Σήμερα, οποιοσδήποτε με ένα κινητό τηλέφωνο νέας τεχνολογίας μπορεί να έχει πρόσβαση σε φρικιαστικά βίντεο και εικόνες, αλλά και σε τεράστιο όγκο παραπληροφόρησης.
Αν και ορισμένοι ειδικοί προειδοποιούν εδώ και καιρό για τις πιθανές επιπτώσεις των κινητών στην ψυχική υγεία των παιδιών και των εφήβων, η πραγματικότητα είναι ότι οι περισσότεροι νέοι εξακολουθούν να έχουν πρόσβαση σε κινητά τηλέφωνα — και συνεπώς, και στο συχνά ενοχλητικό ή τραυματικό περιεχόμενο που κυκλοφορεί σε αυτά.
Τι λένε λοιπόν 7 ειδικοί;
Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να μιλήσουμε στα παιδιά για άσχημα νέα — είτε πρόκειται για δημόσια δολοφονία, επίθεση σε σχολείο ή φυσική καταστροφή;
Η Άνια Καμενέτζ (δημοσιογράφος και εκδότρια του ενημερωτικού δελτίου The Golden Hour) μας προτείνει πρώτα να ανακαλύψουμε τι ήδη γνωρίζουν ή έχουν ακούσει.
«Τα παιδιά ακούνε πράγματα στο σχολείο ή βλέπουν αποσπάσματα στα social media, οπότε είναι σημαντικό να ξέρουμε τι έχουν ήδη ακούσει», εξηγεί.
Έπειτα, μπορούμε να διορθώσουμε τυχόν παρανοήσειςεξηγώντας τα γεγονότα με απλό και κατανοητό τρόπο. Η Καμενέτζ προτείνει να ψάξουμε μαζί στο διαδίκτυο, ώστε να τους δείξουμε πώς να «καταναλώνουν» ισορροπημένα την πληροφορία. Αφού καλύψουμε τα βασικά, ρωτάμε αν έχουν απορίες — και στη συνέχεια, πώς αισθάνονται γι’ αυτό που συνέβη.
Ο Γιουτζίν Μπερέσιν (ψυχίατρος και εκτελεστικός διευθυντής του Clay Center for Young Healthy Minds στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης) εξηγεί ότι τα παιδιά κάθε ηλικίας έχουν τρεις βασικές ανησυχίες:
«Εάν αισθάνονται ασφαλή, εάν κάποιος τα φροντίζει, και πώς θα επηρεάσει αυτό τη ζωή τους».
Γι’ αυτό, μας συμβουλεύει να ρωτάμε τι τα ανησυχεί, να ακούμε προσεκτικά, να να κατανοούμε τα συναισθήματά τους και να είμαστε διαθέσιμοι για ερωτήσεις.
Η Τάρα Κόνλεϊ (αναπληρώτρια καθηγήτρια ΜΜΕ και δημοσιογραφίας στο Πανεπιστήμιο Κεντ Στέιτ) προσθέτει ότι υπάρχουν πρακτικοί τρόποι για να δημιουργήσουμε κανάλια επικοινωνίας με τα παιδιά όταν οι ειδήσεις είναι ενοχλητικές.
«Για παράδειγμα, μπορούμε να δημιουργήσουμε μια οικογενειακή ομαδική συνομιλία (group chat) ή χώρους — διαδικτυακούς και φυσικούς — όπου το παιδί νιώθει ότι ανήκει σε μια δεμένη ομάδα», εξηγεί.
Πώς μπορούμε να μιλήσουμε στα παιδιά για σκληρό ή γραφικό περιεχόμενο, όπως η δολοφονία του Τσάρλι Κερκ;
Η Τόρι Κορντιάνο (κλινική ψυχολόγος, με άδεια άσκησεως επαγγέλματος στο Οχάιο) αναφέρει πως πολλοί έφηβοι είδαν το βίντεο του πυροβολισμού του Κερκ χωρίς να καταλάβουν αρχικά τι έβλεπαν, και ένιωσαν σοκ και φόβο.
