Τα παλιά χρόνια, όταν δεν υπήρχαν τα σημερινά ΜΜΕ, αλλά ως κυψέλες κοινωνικής συγκέντρωσης και πληροφόρησης λειτουργούσαν τα καφενεία της εποχής στους τοίχους των οποίων ήταν αναρτημένες εκτός των διαφημιστικών αφισών και λιθογραφημένες εικόνες γεγονότων, προσωπικοτήτων και λαϊκής σοφίας, με αποφθέγματα όπως το «ουδεμία ευεργεσία έμεινε ατιμώρητη».
Λίγο -πολύ όλοι μας γνωρίζουμε περιπτώσεις, που ατομικά ή ως κοινωνία δεν δείξαμε καθόλου το σεβασμό μας ή δεν αναγνωρίσαμε ανάλογα με το μέγεθος της ευεργεσίας με εκδηλώσεις ευγνωμοσύνης για όσα από αλτρουισμό και φιλανθρωπία ο ευεργέτης προσέφερε.
Μια τέτοια περίπτωση φέρνει στο φως της δημοσιότητας ο δικηγόρος Απόστολος Φανός με επιστολές του στους Δημάρχους των Δήμων της Αττικής, όπου έχουν εγκατασταθεί πρόσφυγες μετά την Μικρασιατική καταστροφή και εξελίχθηκαν από προσφυγικούς οικισμούς σε δημοτικές οντότητες με ονομασία του τόπου προελεύσεως τους και με την προσθήκη του πρόσημου Νέα …..
Με την επιστολή αυτή, την οποία προσυπογράφω, ζήτησε από τους κ.κ. Δημάρχους αρκετών προσφυγικών δήμων της Αττικής, όπως με νόμιμες διαδικασίες να δώσουν σε μια οδό της δημοτικής περιφέρειας τους το όνομα του Έιζα Τζένινγκς (Asa Kent Jennings), που κατά την Μικρασιατική καταστροφή διέσωσε περίπου 300.000 Έλληνες, όπως παρακάτω θα περιγράψω και προς τιμή του οποίου δεν έχει δοθεί το όνομα του σε δρόμο της Αττικής.
Πρόσφατα όμως αναζωπυρώθηκε το ενδιαφέρον για τη δράση του, καθόσον ο Δήμος Χίου έδωσε το όνομα του σε δρόμο του, ο Δήμος Βόλου αποκάλυψε αναθηματική πλάκα στο χώρο του Δημαρχείου και κυκλοφόρησε το ιστορικό βιβλίο του Ν. Αναγνωστοπούλου με τίτλο «Ένας ήρωας στη προκυμαία».
Επαναφέρω πάλι την επί σειράς ετών πάγια επωδό μου, όπως για την διάσωση της ιστορικής μνήμης πρέπει με νομοθετική πρόβλεψη να υποχρεούνται οι οικείοι δήμοι με μέριμνα τους να αναγράφεται στις πινακίδες των οδών ο λόγος της ονοματοδοσίας τους.
Ο Τζένινγκς γεννήθηκε το 1877 στη Νέα Υόρκη και απεβίωσε το 1933 σε ηλικία 58 ετών. Παρά τα προβλήματα της υγείας του, που αντιμετώπιζε από πολύ νέος, καθώς στα 28 χρόνια προσβλήθηκε από μια σπανιότατη νόσο, η οποία του άφησε μόνιμα σωματικά προβλήματα, υπήρξε δραστήριος άνθρωπος με πολλαπλή κοινωνική δράση. Ήταν μεθοδιστής πάστορας και ως αντιπρόσωπος της YMCA βρέθηκε στη Σμύρνη τον Σεπτέμβριο του 1922, όταν, μετά την κατάρρευση του μετώπου και την αποχώρηση του Ελληνικού Στρατού, ο ελληνικός πληθυσμός και Αρμένιοι για να αποφύγουν τις σφαγές και τις βιοπραγίες από τους άτακτους (τσέτες) Τούρκους είχαν συγκεντρωθεί στη προκυμαία της Σμύρνης με την ελπίδα, ότι κάποια από τα αρκετά πολεμικά και εμπορικά πλοία που είχαν αγκυροβολήσει σε κάποια απόσταση από την προκυμαία, θα μπορούσαν να τους παραλάβουν. Όσοι έκαναν το λάθος να τα πλησιάσουν απομακρύνθηκαν ακόμα και με ζεματιστό νερό, γιατί οι διαταγές που είχαν από τις κυβερνήσεις τους ήταν να μην τους παραλάβουν για να μη παραβιάσουν την ουδετερότητα.
