Ακολουθούν ορισμένες συμβουλές για το πώς μπορούμε να μαγειρεύουμε και να τρώμε κάνοντας τον ελάχιστο δυνατό χαμό στην – κοινόχρηστη – κουζίνα μας και με το μέγιστο επίπεδο ασφάλειας.
Η κοινόχρηστη κουζίνα είναι η καρδιά κάθε συγκατοίκησης. Στη σειρά Τα Φιλαράκια, εκεί είναι που η Μόνικα παγιδεύει το κεφάλι της μέσα σε μια γαλοπούλα· στη σειρά New Girl, εκεί ο Νικ επιδιορθώνει ξανά και ξανά τον νεροχύτη κάθε φορά που «περνάει δύσκολες φάσεις». Είναι ο κλασσικός χώρος για «μεθυσμένες» εξομολογήσεις, πρώτα φιλιά και επικούς καβγάδες. Είναι όμως και το μέρος όπου πολλοί από εμάς ανακαλύπτουμε πόσο δύσκολο μπορεί να γίνει το να έχεις συγκάτοικους. Συχνά αισθανόμαστε πως ρισκάρουμε την υγεία μας κάθε φορά που μαγειρεύουμε σε μια κοινόχρηστη κουζίνα.
Ο αριθμός των ατόμων που συγκατοικούν αυξάνεται συνεχώς. Αν και είναι δύσκολο να υπολογιστεί με ακρίβεια πόσοι μοιράζονται κατοικίες στο Ηνωμένο Βασίλειο, η πλατφόρμα Spare Room (πλατφόρμα αναζήτησης συγκατοίκων στην Αγγλία) αναφέρει πως ο αριθμός των ατόμων που αναζητούν συγκατοίκηση έχει τριπλασιαστεί μεταξύ 2013 και 2023, ενώ άλλες έρευνες δείχνουν ότι το 11,5% των συγκατοίκων είναι άνω των 40 ετών.
Το ίδιο αναμένεται να διαπιστώσουν και οι πρωτοετείς φοιτητές που επέλεξαν να μείνουν σε εστίες πανεπιστημίων φέτος.
«Η κοινή διαβίωση είναι ένας αληθινός τρόπος να μάθουμε και να αποδεχτούμε συνήθειες και συμπεριφορές, διαφορετικών ανθρωπών– συνήθως σε χώρους με περιορισμένο αερισμό», εξηγεί ο δρ. Ντέιβιντ Μέγκσον, καθηγητής χημείας και περιβαλλοντικής εγκληματολογίας στο Μητροπολιτικό Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ.Μητροπολιτικό Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ.
Η δρ. Άλισον Κόττελ, μικροβιολόγος και λέκτορας στο Πανεπιστήμιο του Σάρεϊ, συμφωνεί ότι η ζωή σε κοινόχρηστη κουζίνα είναι θέμα ισορροπίας κι ενέχει ρίσκο. «Τα βακτήρια υπάρχουν παντού και είναι φυσιολογικό να ερχόμαστε σε επαφή μαζί τους καθημερινά· Ωστόσο, θέλουμε να αποφεύγουμε τη μετάδοση μικροοργανισμών υψηλού κινδύνου».
Έχοντας εμπειρία από τέσσερις φοιτητικές και οκτώ επαγγελματικές συγκατοικήσεις, έχουμε δει όλο το φάσμα των … εγκλημάτων κουζίνας. Αλλά πόσο ανησυχητικές είναι στην πραγματικότητα οι αηδιαστικές συνήθειες των συγκατοίκων; Και στο κάτω κάτω, είναι απλώς ενοχλητικές, ή μπορούν να επηρεάσουν την υγεία μας; Ο χημικός και η μικροβιολόγος δίνουν τις απαντήσεις τους.
Καμμένο φαγητό στο τηγάνι
Το κάψιμο του φαγητού δημιουργεί ακρυλαμίδιο,(σ.σ. μια χημική ένωση που συνήθως σχηματίζεται στα τρόφιμα που περιέχουν άμυλο, όταν αυτά ψήνονται ή τηγανίζονται σε υψηλές θερμοκρασίες -Οι επιστήμονες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το ακρυλαμίδιο στα τρόφιμα αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου για τους καταναλωτές όλων των ηλικιών). αν και είναι απίθανο να προκαλέσει καρκίνο, καθώς θα έπρεπε να καταναλώσουμε πολύ μεγάλες ποσότητες. «Το μαύρο χρώμα στα καμένα τρόφιμα δεν είναι η ίδια η τοξική ουσία», εξηγεί ο Μέγκσον, «αλλά εκεί δημιουργούνται τοξικές χημικές ενώσεις κατά τη διαδικασία καψίματος. Οπότε, πετάμε το καμένο μέρος και τρώμε το υπόλοιπο.» Θυμάται ζωηρά έναν συγκάτοικό του που έξυνε ένα αντικολλητικό τηγάνι με μεταλλικό πιρούνι. «Από τότε το θεωρούσα οδυνηρό…».
