Το φετινό καλοκαίρι, η Γη περιστρέφεται με ελαφρώς αυξημένη ταχύτητα σε σχέση με το σύνηθες, γεγονός που έχει προκαλέσει ανησυχία στην επιστημονική κοινότητα και στους διαχειριστές του παγκόσμιου χρόνου. Στις 10 Ιουλίου, η ημέρα ήταν η συντομότερη του 2025 μέχρι στιγμής – κατά 1,36 χιλιοστά του δευτερολέπτου μικρότερη από το κανονικό 24ωρο. Οι προβλέψεις δείχνουν ότι ακόμα πιο σύντομες ημέρες θα σημειωθούν στις 22 Ιουλίου και στις 5 Αυγούστου.
Το φαινόμενο δεν είναι καινούργιο: η διάρκεια της ημέρας στη Γη δεν είναι πάντα ακριβώς 86.400 δευτερόλεπτα. Επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες – όπως η βαρυτική έλξη της Σελήνης, οι εποχικές μεταβολές στην ατμόσφαιρα και οι μετακινήσεις στον υγρό πυρήνα του πλανήτη.
Παρόλο που πρόκειται για διαφορές της τάξης του χιλιοστού του δευτερολέπτου, αυτές είναι κρίσιμες για τεχνολογικά συστήματα που απαιτούν απόλυτη ακρίβεια – όπως τα υπολογιστικά δίκτυα, οι τηλεπικοινωνίες, οι δορυφόροι και τα συστήματα GPS.
Από το 1972, η υπηρεσία International Earth Rotation and Reference Systems Service έχει προσθέσει 27 «δίσεκτα δευτερόλεπτα» (leap seconds) στο Παγκόσμιο Συντονισμένο Χρόνο (UTC), ώστε να διατηρείται ο συγχρονισμός με την περιστροφή της Γης. Μέχρι σήμερα, όλα ήταν θετικά – προστίθενταν δηλαδή. Ωστόσο, καθώς η Γη φαίνεται να επιταχύνει, επιστήμονες όπως ο γεωφυσικός Ντάνκαν Άγκνιου θεωρούν πιθανό να χρειαστεί για πρώτη φορά ένα αρνητικό leap second. Οι πιθανότητες για κάτι τέτοιο έως το 2035 εκτιμώνται στο 40%.
Αυτό το ενδεχόμενο προκαλεί ανησυχία, καθώς τα περισσότερα συστήματα που ρυθμίζουν τον χρόνο –συμπεριλαμβανομένων των δικτύων GPS, των τραπεζικών και τηλεπικοινωνιακών υποδομών– δεν έχουν σχεδιαστεί για την αφαίρεση δευτερολέπτου. «Ακόμα και τα θετικά leap seconds έχουν προκαλέσει σοβαρά προβλήματα. Δεν θέλουμε να φανταστούμε τι μπορεί να συμβεί με ένα αρνητικό», προειδοποιεί ο φυσικός Τζούντα Λεβίν από το National Institute of Standards and Technology.
Γιατί επιταχύνει η Γη;
Οι βραχυπρόθεσμες μεταβολές στην ταχύτητα περιστροφής της Γης σχετίζονται με τη θέση της Σελήνης και τις επιπτώσεις των παλιρροιών. Όταν η Σελήνη βρίσκεται κοντά στον ισημερινό, επιβραδύνει την περιστροφή· όταν κινείται πιο βόρεια ή νότια, την επιταχύνει. Παράλληλα, το καλοκαίρι, η ατμόσφαιρα χάνει στροφορμή λόγω εποχικών φαινομένων όπως η μετατόπιση των jet streams, και αυτή η απώλεια μεταφέρεται στον φλοιό της Γης, αυξάνοντας την ταχύτητα περιστροφής.
Επιπλέον, σύμφωνα με τον Άγκνιου, η επιβράδυνση του υγρού πυρήνα τα τελευταία χρόνια συμβάλλει στην επιτάχυνση του φλοιού. Οι επιστήμονες χρησιμοποιούν δορυφορικές μετρήσεις και παρατηρήσεις αστρικών σωμάτων για να παρακολουθούν με ακρίβεια αυτές τις ανεπαίσθητες αποκλίσεις.
Το λιώσιμο των πάγων ως «φρένο»
Παραδόξως, η κλιματική αλλαγή –μέσω του λιωσίματος των πάγων στην Ανταρκτική και τη Γροιλανδία– επιβραδύνει την περιστροφή της Γης. Το νερό από τους πάγους διανέμεται στους ωκεανούς, αλλάζοντας την κατανομή της μάζας του πλανήτη, κάτι που έχει το ίδιο αποτέλεσμα με έναν πατινέρ που ανοίγει τα χέρια του για να μειώσει την ταχύτητα περιστροφής.
«Αν δεν υπήρχε η υπερθέρμανση του πλανήτη, πιθανότατα θα είχαμε ήδη χρειαστεί αρνητικό leap second», τονίζει ο Άγκνιου. Η αλλαγή της μάζας επηρεάζει όχι μόνο την ταχύτητα αλλά και τον άξονα περιστροφής της Γης, σύμφωνα με έρευνες του καθηγητή Μπένεντικτ Σόγια από το Πολυτεχνείο της Ζυρίχης. Στο χειρότερο σενάριο, η κλιματική αλλαγή θα μπορούσε να ξεπεράσει τη σεληνιακή επίδραση μέχρι το τέλος του αιώνα.
Χρόνος για σκέψη – και προετοιμασία
Παρότι οι μεταβολές παραμένουν εντός των φυσικών ορίων, οι επιστήμονες παραμένουν σε εγρήγορση. «Μπορεί στο μέλλον να υπάρξει επιβράδυνση, αλλά για την ώρα πρέπει να είμαστε έτοιμοι για κάθε ενδεχόμενο», σημειώνει ο Σόγια.
Ένα αρνητικό δευτερόλεπτο μπορεί να μοιάζει απίθανο σήμερα, αλλά δεν αποκλείεται. Και όπως μας δίδαξε το φαινόμενο Y2K, ακόμη και η παραμικρή μονάδα χρόνου μπορεί να έχει τεράστιες συνέπειες.
Η Γη είναι ο τρίτος πιο κοντινός πλανήτης στον Ήλιο, ο πιο πυκνός και ο πέμπτος μεγαλύτερος σε μάζα στο Ηλιακό Σύστημα και, ειδικότερα, ο μεγαλύτερος ανάμεσα στους γήινους πλανήτες, δηλαδή τους πλανήτες με στερεό φλοιό (οι άλλοι είναι ο Άρης, η Αφροδίτη και ο Ερμής). Είναι το μοναδικό γνωστό ουράνιο σώμα που φιλοξενεί ζωή.
Πηγή: CNN
