Για τις αυτόχθονες κοινότητες στον Αμαζόνιο της Βραζιλίας, η πρόσβαση στο διαδίκτυο αποτελεί μια πρόκληση. Ομως, μια εφαρμογή για smartphone διευκολύνει πλέον την σύνδεση, επιτρέποντάς τους να χρησιμοποιούν τις μητρικές τους γλώσσες.
Η... υπερ-συνδεδεμένη Βραζιλία έχει περισσότερα κινητά τηλέφωνα από κατοίκους - πάνω από 250 εκατομμύρια, για έναν πληθυσμό 203 εκατομμυρίων, σύμφωνα με τη συμβουλευτική εταιρεία επικοινωνιών Teleco.
Αλλά ακόμη και αν τόσοι πολλοί διαθέτουν smartphones και συνδέσεις στο διαδίκτυο, οι περίπου 1,7 εκατομμύρια αυτόχθονες κάτοικοι της χώρας του καφέ έχουν συχνά αποκλειστεί από την επανάσταση της συνδεσιμότητας, καθώς οι συσκευές έχουν συνήθως πληκτρολόγια στα πορτογαλικά, την επίσημη γλώσσα της Βραζιλίας, και όχι στις γλώσσες των αυτοχθόνων.
Το “Linklado”, μια εφαρμογή που αναπτύχθηκε από δύο νεαρούς φίλους από την περιοχή του Αμαζονίου, προσφέρει την εξής λύση: Ενα ψηφιακό πληκτρολόγιο που επιτρέπει στις ιθαγενείς κοινότητες να γράφουν με το μείγμα λατινικών γραμμάτων, γραμμών, παύλας, τόνων και άλλων σημείων στίξης που χρησιμοποιούνται σε πολλά αλφάβητα των ιθαγενών στη Βραζιλία.
Οι αρχικοί κάτοικοι της χώρας που σήμερα είναι γνωστή ως Βραζιλία είχαν προφορικές παραδόσεις πριν από την άφιξη των Πορτογάλων αποίκων τον 16ο αιώνα.
Όταν οι Ευρωπαίοι άρχισαν να γράφουν αυτές τις γλώσσες, υπέδειξαν τους διαφορετικούς ήχους προσαρμόζοντας το λατινικό αλφάβητο με σύμβολα γνωστά ως «διακριτικά».
Ομως αυτό τα «αλφάβητο» δεν ήταν διαθέσιμο στα κινητά τηλέφωνα - μέχρι τώρα.
H εφαρμογή λανσαρίστηκε το 2022 και έκτοτε βοηθά τους αυτόχθονες χρήστες να επικοινωνούν μεταξύ τους και με τον κόσμο, είτε βρίσκονται σε απομακρυσμένα χωριά βαθιά στον Αμαζόνιο είτε στις πόλεις και κωμοπόλεις της περιοχής.
«Το Linklado έχει κάνει τόσα πολλά καλά για τους αυτόχθονες πληθυσμούς, συμπεριλαμβανομένου και εμού», λέει η Cristina Quirino Mariano, 30 ετών, μέλος της φυλής Ticuna.
«Πριν, δεν μπορούσαμε να γράψουμε στα τηλέφωνά μας. Πλέον μπορούμε», δήλωσε στο AFP, μιλώντας πορτογαλικά, την επίσημη γλώσσα της Βραζιλίας.
Προ Linklado οι «ιθαγενείς αναγκάζονταν να στέλνουν ηχητικά μηνύματα στα τηλέφωνά τους, επειδή δεν μπορούσαν να γράψουν ακριβώς αυτό που ήθελαν να πουν», λέει η Noemia Ishikawa, συντονίστρια της εφαρμογής.
Η 51χρονη βιολόγος δυσκολεύτηκε να μεταφράσει τη δική της έρευνα.
«Πέρασα 14 χρόνια παραπονούμενη ότι χρειαζόμασταν ένα πληκτρολόγιο για να διορθώσουμε αυτό το πρόβλημα», λέει.
Σήμερα, «η εφαρμογή λειτουργεί για όλες τις αυτόχθονες γλώσσες του Αμαζονίου», περίπου 40 συνολικά, λέει ο Juliano Portela, ο οποίος την ανέπτυξε μαζί με έναν φίλο του, τον Samuel Benzecry, όταν ήταν μόλις 17 ετών. Υπολογίζεται ότι έχει κατέβει περισσότερες από 3.000 φορές, στην πραγματικότητα όμως πολύ περισσότερες καθώς αρκετοί ιθαγενείς εξακολουθούν να χρησιμοποιούν τη δοκιμαστική έκδοση την οποία προωθούσαν ο ένας στον άλλο
Πως το Linklado βοηθά τις αυτόχθονες γυναίκες να βρουν εργασία και διατηρεί ζωντανές τις γλώσσες του Αμαζονίου.
«Στην αρχή, επρόκειτο να φτιάξω ένα φυσικό πληκτρολόγιο. Αλλά μετά συνειδητοποίησα ότι δεν θα ήταν πρακτικό, επειδή ορισμένοι ιθαγενείς δεν έχουν υπολογιστές», δήλωσε ο Portela στο AFP.
«Μας πήρε τέσσερις ημέρες για να φτιάξουμε την εφαρμογή. Δεν είχαμε ιδέα ότι θα γινόταν τόσο γρήγορα», πρόσθεσε.
Το Linklado είναι δωρεάν, αλλά προσφέρει τη δυνατότητα στους μη ομιλούντες να πληρώσουν για τη μετάφραση κειμένων σε αυτόχθονες γλώσσες.
Το έργο που αποφέρει έσοδα βοηθάει τις ιθαγενείς γυναίκες - οι οποίες συχνά μένουν εκτός της μεγαλύτερης οικονομίας της Λατινικής Αμερικής - να κερδίζουν εισόδημα με τη γνώση των τοπικών γλωσσών τους.
Η Rosilda Cordeiro da Silva, μια 61χρονη δασκάλα αυτόχθονων γλωσσών, είναι μέρος της δεξαμενής μεταφραστών της εφαρμογής.
«Ήταν πολύ θετικό για μένα», λέει η ίδια.
Η ύπαρξη του ψηφιακού πληκτρολογίου, προσθέτει, «με έκανε πιο σίγουρη για τον εαυτό μου όταν μεταφράζω».
Η εφαρμογή συμβάλλει επίσης στην προσπάθεια διάσωσης των αυτόχθονων γλωσσών που κινδυνεύουν να εκλείψουν.
Η Vanda Witoto, μια 35χρονη ιθαγενής ακτιβίστρια, ελπίζει ότι θα βοηθήσει «να σωθεί η γλώσσα Bure, την οποία μιλούν οι άνθρωποι Witoto».
«Αυτό το πληκτρολόγιο σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να χρησιμοποιούμε χαρακτήρες που δεν ανήκουν στη γλώσσα μας», λέει.
Πέρα από τον Αμαζόνιο, η διάσωση απειλούμενων γλωσσών αποτελεί παγκόσμια πρόκληση.
Σύμφωνα με έκθεση των Ηνωμένων Εθνών του 2018, οι μισές γλώσσες στον κόσμο -κυρίως οι αυτόχθονες- κινδυνεύουν να εξαφανιστούν μέχρι την αλλαγή του αιώνα που διανύουμε.
Πηγή: Buenos Aires Times