίες μπορεί να μην εξαφανιστούν ακόμα και μακροπρόθεσμα. Εκτός από τις προφανείς μακροχρόνιες επιπτώσεις όσον αφορά την πνευμονική νόσο και την πνευμονική ίνωση, ο ιός θα μπορούσε επίσης να καταλήξει να επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο ένα άτομο ανταποκρίνεται σε άλλες λοιμώξεις. Απλά δεν μπορούμε να δώσουμε ακόμα απαντήσεις με σιγουριά», σχολιάζουν οι καθηγητές.
Μπορεί η κοινωνική αποστασιοποίηση να καταπολεμήσει κι άλλες ασθένειες;
Η κοινωνική αποστασιοποίηση, η χρήση μάσκας και το συχνό πλύσιμο των χεριών θα έχουν αντίκτυπο στην καταπολέμηση της εξάπλωσης κι άλλων ασθενειών, υπό την προϋπόθεση ότι τα μέτρα θα συνεχιστούν. Το πρόβλημα είναι πως πολλοί ειδικοί δεν πιστεύουν πως οι πολίτες θα τα τηρούν σε βάθος χρόνου.
«Η αύξηση των κρουσμάτων εν μέσω καλοκαιριού αποδεικνύει πως οι πολλοί άνθρωποι δεν συμμορφώνονται με τους κανόνες. Υπάρχει μια απογοήτευση, μια κούραση ενώ η αίσθηση πως οι νεότεροι άνθρωποι δεν κινδυνεύουν δημιουργεί πρόβλημα», αναφέρουν οι επιστήμονες.
Τι θα συμβεί με μελλοντικά ξεσπάσματα ιών;
«Οι επιστήμονες φοβούνταν για αρκετό καιρό πως μια παγκόσμια πανδημία, όπως ο κορονοϊός, θα εμφανιζόταν τελικά και όταν θα γινόταν αυτό, θα ήμασταν εντελώς απροετοίμαστοι. Όπως και να έχει, το ξέσπασμα ιών είναι κάτι που μπορεί να συμβεί ανά πάσα ώρα και στιγμή- απλά το πράγμα ξεφεύγει όταν δεν περιορίζεται γεωγραφικά, όπως ο Έμπολα στην Αφρική, ο MERs στη Μέση Ανατολή ή ο SARS στην ανατολική πλευρά της Ασίας», υπογραμμίζει ο Δρ. Τζεφκοτ.
«Η κλιματική αλλαγή επιδρά ξεκάθαρα στις μολυσματικές ασθένειες, καθώς οι κλιματικές συνθήκες επηρεάζουν τους ιούς. Η εξάπλωση των ιών εξαρτάται επίσης από την σχέση μας με τα ζώα. Όπως ο ιός της γρίπης και ο κορονοϊός», λέει επίσης.
Άλλος καθηγητής τονίζει πως ο Covid-10 λειτούργησε σαν ένα «μαζικό ξυπνητήρι» ώστε ο κόσμος να μην εφησυχάζει.