Η χρήση μεταλλικών εργαλείων αφαιρεί το επάνω στρώμα των PFAS, των ουσιών που χρησιμοποιούνται για την αντικολλητική επίστρωση, πράγμα που σημαίνει πως τελικά τις καταναλώνουμε. Μελέτες έχουν συνδέσει αυτές τις «παντοτινές χημικές ουσίες», οι οποίες είναι σχεδόν αδύνατον να διασπαστούν, με στειρότητα, καρκίνο και άλλες ασθένειες. «Η υπερθέρμανση του τηγανιού απελευθερώνει επίσης μέρος αυτών των ουσιών», προσθέτει. Αν και οι περισσότερες αντικολλητικές κατσαρόλες φέρουν προειδοποίηση να μη θερμαίνονται πάνω από 250–300 °C, αυτό είναι δύσκολο να ελεγχθεί. «Αν κάτι έχει καεί στον πάτο του τηγανιού, μην το ξύσετε με πιρούνι. Αφήστε το να μουλιάσει και πλύνετέ το απαλά,» συμβουλεύει ο Μέγκσον.
Μπορούμε να προμηθευτούμε ξύλινα εργαλεία και να συμβουλέψουμε τους συγκατοίκους να χρησιμοποιούν το αντικολλητικό τηγάνι στη μικρότερη εστία. Ή, όπως ο Μέγκσον και εγώ, μπορούμε να αγοράσουμε το δικό μας τηγάνι, να το φροντίζουμε σωστά και να το φυλάμε στο δικό μας ντουλάπι.
Επεξεργασία κρέατος στο σπίτι
«Υπάρχει ένα ολόκληρο κομμάτι χοιρινό πάνω στο τραπέζι της κουζίνας και κομμάτια του ωριμάζουν σε σχάρα μέσα στο ψυγείο.» Ένα μήνυμα που δεν θα ξεχάσουμε ποτέ – και ελπίζουμε να μην το λάβουμε ξανά. Ένας συγκάτοικός μας, θέλοντας να πειραματιστεί στην κουζίνα, τεμάχιζε ένα κομμάτι χοιρινό και το έτριβε με αλάτι για να το αφυδατώσει και να ωριμάσει μόνο του.
«Το πιθανότερο είναι να καταλήξουμε με μια κουζίνα που μυρίζει απαίσια,» λέει η Κόττελ, εξηγώντας ότι – εκτός από τα βακτήρια που θα αναπτυχθούν αν δεν γίνει σωστή ωρίμανση (καθώς το αλάτι προορίζεται να στεγνώσει το κρέας ώστε να μην επιβιώνουν τα βακτήρια) – μπορεί να υπάρξουν και παθογόνοι μικροοργανισμοί που πολλαπλασιάζονται στο ωμό κρέας και προκαλούν ασθένειες αν το καταναλώσουμε. Αν δούμε μύγες γύρω του, υπάρχει σοβαρό πρόβλημα, καθώς αυτές μεταφέρουν τα μικρόβια σε άλλες επιφάνειες και τρόφιμα.
Αν έχουμε συγκάτοικο που ασχολείται με τη ζύμωση λαχανικών, πρέπει να προσέχουμε τους μύκητες, τονίζει η Κόττελ. «Όταν η ζύμωση γίνεται σωστά, δημιουργεί ένα όξινο περιβάλλον όπου τα περισσότερα παθογόνα βακτήρια δεν μπορούν να αναπτυχθούν. Οι μύκητες, όμως, μπορούν να πολλαπλασιαστούν ακόμα και σε όξινο περιβάλλον. Αν και δύσκολα προκαλούν λοίμωξη στον άνθρωπο, μπορούν να παράγουν τοξίνες που προκαλούν ασθένειες αν τις καταναλώσουμε».
