Με βάση τα δεδομένα που αναλύθηκαν στο Α’ μέρος, με τίτλο «Από τον Μαϊντάν στην Τεχεράνη – Ο Οδικός Χάρτης για τη Στρατηγική Ανατροπή του Ιράν», η επιτυχία της ανατροπής του ιρανικού θεοκρατικού καθεστώτος προϋποθέτει την πλήρωση τριών βασικών όρων. Στη συνέχεια, αναλύονται οι προϋποθέσεις αυτές, οι οποίες καθορίζουν αν το εγχείρημα θα οδηγήσει σε γεωστρατηγική επιτυχία ή σε αποτυχία με παγκόσμιες συνέπειες.
Πρώτη προϋπόθεση: Να μην ενεργοποιηθεί η στρατηγική στήριξη προς την Τεχεράνη
Η πρώτη και καθοριστικότερη προϋπόθεση για την επιτυχή αποσταθεροποίηση του ιρανικού καθεστώτος είναι η μη ενεργοποίηση στρατηγικής υποστήριξης από τις δύο βασικές δυνάμεις του Άξονα, δηλαδή τη Ρωσία και την Κίνα. Η Τεχεράνη από μόνη της δεν διαθέτει την ισχύ για να αντέξει μια μετωπική σύγκρουση με το Ισραήλ εφόσον αποκοπεί από τα συστήματα στήριξης και ανατροφοδότησης που προκύπτουν από τον συντονισμό Μόσχας και Πεκίνου.
Αν ισχύει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες, είτε υπό την επερχόμενη επιστροφή του Τραμπ είτε μέσω της εφαρμογής μιας ρεαλιστικής στρατηγικής τύπου America First, κατάφεραν έστω προσωρινά να ρυμουλκήσουν τη Ρωσία εκτός Άξονα, τότε πρόκειται όχι απλώς για διπλωματική επιτυχία αλλά για στρατηγικό ρήγμα εντός του αντιδυτικού σχηματισμού. Το ενδεχόμενο αυτό θα μπορούσε να στηριχθεί στη λογική του διαμοιρασμού των γεωπολιτικών κερδών, με επίκεντρο την Ουκρανία, αλλά και στην προϋπάρχουσα στρατηγική δυσφορία Μόσχας και Πεκίνου. Δύο αυτοκρατορικές δυνάμεις που μοιράζονται τον ίδιο γεωπολιτικό χώρο αργά ή γρήγορα έρχονται σε τριβή, ακόμη και όταν η συμμαχία τους είναι λειτουργική.
Με την ίδια λογική, είναι εφικτό να επιχειρηθεί σταδιακή απορρύθμιση της κινεζικής εμπλοκής μέσω μιας πολιτικής ανοχής από πλευράς Ουάσιγκτον. Αν δηλαδή η Δύση αποδεχθεί σιωπηρά το κινεζικό αφήγημα για την Ταϊβάν, όπως αποδέχθηκε στη ρητορική της το ρωσικό αφήγημα για την Ουκρανία ως ζωτικό χώρο, τότε δημιουργείται προοπτική δομικής αποδυνάμωσης του Άξονα. Έστω και προσωρινά, το σύστημα επιρροής της Τεχεράνης θα καταρρεύσει αν Μόσχα και Πεκίνο αποσύρουν την προστασία τους.
Σε αυτή την περίπτωση δεν αποκλείεται οι δύο μεγάλες δυνάμεις να μην στηρίξουν ενεργά το θεοκρατικό καθεστώς της Τεχεράνης, αλλά αντίθετα να αναλάβουν εσωτερικό ρόλο συγκράτησης των δορυφορικών τους δυνάμεων. Ακόμη και η Πιονγιάνγκ, η οποία σε άλλο πλαίσιο θα μπορούσε να αντιδράσει σε βάρος των ισραηλινών ή αμερικανικών συμφερόντων, ενδεχομένως να περιοριστεί, αν η Ρωσία και η Κίνα της υποδείξουν ότι η στιγμή δεν ευνοεί μετωπική αντιπαράθεση.