«Ειδικά τα μικρότερα παιδιά μπορεί να σκέφτονται: “Δεν μπορώ καν να το πω στους γονείς μου, γιατί δεν έπρεπε να το δω εξαρχής”», εξηγεί.
Είναι πολύ σημαντικό να μπορούν να μιλήσουν σε έναν ενήλικα που εμπιστεύονται.
Μπορούμε να τους πούμε:
«Ίσως δεν ήξερες πραγματικά τι έβλεπες ή ίσως το αναζήτησες γιατί ήθελες να μάθεις τι συνέβη — και αυτό είναι κατανοητό. Αυτό που γνωρίζουμε, όμως, είναι ότι δεν θέλουμε να συνεχίζουμε να βλέπουμε τέτοιου είδους βίντεο ή εικόνες, γιατί μπορούν να έχουν μακροχρόνιο αντίκτυπο στον εγκέφαλό μας».
Η Άσλεϊ Ρότζερς Μπέρνερ (καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς) υπογραμμίζει ότι όταν τα παιδιά ακούν για πολιτικές δολοφονίες ή βίαια γεγονότα, είναι σημαντικό να είμαστε ειλικρινείς μαζί τους.
«Οι γονείς μπορούν να υπενθυμίσουν τους κανόνες της δημοκρατίας, ότι οι διαφωνίες λύνονται ειρηνικά και χωρίς βία», λέει. Επίσης, μπορούμε να τα διαβεβαιώσουμε πως το κράτος έχει την ευθύνη να βρει και να τιμωρήσει όσους προκαλούν βία, και ότι τέτοια περιστατικά είναι πιο σπάνια.
Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά να διαχειριστούν την παραπληροφόρηση;
Η Χόλι Κόρμπι( συγγραφέας του βιβλίου Building Better Citizens) εξηγεί πως, όταν τα παιδιά έχουν κινητό τηλέφωνο, εκτίθενται συνεχώς στα χειρότερα γεγονότα του κόσμου — και οι πληροφορίες διαστρεβλώνονται πολύ εύκολα στο TikTok και το Instagram.
«Επιπλέον, πολλοί πολιτικοί λένε ‘Μην εμπιστεύεστε τα ΜΜΕ’, κι έτσι οι άνθρωποι μπερδεύονται ακόμη περισσότερο», σημειώνει.
Ο ρόλος μας ως γονείς είναι να πούμε:
«Ας δούμε ποια είναι τα γεγονότα. Αν άκουσες κάτι τρομακτικό, πάμε να το ελέγξουμε μαζί σε ένα αξιόπιστο δημοσιογραφικό μέσο».
Η Κορντιάνο προσθέτει ότι τα παιδιά έλκονται από τα κινητά, γιατί εκεί επικοινωνούν με τους φίλους τους και μαθαίνουν για τον κόσμο.
«Δεν είναι έξυπνο να το αγνοούμε αυτό — καλύτερα να τα βοηθήσουμε να αναπτύξουν υγιείς συνήθειες γύρω από τη χρήση της τεχνολογίας από νωρίς», λέει.
Αυτό σημαίνει να θέτουμε σαφή όρια: πού, πότε, για πόση ώρα και για ποιόν λόγο χρησιμοποιούν τις συσκευές τους.
Η Κορντιάνο προτείνει να ξεκινάμε με περισσότερους περιορισμούς (λιγότερες εφαρμογές, ειδικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης, και μικρότερα χρονικά όρια) όταν τα παιδιά αποκτούν για πρώτη φορά κινητό ή τάμπλετ. Επιπλέον, είναι καλό να αποφεύγουν τη χρήση συσκευών στο υπνοδωμάτιο τη νύχτα ή πίσω από κλειστές πόρτες.
