Τα προϊόντα με Ευρωπαϊκό Οικολογικό Σήμα (EU Ecolabel) υπόσχονται κάτι που ακούγεται σχεδόν ιδανικό: Λιγότερη επιβάρυνση για το περιβάλλον και τον καταναλωτή και σε αρκετές περιπτώσεις, μάλιστα, σε χαμηλότερη τιμή από τα συμβατικά. Όμως, μια νέα πανευρωπαϊκή έρευνα αποκαλύπτει ότι η πρόσβαση σε αυτά τα προϊόντα είναι προνόμιο για λίγους, καθώς οι διαφορές από χώρα σε χώρα είναι τεράστιες.
Η έρευνα της Ευρωπαϊκής Οργάνωσης Καταναλωτών (BEUC) και του Ευρωπαϊκού Γραφείου Περιβάλλοντος (EEB), με συμμετοχή της ΕΚΠΟΙΖΩ, πραγματοποιήθηκε σε σούπερ μάρκετ 13 ευρωπαϊκών χωρών. Οι ερευνητές αναζήτησαν προϊόντα με το EU Ecolabel, αλλά και άλλα γνωστά οικολογικά σήματα όπως το Nordic Swan (Σκανδιναβία), το Blue Angel (Γερμανία) και το Austrian Ecolabel. Στόχος ήταν να διαπιστωθεί αν υπάρχουν, και σε τι τιμές, βιώσιμες επιλογές για τον μέσο καταναλωτή.
Εντυπωσιακές ανισότητες
Τα αποτελέσματα είναι αποκαλυπτικά. Στη Δανία, περίπου το 80% των προϊόντων στα ράφια φέρουν οικολογική σήμανση. Στην Ελλάδα και την Κύπρο; Μόλις 2%. Και όλα αυτά τη στιγμή που, σε πολλές χώρες, τα «πράσινα» προϊόντα είναι έως και 27% φθηνότερα από τα αντίστοιχα συμβατικά.
Όπως τονίζει η Αργυρώ Σταυρουλάκη, υπεύθυνη προγραμμάτων της ΕΚΠΟΙΖΩ: «Μετά από 30 χρόνια ύπαρξης του Ευρωπαϊκού Οικολογικού Σήματος, εντοπίσαμε στην Ελλάδα μόνο ένα προϊόν — καθαριστικό γενικής χρήσης — και μάλιστα μόνο σε ένα μεγάλο κατάστημα. Δεν βρέθηκαν λοσιόν, χαρτί υγείας ή παιδικές πάνες. Ακόμα πιο απογοητευτικό είναι ότι φθηνότερα “πράσινα” προϊόντα δεν προωθούνται, παρά την επιθυμία των καταναλωτών να επιλέγουν πιο βιώσιμα.»
Greenwashing και χαμένη ευκαιρία
Η έλλειψη πραγματικά διαθέσιμων οικολογικών προϊόντων είναι ακόμα πιο προβληματική σε ένα περιβάλλον εκτεταμένου greenwashing. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τρεις στις τέσσερις ετικέτες στην αγορά φέρουν «πράσινους» ισχυρισμούς, αλλά πάνω από τις μισές είναι ανακριβείς ή ατεκμηρίωτες. Μέσα σε αυτή τη «θολή» εικόνα, το EU Ecolabel είναι ένα από τα λίγα αξιόπιστα εργαλεία που βοηθούν τον καταναλωτή να ξεχωρίζει τα πραγματικά βιώσιμα προϊόντα από το μάρκετινγκ.
Ωστόσο, η πολιτική βούληση φαίνεται να λείπει. Οι διαπραγματεύσεις για την Οδηγία για τους Πράσινους Ισχυρισμούς (Green Claims Directive) — τον ευρωπαϊκό νόμο που θα έβαζε φρένο στις παραπλανητικές πρακτικές — έχουν «παγώσει», προκαλώντας φόβους ότι δύο χρόνια δουλειάς μπορεί να χαθούν.
Τα προϊόντα με οικολογική σήμανση μπορούν να είναι και οικονομικά και αξιόπιστα. Όμως σήμερα, για εκατομμύρια Ευρωπαίους —και ειδικά για τους Έλληνες— παραμένουν εξαίρεση, όχι κανόνας. Αν η Ευρώπη θέλει οι «πράσινες» επιλογές να είναι πραγματικά προσβάσιμες σε όλους, χρειάζεται όχι απλώς ετικέτες, αλλά πολιτικές που ανοίγουν τον δρόμο για μια βιώσιμη και δίκαιη αγορά.
