Του Γιώργου Σταμάτη, Γενικού Γραμματέα Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας.
Η ένταξη της διάστασης της αναπηρίας στο σύνολο των δημοσίων πολιτικών συνιστά έναν ποιοτικό δείκτη του κοινωνικού Κράτους και προάγει την εμβάθυνση της Δημοκρατίας μας. Ήδη από την αρχή της ανάληψης της διακυβέρνησης της Χώρας, η Κυβέρνηση ανέδειξε την ανάγκη σχεδιασμού πολιτικών για τα άτομα με αναπηρία σε μείζονα προτεραιότητα και αδιαπραγμάτευτη πολιτική επιλογή. Σε αυτό το πλαίσιο, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δεσμεύτηκε στο αναπηρικό κίνημα κατά την επίσκεψη του στα γραφεία της ΕΣΑμεΑ το Δεκέμβριο του 2018, ότι θα εκπονηθεί Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία υπό την οπτική του δικαιωματικού μοντέλου και ότι θα θεσπιστεί και στη χώρα μας η υπηρεσία του προσωπικού βοηθού.
Σήμερα στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Δράσης σχεδιάζεται και υλοποιείται ένα πλέγμα ενεργητικών πολιτικών για την ισότιμη κοινωνική ένταξη των ατόμων με αναπηρία, ενώ ο θεσμός του προσωπικού βοηθού αποτελεί πλέον μια πραγματικότητα και στην Ελλάδα.
Ο προσωπικός βοηθός είναι το μέσο που διασφαλίζει την ανεξάρτητη διαβίωση και την ένταξη στην κοινωνία των ατόμων με αναπηρία, όπως απορρέει και από το αρ.19 της Σύμβασης των Η.Ε. για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία. Το δικαίωμα αυτό εξειδικεύεται σε δύο άμεσα διασυνδεόμενες μεταξύ τους διαστάσεις, το δικαίωμα των ατόμων με αναπηρία στην ανεξάρτητη διαβίωση και το δικαίωμα συμπερίληψης τους στην κοινότητα.
Η προσωπική βοήθεια είναι υποστηρικτική υπηρεσία κατευθυνόμενη από τον χρήστη (person-directed/“user”-led human support) που διατίθεται στο άτομο με αναπηρία ως εργαλείο για την άρση των εμποδίων που ανακύπτουν λόγω των λειτουργικών του περιορισμών και συντελεί στην ουσιαστική πραγμάτωση των επιμέρους πτυχών της ανεξάρτητης διαβίωσης και κοινωνικής ένταξης.
Η δυνατότητα των ατόμων με αναπηρία που χρειάζονται προσωπικό βοηθό να έχουν πρόσβαση σε αυτήν την υπηρεσία, χωρίς περιορισμού των οικονομικών ενισχύσεων που λαμβάνουν λόγω αναπηρίας, αποτελεί μια ενεργητική και κοινωνικά εμπροσθοβαρή πολιτική, που θεσπίστηκε πιλοτικά με το ν.4837/2021. Ωφελούμενοι της παροχής είναι άτομα με κινητική, αισθητηριακή, νοητική, ψυχική ή αναπτυξιακή αναπηρία με ποσοστό αναπηρίας τουλάχιστον 67%.
Ο προσωπικός βοηθός επιλέγεται από τον ωφελούμενο μέσα από το ειδικό μητρώο στο οποίο εγγράφονται όσοι ενδιαφέρονται να γίνουν προσωπικοί βοηθοί και υποστηρίζει το άτομο με αναπηρία στις καθημερινές του δραστηριότητες. Σηματοδοτεί μια καινοτομία για τη χώρα μας, γιατί γίνεται μια ποιοτική μεταστροφή προς την εξατομικευμένη στήριξη του ατόμου, με βάση τις δικές του ανάγκες, επιθυμίες και επιλογές. Έτσι το άτομο με αναπηρία έχει τον πλήρη έλεγχο των αποφάσεων για τη ζωή του ως εκπλήρωση του δικαιώματος στην αυτονομία και τον αυτοπροσδιορισμό. Με την έμπρακτη κατοχύρωση του δικαιώματος στον έλεγχο και την ανεμπόδιστη επιλογή γίνεται ένα σημαντικότατο βήμα για τη μετάβαση μας από το μοντέλο της ιδρυματικής φροντίδας αλλά και της κατ’ οίκον ιδρυματοποίησης και απομόνωσης, στο μοντέλο της ενεργούς διαβίωσης στην κοινότητα και ισότιμης συμμετοχής σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής.
Την περίοδο αυτήν, έχουν υπογραφεί οι πρώτες συμβάσεις εργασίας μεταξύ των ωφελουμένων με αναπηρία και των προσωπικών τους βοηθών στην Αττική, ενώ σύντομα θα εκδοθεί και το κανονιστικό πλαίσιο για την υλοποίηση του προγράμματος και στις άλλες περιφέρειες της Χώρας.
Ο θεσμός του προσωπικού βοηθού διαφέρει από εκείνον του φροντιστή, γιατί ο προσωπικός βοηθός εγγυάται την ανεξαρτησία του ατόμου εξασφαλίζοντας του την απόλυτη ελευθερία επιλογών, ενώ ο φροντιστής διασφαλίζει την πρόσβαση σε ποιοτική μακροχρόνια κατ’ οίκον φροντίδα και περίθαλψη.
Η θεσμοθέτηση του προσωπικού βοηθού συνιστά μια επιδραστική πολιτική με ισχυρό κοινωνικό αντίκτυπο, γιατί αφενός ενισχύει την ορατότητα των ατόμων με αναπηρία και διαμορφώνει το πλαίσιο για κοινωνική συμπερίληψη και αφετέρου η κοινωνία αλλάζει κουλτούρα, μαθαίνοντας να ενσωματώνει την αναπηρία ως πτυχή της ανθρώπινης ποικιλομορφίας και να επωφελείται από την προστιθέμενη αξία της διαφορετικότητας, χωρίς στερεότυπα και αποκλεισμούς.