Η διαχείριση του κρέατος είναι ένα από τα κυριότερα ζητήματα που ανησυχούν την Κόττελ σε κοινόχρηστες κουζίνες. «Ο Οργανισμός Τυποποίησης Τροφίμων διεξήγαγε έρευνα για την υγιεινή τροφίμων πριν δύο χρόνια,» λέει, «και βρήκε ότι οι φοιτητές ήταν διπλάσιοι από τον γενικό πληθυσμό στο να παραβλέπουν βασικούς κανόνες ασφάλειας, όπως αυτούς που αφορούν το χειρισμό ωμού κρέατος. Πολλοί έπλεναν το ωμό κοτόπουλο κάτω από τη βρύση ή το αποθήκευαν λανθασμένα – δηλαδή όχι στο κάτω ράφι του ψυγείου μέσα σε κλειστό δοχείο». Το κοτόπουλο μπορεί να φιλοξενεί καμπυλοβακτηρίδιο ή σαλμονέλα, και το πλύσιμο κάτω από τη βρύση διασπείρει βακτήρια σε μεγάλη ακτίνα.
Η συμβουλή;
Μην πλένουμε ποτέ το κοτόπουλο κάτω από τη βρύση.
Μαγειρεύουμε το κρέας καλά.
Χρησιμοποιούμε διαφορετικές επιφάνειες κοπής για ωμό κρέας και έτοιμο φαγητό.
Κι αν θελήσουμε να ωριμάσει το κρέας στο σπίτι, ερευνούμε προσεκτικά τη διαδικασία, το καλύπτουμε σωστά και καθαρίζουμε τακτικά τις επιφάνειες.
Άπλυτα ρούχα
Η μυρωδιά της μούχλας είναι έντονη – αλλά είναι πραγματικά επικίνδυνα τα άπλυτα ρούχα;
«Τα βρόμικα ρούχα που μένουν για μέρες στο καλάθι είναι αηδιαστικά, αλλά δεν ενέχουν σοβαρούς κινδύνους για τη δημόσια υγεία», λέει η Κόττελ — ακόμη κι αν το καλάθι βρίσκεται μέσα στην κουζίνα.
Αυτό που μυρίζουμε είναι βακτήρια παγιδευμένα στις υγρές ίνες των ρούχων. «Τα βακτήρια δεν πρόκειται να “πηδήξουν” πάνω στις επιφάνειες ή στο φαγητό μας,» μας καθησυχάζει. «Μόνο αν λερωμένα ρούχα έρθουν σε άμεση επαφή με το φαγητό, υπάρχει πιθανότητα μικρής επιμόλυνσης, που ίσως προκαλέσει μια πολύ σύντομη αδιαθεσία.» Αν κάποιος που μυρίζει «μούχλα» μαγειρεύει για εμάς, ας του ζητήσουμε ευγενικά να σηκώσει τα μανίκια του.
Πιάτα να «μουλιάζουν» στον νεροχύτη… για μια εβδομάδα
Τα πιάτα μπορεί να έχουν πιάσει μούχλα, να προσελκύουν μύγες, και όταν τελικά πλυθούν, το αποτέλεσμα να είναι πρόχειρο. «Οι κίνδυνοι για την υγεία από το να αφήνουμε άπλυτα πιάτα στους πάγκους ή να μουλιάζουν στον νεροχύτη εξαρτώνται από το τι περιείχαν,» σημειώνει η Κόττελ. «Ένα πιάτο στο οποίο αποψύξαμε ωμό κρέας και το αφήσαμε μέσα σε ζεστό νερό με σαπούνι, έχει πολύ μεγαλύτερο ρίσκο από ένα πιάτο που απλώς είχε μια φέτα ψωμί.» Αυτό οφείλεται στα βακτήρια του ωμού κρέατος, τα οποία μπορούν να προκαλέσουν τροφικές δηλητηριάσεις.
Και το πιάτο με σάπιο φαγητό στο πλάι; «Τα βακτήρια που σαπίζουν το φαγητό προκαλούν δυσάρεστες οσμές και το κάνουν επικύνδινο για κατανάλωση,» εξηγεί. «Αν και δεν προκαλούν συνήθως λοιμώξεις, παράγουν απόβλητα που, αν καταναλωθούν, μπορούν να προκαλέσουν αδιαθεσία.» Οπότε, ας μην παρασυρθούμε προσπαθώντας να «σώσουμε» την μισομουχλιασμένη πίτσα του συγκάτοικου.
Πρέπει επίσης να προσέχουμε τα πανάκια κουζίνας, λέει η Κόττελ. «Είναι διάσημα για τη μεγάλη συγκέντρωση βακτηρίων. Αν σκουπίσουμε μια επιφάνεια όπου προετοιμάσαμε ωμό κρέας και μετά άλλη όπου τρώμε ή κόβουμε έτοιμο φαγητό, μεταφέρουμε επικίνδυνα μικρόβια».