Για γονείς που αναζητούν περισσότερη καθοδήγηση, η ίδια προτείνει το Common Sense Media, μια αξιόπιστη πηγή για θέματα ψηφιακής ασφάλειας παιδιών.
Τέλος, η Τάρα Κόνλεϊ τονίζει τη σημασία της κριτικής παιδείας στα μέσα (media literacy).
«Αν βοηθήσουμε τα παιδιά να κατανοήσουν πώς τα μέσα και η τεχνολογία επηρεάζουν τη συμπεριφορά και την κοινωνική ζωή, τους δίνουμε ένα ισχυρό εργαλείο», εξηγεί.
Η Κόνλεϊ προτείνει χρήσιμους οδηγούς όπως το “Tips for Adults Supporting Kids Consuming Scary News” και τις οδηγίες της Αμερικανικής Ακαδημίας Παιδιατρικής για τη δημιουργία ενός “Family Media Plan” — ενός οικογενειακού πλάνου χρήσης μέσων.
Πώς μπορούμε να μιλάμε στα παιδιά για την τοξικότητα που επικρατεί στην πολιτική;
Η Χόλι Κόρμπι εξηγεί ότι στο σπίτι της δεν υπάρχουν «απαγορευμένα θέματα».
«Λέω στα παιδιά μου ότι κανένα θέμα δεν είναι εκτός ορίων. Τα παιδιά που εκτίθενται σε αμφιλεγόμενα ζητήματα και μπορούν να μιλούν γι’ αυτά, γίνονται πιο ενεργοί πολίτες αργότερα», λέει. Προσθέτει ότι στο σπίτι συζητούν και διαφωνούν στο τραπέζι, κάτι που θεωρεί υγιές.
Η Τζιλ Μέρφι (επικεφαλής περιεχομένου στον οργανισμό Common Sense Media) συμπληρώνει ότι τα παιδιά και οι έφηβοι θα έχουν πολλές ερωτήσεις, και αυτές μπορεί να οδηγήσουν σε βαθύτερες συζητήσεις για πολιτικά ή πολιτισμικά θέματα.
«Οι γονείς καλό είναι να υπενθυμίζουν τις αξίες και τις απόψεις τους, ακούγοντας παράλληλα προς τι δείχνουν ενδιαφέρον τα παιδιά τους και τι τα προβληματίζει», εξηγεί.
Τι πρέπει να αποφεύγουμε όταν μιλάμε στα παιδιά για τις ειδήσεις;
Η Άνια Καμενέτς επισημαίνει πως δεν είναι καλή ιδέα να έχουμε τις ειδήσεις στην τηλεόραση να παίζουν συνεχώς στο παρασκήνιο.
«Το λέω με λύπη, γιατί έχω εργαστεί στο NPR (αμερικανικό ραδιοφωνικό δίκτυο) και μεγάλωσα ακούγοντάς το από το πίσω κάθισμα του αυτοκινήτου, αλλά ανάλογα με το τι συμβαίνει στις ειδήσεις, ίσως χρειάζεται να περιορίσουμε αυτήν την έκθεση», λέει.
Προσθέτει ότι δεν χρειάζεται να δίνουμε πολλές πληροφορίες αν τα παιδιά δεν έχουν ρωτήσει, γιατί το κάθε παιδί απορροφά την πληροφορία με διαφορετικό ρυθμό και έχει διαφορετικές αναπτυξιακές ανάγκες.
Η Τάρα Κόνλεϊ σημειώνει ότι είναι καλύτερο να μην προσποιούμαστε ότι ξέρουμε τα πάντα ή ότι μπορούμε να εξηγήσουμε πλήρως κάθε δύσκολη είδηση.
«Τα παιδιά το καταλαβαίνουν. Τους οφείλουμε ειλικρίνεια και ταπεινότητα, όχι αλαζονεία», τονίζει.
