Μετά τη δημόσια διαβούλευση, το νομοσχέδιο για την αναμόρφωση του Κληρονομικού Δικαίου προωθείται στη Βουλή, με έναρξη εφαρμογής στο πρώτο εξάμηνο του 2026.
Όπως τονίζει στον Τέρενς Κουίκ, στη αποκλειστική για την HuffPost δήλωσή του ο υφυπουργός Δικαιοσύνης Ιωάννης Δ. Μπούγας, «πρόκειται για «τομή ιστορικών διαστάσεων», ώστε «το Δίκαιο να συμβαδίζει με τις μεταβαλλόμενες κοινωνικές, οικονομικές και δημογραφικές συνθήκες», ενισχύοντας την ασφάλεια δικαίου και προστατεύοντας τους κληρονόμους από «κατάχρεες κληρονομιές».
»Με τις νέες ρυθμίσεις διευρύνουμε την ελευθερία του διαθέτη, διασφαλίζουμε την πραγματική βούλησή του, μειώνουμε τις συγκρούσεις και προστατεύουμε τους κληρονόμους από κατάχρεες κληρονομιές».
Τι αλλάζει στην πράξη με απλά λόγια:
1) Η “νόμιμη μοίρα” γίνεται κυρίως χρηματική αξίωση
Για να αποφεύγονται ακούσιες συνιδιοκτησίες (ειδικά στα ακίνητα), η νόμιμη μοίρα αναμορφώνεται ώστε να είναι ενοχική και κατά βάση χρηματική αξίωση, με πρόσθετες δικλίδες εξασφάλισης (προνόμιο στην εκτέλεση και δυνατότητα εγγραφής υποθήκης).
2) Ενισχύεται το μερίδιο του/της συζύγου
Αυξάνεται μέχρι 33% η νόμιμη μοίρα των συζύγων. Αν ο/η σύζυγος συντρέχει με παιδιά, θα λαμβάνει 1/3 όταν υπάρχει ένα τέκνο και 1/4 όταν υπάρχουν δύο ή περισσότερα. Επίσης, ο/η σύζυγος καλείται ως μόνος/η εξ αδιαθέτου κληρονόμος στην τρίτη τάξη, πριν από παππούδες/θείους/πρώτα ξαδέλφια.
3) Για πρώτη φορά ανοίγει “παράθυρο” και για σύντροφο εκτός γάμου
Προβλέπεται ότι, υπό αυστηρές προϋποθέσεις, μπορεί να κληρονομήσει και σύντροφος σε ελεύθερη ένωση στην πέμπτη τάξη, ενώ ρυθμίζονται πιο καθαρά και ζητήματα για σύζυγο/σύμφωνο συμβίωσης σε περιπτώσεις λύσης.
4) Νέο εργαλείο: κληρονομικές συμβάσεις
Εισάγονται οι κληρονομικές συμβάσεις (αιτία θανάτου), που γίνονται ενώπιον συμβολαιογράφου και δημοσιεύονται μετά τον θάνατο στο Μητρώο Διαθηκών. Σε βασικά σημεία είναι δεσμευτικές (δεν ανακαλούνται μονομερώς) και μεταγενέστερη διαθήκη που τις “αναιρεί” μπορεί να είναι άκυρη.
5) Αυστηρότερο πλαίσιο για διαθήκες και “φρένο” στις πλαστές
Μεταξύ άλλων: δημόσια και μυστική διαθήκη με δύο μάρτυρες, ειδικές προβλέψεις για άτομα με σοβαρή αναπηρία λόγου, αλλά και ρυθμίσεις που στοχεύουν να περιορίσουν το φαινόμενο των πλαστών ιδιόγραφων διαθηκών.
Τα “δύσκολα” της κληρονομιάς: τι γίνεται με τα χρέη
Κρίσιμη αλλαγή είναι ότι ο κληρονόμος δεν θα ευθύνεται καταρχήν με την ατομική του περιουσία για τις υποχρεώσεις της κληρονομιάς, με συγκεκριμένες εξαιρέσεις (π.χ. αν δηλώσει ότι θα τη διαχειρίζεται/διαθέτει ελεύθερα ή αν διαθέσει αντικείμενα της κληρονομιάς αλλού αντί για ικανοποίηση δανειστών). Παράλληλα, αναβαθμίζεται η δικαστική εκκαθάριση.
Πότε έρχεται και ποιοι το “έτρεξαν”
Το σχέδιο προέκυψε από επιτροπή που συγκροτήθηκε από το υπουργείο Δικαιοσύνης, με επικεφαλής τον ομότιμο καθηγητή της Νομικής ΕΚΠΑ Απόστολο Γεωργιάδη, και στοχεύει να “κουμπώσει” στη νέα πραγματικότητα της οικογένειας (σύμφωνο συμβίωσης, γάμος ομόφυλων ζευγαριών κ.ά.).