Το σωστό στέγνωμα των πανιών και των πετσετών είναι κρίσιμο. «Τα βακτήρια μπορούν να επιβιώσουν σε υγρές επιφάνειες για δύο ημέρες, αλλά σε στεγνό περιβάλλον πεθαίνουν γρήγορα. Βράζουμε τα πανιά για να σκοτώσουμε τα παθογόνα και χρησιμοποιούμε σαπούνι — είναι απαραίτητο, γιατί διαλύει τα λίπη και τις μεμβράνες των ιών και βακτηρίων, εξουδετερώνοντάς τα».
Ηλεκτρονικό τσιγάρο μέσα στο σπίτι
Πλέον είναι αρκετά συνηθισμένο να καθόμαστε απέναντι από τον συγκάτοικό μας και να τον βλέπουμε να ατμίζει συνεχόμενα το ηλεκτρονικό τσιγάρο του με γεύση «μπλέ βατόμουρο» ενώ ταυτόχρονα τρώει μπουκιές απο το φαγητό του. Μια τρελή εμπειρία για τους γευστικούς του κάλυκες – αλλά εγκυμονεί κινδύνους και για εμάς;
«Όσον αφορά τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, είναι σαν να παίζεις για το λαχείο», λέει ο Μέγκσον. Μία μελέτη εξέτασε 50 διαφορετικές μάρκες και βρήκε 113 διαφορετικές χημικές ουσίες ανάμεσά τους. «Πρόκειται για ολόκληρο φάσμα άγνωστων χημικών. Είναι πολύπλοκα μείγματα και, όταν θερμαίνονται, παράγουν δυνητικά επικίνδυνες ενώσεις. Το να χρησιμοποιούνται σε κλειστό χώρο είναι ό,τι χειρότερο. Αν κάποιος άτμιζε στο σπίτι μου, θα του ζητούσα να βγει έξω, όπως θα έκανα και αν κάπνιζε κανονικό τσιγάρο.»
Ακόμη κι αν ο συγκάτοικός μας ατμίζει στο δωμάτιό του, επιβαρύνει την υγεία μας, γιατί συμβάλλει στη ρύπανση του αέρα μέσα στο σπίτι. Μελέτες έχουν συνδέσει την παθητική εισπνοή ατμού με δυσκολία στην αναπνοή, ενώ υπάρχει και ο λεγόμενος «τριτογενής καπνός» — δηλαδή τοξικά υπολείμματα που εναποτίθενται σε επιφάνειες, τα οποία μπορούμε να καταπιούμε άθελά μας.
Βρώμικοι πάγκοι
Ψίχουλα από φρυγανισμένο ψωμί, λεκέδες από φασόλια και διάσπαρτα μπιζέλια είναι το σύνηθες σκηνικό στους πάγκους μιας κοινόχρηστης κουζίνας. Πέρα από το ότι προσκαλούμε τα ποντίκια σε δείπνο, η υγρασία από τέτοια υπολείμματα επιτρέπει στα επικίνδυνα βακτήρια να επιβιώνουν περισσότερο. Καθώς το φαγητό αποσυντίθεται, παράγονται τοξίνες που, αν καταναλωθούν, μπορούν να προκαλέσουν ασθένεια. Από μικροβιολογική σκοπιά, όμως, ο κύριος κίνδυνος είναι η επιμόλυνση.
Η Κόττελ εξηγεί: «Παθογόνοι οργανισμοί όπως ο νοροϊός και ο σταφυλόκοκκος μπορούν να μεταδοθούν μέσω του φαγητού, αν δεν έχουμε πλύνει σωστά τα χέρια μας κατά την προετοιμασία. Αν δεν καθαρίζουμε συχνά τις επιφάνειες και συγκατοικούμε με άτομα που δεν τηρούν βασική υγιεινή, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος μετάδοσης μικροβίων από ό,τι αγγίζουν στο φαγητό μας.»
Η λύση είναι απλή: Σκουπίζουμε τους πάγκους με ζεστό νερό και σαπούνι πριν ετοιμάσουμε το φαγητό μας. «Όταν βακτήρια όπως η σαλμονέλα πέσουν σε καθαρή επιφάνεια, στεγνώνουν γρήγορα και δεν επιβιώνουν για πολύ,» λέει η Κόττελ. «Αν όμως προσγειωθούν σε βρώμικο πάγκο, φούρνο μικροκυμάτων, ψυγείο ή τραπέζι με υπολείμματα λίπους και λαδιού, τότε επιβιώνουν για πολύ περισσότερο.»