Σε αντίθετη περίπτωση, αν δηλαδή αποτύχει η ικανοποίηση των στρατηγικών αιτημάτων της Ρωσίας και της Κίνας ή αν δεν εξασφαλιστεί τουλάχιστον η ουδετερότητά τους, τότε η σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Ιράν θα εισέλθει σε φάση ταχείας κλιμάκωσης. Μία τέτοια εξέλιξη θα ενίσχυε το κίνητρο Μόσχας, Πεκίνου και Πιονγιάνγκ να προσφέρουν άμεση ή έμμεση στήριξη στο καθεστώς της Τεχεράνης, όχι απαραίτητα από αλληλεγγύη αλλά για λόγους στρατηγικού συμψηφισμού έναντι της Δύσης. Το αποτέλεσμα θα ήταν η ευρύτερη Μέση Ανατολή να μετατραπεί σε κεντρικό μέτωπο μιας γενικευμένης σύγκρουσης με παγκόσμια αντανάκλαση, η οποία θα επέφερε ανυπολόγιστες συνέπειες όχι μόνο για την περιφερειακή σταθερότητα, αλλά και για την ίδια την επιβίωση του Ισραήλ ως κράτους-προκεχωρημένου προμαχώνα της Δύσης.
Σε αυτό το ενδεχόμενο, το Ισραήλ δεν θα αντιμετωπίσει μόνο έναν πόλεμο σε πολλαπλά μέτωπα, αλλά και την πίεση ενός γεωστρατηγικού εγκλωβισμού, όπου ο χρόνος θα λειτουργεί εις βάρος του. Σε αντίθεση με τη στρατηγική υπομονή που έχει επιδείξει η Ρωσία στο ουκρανικό μέτωπο, το Ισραήλ ιστορικά λειτουργεί με γνώμονα την ταχύτητα, την πρόληψη και την αποφασιστικότητα. Αν βρεθεί ενώπιον μιας διαφαινόμενης περικύκλωσης, ενδέχεται να προχωρήσει σε ριζοσπαστικά μέτρα, περιλαμβανομένης της χρήσης τακτικών πυρηνικών όπλων, όχι ως πράξη εκδίκησης αλλά ως εργαλείο στρατηγικής αποτροπής και διατήρησης πρωτοβουλίας.
Δεύτερη Προϋπόθεση: Διάσπαση της ισχύος μέσω διμέτωπης πίεσης – Από το Μαϊντάν στην Τεχεράνη
Δεύτερη προϋπόθεση για την πτώση του θεοκρατικού καθεστώτος στην Τεχεράνη είναι η ταυτόχρονη πρόκληση πίεσης τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό μέτωπο. Με άλλα λόγια, το Ιράν δεν αρκεί να δεχθεί εξωτερικά πλήγματα· πρέπει να χτυπηθεί συντονισμένα από μέσα και από έξω. Υπό αυτό το πλαίσιο, μια καλοσχεδιασμένη επιχείρηση False Flag εντός των συνόρων, η οποία να αποδοθεί στο καθεστώς ή σε εσωτερικούς κύκλους εξουσίας, θα μπορούσε να λειτουργήσει ως σπινθήρας που θα ενεργοποιήσει λανθάνουσες κοινωνικές εκρήξεις.
Το ιστορικό προηγούμενο της Ουκρανίας, όπου η Πλατεία Μαϊντάν αποτέλεσε πεδίο συντονισμένης εσωτερικής ανατροπής με εξωτερική στρατηγική στήριξη, αποδεικνύει ότι η δημιουργία μαζικού χάους, όταν συνδυάζεται με παράλληλη εξωτερική πίεση, μπορεί να επιφέρει την κατάρρευση ενός συστήματος εξουσίας. Εάν, λοιπόν, εκδηλωθούν ταυτόχρονα και στρατιωτικά ή κυβερνοπλήγματα σε κρίσιμες κρατικές υποδομές, ενεργειακά δίκτυα ή μηχανισμούς ελέγχου, τότε η προσοχή του καθεστώτος θα διασπαστεί μεταξύ εσωτερικής επιβίωσης και εξωτερικής απειλής. Σε ένα τέτοιο στρατηγικό δίπολο, το Ιράν δεν θα μπορέσει να συγκρατήσει την εσωτερική του συνοχή και, αν καταρρεύσει η πυρηνική βάση στήριξης του καθεστώτος, τότε η επιστροφή του στον δυτικό κόσμο ως ανασυντεθειμένος γεωπολιτικός παίκτης γίνεται πραγματικό ενδεχόμενο.