Πώς μπορούμε να τα καθησυχάσουμε όταν ανησυχούν για πραγματικούς κινδύνους, όπως η κλιματική αλλαγή ή οι ένοπλες επιθέσεις στα σχολεία;
Η Κόνλεϊ μοιράστηκε μια προσωπική εμπειρία:
«Όταν ήμουν στο πανεπιστήμιο — από την 11η Σεπτεμβρίου ως τον τυφώνα Κατρίνα και τη μεγάλη ύφεση — ο πατέρας μου μου έγραφε γράμματα. Μερικές φορές έδινε συμβουλές, άλλες φορές απλώς λόγια ενθάρρυνσης. Αυτά τα γράμματα τα κρατάω ακόμα. Μου θυμίζουν τη βαθιά ανθρώπινη σύνδεσή μας».
Προτείνει λοιπόν μια πρακτική δραστηριότητα για γονείς και εκπαιδευτικούς:
«Γράψτε ένα γράμμα στα νεότερα άτομα που έχετε στην ζωή σας. Μπορεί να κάνει μεγάλη διαφορά».
Η Τόρι Κορντιάνο εξηγεί ότι σε περιπτώσεις όπως μια επίθεση σε σχολείο, ο ρόλος μας δεν είναι να ενισχύσουμε τον φόβο τους, αλλά να διασφαλίσουμε ότι παίρνουν στα σοβαρά τα μέτρα ασφαλείας και ακολουθούν τις οδηγίες του σχολείου.
Πώς τα καθησυχάζουμε όταν κι εμείς νιώθουμε φόβο ή αγωνία;
Η Καμενέτς λέει ότι πρέπει πρώτα να φροντίζουμε τον εαυτό μας:
«Βάζουμε πρώτα τη δική μας «μάσκα οξυγόνου», όπως λέει και το ρητό. Να έχουμε γύρω μας ενήλικες με τους οποίους μπορούμε να μοιραστούμε τις ανησυχίες μας, και να δίνουμε το παράδειγμα μιας υγιούς σχέσης με την ενημέρωση — αποφεύγοντας το “doomscrolling” (το ατέρμονο και χωρίς ουσία σκρολάρισμα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης) πριν τον ύπνο και κρατώντας κάποιες στιγμές μέσα στην ημέρα χωρίς καθόλου ειδήσεις».
«Όπως έλεγε ο Φρεντ Ρότζερς, βρείτε τους βοηθούς – ή γίνετε εσείς ένας από αυτούς. Οι έρευνες δείχνουν ότι η προσφορά και ο εθελοντισμός μας βοηθούν να αντιμετωπίζουμε καλύτερα το στρες και να αισθανόμαστε καλύτερα όταν βοηθάμε άλλους».
Ποια είναι η κατάλληλη ηλικία για να ξεκινήσουν αυτές οι συζητήσεις;
Η Μέρφι λέει πως τα παιδιά και οι έφηβοι εκτίθενται στις ειδήσεις πολύ νωρίς, συχνά μέσω ‘’influencers’’ στα κοινωνικά δίκτυα.
«Γι’ αυτό είναι σημαντικό οι γονείς να ξεκινούν τις συζητήσεις από νωρίς, με πληροφορίες προσαρμοσμένες στην ηλικία του παιδιού».
Η Καμενέτς προσθέτει πως δεν έχουμε πάντα την πολυτέλεια να επιλέξουμε πότε να μιλήσουμε.
«Δεν ήθελα να χρειαστεί να εξηγήσω στην τρίχρονη κόρη μου ότι το σχολείο έκλεισε λόγω πανδημίας, ότι έπρεπε να φορά μάσκα και δεν μπορούσε να μπει στο σούπερ μάρκετ — αλλά έτσι έγινε. Και σήμερα έχω ένα χαρούμενο, υγιές οχτάχρονο παιδί».
ΠΗΓΗ: theguardian.com