Υπερβολική χρήση αρωματικών χώρου
Το αρωματικό χώρου είναι μια ηρωική προσπάθεια να «μυρίσει καθαριότητα» χωρίς να γίνει καμία πραγματική καθαριότητα. Πάντα υπάρχει ένας συγκάτοικος που καίει αρωματικά στικς όλη μέρα ή χρησιμοποιεί συνεχώς αρωματικό πρίζας. «Όταν πάω σε ξενοδοχείο, το πρώτο πράγμα που κάνω είναι να βγάζω την αρωματική συσκευή από την πρίζα,» λέει ο Μέγκσον. «Γιατί είναι χημικό κοκτέιλ.»
Τα συστατικά των αρωματικών δεν είναι υποχρεωτικό να αναγράφονται, και πολλά περιέχουν δυνητικά επιβλαβείς ενώσεις. Μελέτες δείχνουν ότι η συνεχής χρήση τους μπορεί να επηρεάσει την καρδιακή λειτουργία με την πάροδο του χρόνου. «Ίσως φαίνεται καλή ιδέα να καλύψουμε τις άσχημες μυρωδιές ενός σπιτιού, αλλά στην πραγματικότητα ερεθίζουμε το αναπνευστικό και το νευρικό σύστημα», εξηγεί. «Το ίδιο ισχύει και για τα κεριά, τα αρωματικα στικς ή — οτιδήποτε καίμεκαι μπορεί να παράγει τοξικές χημικές ουσίες».
Ίσως να μην μυρίζει σαν σανδαλόξυλο ή γιασεμί, αλλά το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να ανοίγουμε τα παράθυρα και να διατηρούμε τον χώρο καθαρό.
Το κοινό ψυγείο που δεν καθαρίζεται ποτέ
Συνήθως, μόλις μετακομίσουμε σε σπίτι με συγκάτοικους, μας αναλογεί ένα ντουλάπι και ένα ράφι στο ψυγείο. Μπορεί να κρατάμε τον χώρο μας όσο καθαρό θέλουμε, αλλά δεν μπορούμε να αποφύγουμε τις ζαρωμένες πιπεριές και τα γιαούρτια με … τρίχωμα που καραδοκούν στα άλλα ράφια.
Η Κόττελ παραδέχεται ότι η μυρωδιά του σάπιου φαγητού είναι αποπνικτική, αλλά δεν την ανησυχούν τόσο τα βακτήρια αλλοίωσης που τη δημιουργούν — γιατί μας προειδοποιούν ότι το φαγητό έχει χαλάσει, άρα δεν θα το φάμε. «Αυτό που με ανησυχεί περισσότερο είναι τα “αόρατα” βακτήρια που ούτε μυρίζουμε ούτε γευόμαστε,» λέει.
Τα υπολείμματα ρυζιού ή ζυμαρικών στο ψυγείο είναι ασφαλή αν καταναλωθούν κρύα, αλλά επικίνδυνα αν τα ξαναζεστάνουμε, εξαιτίας του Bacilluscereus – ενός μικροβίου του εδάφους που συχνά βρίσκεται στο ρύζι και, όταν θερμανθεί ξανά, προκαλεί έντονη αλλά σύντομη τροφική δηλητηρίαση.
Το ωμό κρέας στο ψυγείο όμως είναι η μεγαλύτερη απειλή. «Τα καμπυλοβακτήρια και η σαλμονέλα μεταδίδονται κυρίως μέσω πουλερικών και προκαλούν έντονες γαστρεντερίτιδες.
Επιπλέον, υπάρχουν και πολλοί τύποι του βακτηρίου E. coli, που μεταδίδονται μέσω μη επαρκώς μαγειρεμένου κρέατος.»
Το πρόβλημα προκύπτει όταν υγρά από το κρέας στάζουν πάνω σε έτοιμα τρόφιμα.
Ιδανικά, αποθηκεύουμε το ωμό κρέας στο κάτω ράφι του ψυγείου, αλλά αν μας έχει τύχει το μεσαίο, τα πράγματα δυσκολεύουν.
Η λύση;
Φυλάμε το κρέας σε σφραγισμένο δοχείο.
Ζητάμε ευγενικά από τους συγκάτοικους να κάνουν το ίδιο.
Κι αν δεν συνεργάζονται, καταλαμβάνουμε το πάνω ράφι — για λόγους αυτοπροστασίας.
ΠΗΓΗ: theguardian.com