Αν αποτύχει είτε η εσωτερική αποσταθεροποίηση είτε η εξωτερική πίεση ή ακόμη χειρότερα, αν αποτύχουν και οι δύο τότε το όλο εγχείρημα μετατροπής του Ιράν από απειλή σε σύμμαχο καταρρέει, και το θεοκρατικό καθεστώς αποκτά νέα νομιμοποίηση μέσα από την επιβίωσή του.
Τρίτη Προϋπόθεση: Η διαχείριση της φιγούρας του Ανώτατου Ηγέτη – Αποφυγή ηρωοποίησης μέσω εξόντωσης
Μία από τις πιο κρίσιμες παραμέτρους για την αποδόμηση του ιρανικού θεοκρατικού καθεστώτος είναι ο τρόπος με τον οποίο θα διαχειριστεί η Δύση και κυρίως το Ισραήλ τη φυσική παρουσία του Ανώτατου Ηγέτη, Αγιατολάχ Χαμενεΐ. Η δολοφονία του ή η εντύπωση ότι εξοντώθηκε από ισραηλινά χέρια θα συνιστούσε στρατηγικό σφάλμα. Αν αυτό συμβεί, το πρόσωπό του θα μετατραπεί σε σύμβολο αντίστασης, σε μάρτυρα, και θα προσφέρει στο καθεστώς το ύστατο ηθικό κεφάλαιο για συσπείρωση.
Πριν από οποιαδήποτε εξόντωση, η πραγματική στρατηγική οφείλει να κινηθεί στον άξονα της αποδόμησης. Θα πρέπει να προηγηθεί η υπονόμευση της αυθεντίας του. Μέσα από στοχευμένες διαρροές πληροφοριών που αποδομούν το αφήγημα της αλάθητης ηγεσίας, της προσωπικής ασκητικότητας και της ιδεολογικής καθαρότητας, πρέπει να φανερωθούν οι αντιφάσεις του τρόπου ζωής της ηγετικής πυραμίδας. Παράλληλα, η ανάδειξη ρηγμάτων μεταξύ των ελίτ και των κέντρων εξουσίας θα πλήξει το κύρος του καθεστώτος εσωτερικά.
Ο στόχος δεν πρέπει να είναι μια θεαματική πτώση μέσω βίας, αλλά η κατάρρευση χωρίς δόξα. Το καθεστώς του δεν πρέπει να πεθάνει με τιμές. Πρέπει να αποσυντεθεί χωρίς κανείς να μπορεί να χτίσει έναν μύθο πάνω στην πτώση του. Και το πιο σημαντικό: ό,τι γίνει, δεν πρέπει να φαίνεται ότι προήλθε από ισραηλινή ή δυτική παρέμβαση. Διότι ένας λαός μπορεί να αποδομήσει τον ηγέτη του. Όταν όμως ένας ξένος τον σκοτώνει, τον κληροδοτεί στην Ιστορία.
Η σύγκρουση Ισραήλ–Ιράν δεν είναι μια μεμονωμένη αντιπαράθεση. Είναι το κρίσιμο δοκιμαστήριο μιας νέας παγκόσμιας αρχιτεκτονικής ισχύος.
Το Ισραήλ βρίσκεται μπροστά σε δύο σενάρια: είτε μια ελεγχόμενη, πολυεπίπεδη κλιμάκωση που οδηγεί μεθοδικά στην πτώση του θεοκρατικού καθεστώτος, είτε μια ανεξέλεγκτη γενίκευση της σύγκρουσης, με την ενεργοποίηση των βασικών δυνάμεων του Άξονα Ρωσίας, Κίνας και Βόρειας Κορέας.
Το πρώτο απαιτεί στρατηγική ακρίβεια, υπομονή και κατανόηση της παγκόσμιας πολυπλοκότητας. Το δεύτερο φέρει το στίγμα του χάους, με ανυπολόγιστες συνέπειες τόσο για την περιοχή όσο και για το ίδιο το Ισραήλ.
*Η πρώτη δημοσίευση του άρθρου έγινε στις 20 Ιουνίου 2025