Όταν ο πολιτισμένος κόσμος εθελοτυφλούσε για να μην παραβιάσει την ουδετερότητα, τότε ο Τζένινγκς ανέλαβε με δικιά του πρωτοβουλία την σωτηρία των ανθρώπων αυτών. Χωρίς να έχει διπλωματική ιδιότητα και εμπειρία κατάφερε να συνομιλήσει με τον ίδιο τον Μουσταφά Κεμάλ και αφού του απόσπασε την άδεια διοργάνωσε τη διάσωση του μη μουσουλμανικού πληθυσμού της Σμύρνης πλην των ανδρών ηλικίας 18-45 ετών.
Ο Κεμάλ του έδωσε 11 ημέρες διορία για να σώσει όποιους προλάβει. Ο Τζένινγκς πλήρωσε εξ ιδίων το ναύλο σε ξένα πλοία για να μεταφέρουν πρόσφυγες με ασφάλεια στα ελληνικά νησιά, αλλά πολλοί λίγοι ήταν δυνατόν να μεταφερθούν. Σε κάποια μεταφορά στη Μυτιλήνη είδε εκεί τον ελληνικό στόλο από 25 πλοία αγκυροβολημένο. Στην προσπάθεια του για τη χρήση του ελληνικού στόλου για την εκκένωση της Σμύρνης συνάντησε την δυσθυμία ου ελληνικού κράτους, το οποίο αρχικά δέχτηκε να στείλει έξι σκάφη, στη πράξη έστειλε μόνο το θωρηκτό «Κιλκίς» με πλοίαρχο τον Ι. Ε. Θεοφανίδη. Μόνο αφού ο Τζένινγκς ουσιαστικά εκβίασε τον ίδιο τον πρωθυπουργό Νικόλαο Τριανταφυλλάκο με την απειλή ότι θα καταγγείλει διεθνώς την ελληνική κυβέρνηση για εγκληματική αδράνεια και ευθύνη για την επαπειλούμενη απώλεια αμέτρητων ζωών, δόθηκε η εντολή παρέμβασης του πολεμικού ναυτικού υπό την επίβλεψη του αμερικανικού στόλου της περιοχής και έσπευσαν τα 25 πλοία προς βοήθεια.
Για τη συμβολή του στη διάσωση των προσφύγων από την φλεγόμενη Σμύρνη και την κατόπιν εντολής της Ελληνικής Κυβέρνησης διπλωματική του μεσολάβηση για τον επαναπατρισμό των αιχμαλώτων πολέμου της Μικρασιατικής εκστρατείας, τιμήθηκε με την απονομή από την Ελληνική Πολιτεία του Χρυσού Σταυρού του Τάγματος του Σωτήρος και του μεταλλίου Στρατιωτικής Αξίας.
Νομίζω, ότι έστω και αργά, οι απόγονοι των διασωθέντων προσφύγων με πρωτοβουλία των προσφυγικών Δήμων πρέπει να τιμήσουν την συνολική προσφορά του και τις ευεργεσίες του με το να ονομάσουν με το όνομα του κάποια οδό της περιφέρειάς τους.
Λέανδρος Τ. Ρακιντζής
Αρεοπαγίτης ε.τ.