Η Ευρωπαϊκή Ένωση έκανε σήμερα ένα αποφασιστικό βήμα για την ενίσχυση της ετοιμότητάς της απέναντι στις αυξανόμενες κυβερνοαπειλές, καθώς τα κράτη μέλη ενέκριναν την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το λεγόμενο ”Σχέδιο για την Κυβερνοασφάλεια” (Cyber Blueprint). Πρόκειται για έναν ολοκληρωμένο οδικό χάρτη, που αποσκοπεί στη διαχείριση κυβερνοκρίσεων με ενιαίο και συντονισμένο τρόπο, σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης – από το εθνικό έως το ευρωπαϊκό.
Στο σύγχρονο γεωπολιτικό περιβάλλον, όπου οι υβριδικές απειλές πολλαπλασιάζονται και κρίσιμες υποδομές, όπως τα ενεργειακά δίκτυα ή οι τηλεπικοινωνίες, καθίστανται ευάλωτοι στόχοι κρατικών και μη κρατικών δρώντων, η ΕΕ επιδιώκει να ενισχύσει τη στρατηγική της αυτονομία στον τομέα της κυβερνοασφάλειας, σε συντονισμό με τους ευρωατλαντικούς της εταίρους, όπως το ΝΑΤΟ. Η κυβερνοασφάλεια δεν αποτελεί πλέον αποκλειστικά τεχνικό ζήτημα, αλλά βασικό πεδίο πολιτικής, θεσμικής και αμυντικής ετοιμότητας.
«Καμία θέση για αυτοσχεδιασμούς»
Η Χένα Βίρκουνεν, Εκτελεστική Αντιπρόεδρος της Επιτροπής για την Τεχνολογική Κυριαρχία, την Ασφάλεια και τη Δημοκρατία, υπογράμμισε τον κρίσιμο χαρακτήρα της σημερινής απόφασης:
«Χαιρετίζω τη σημερινή έγκριση του Σχεδίου για την Κυβερνοασφάλεια. Σε καταστάσεις κρίσης δεν υπάρχει περιθώριο για αυτοσχεδιασμούς – ειδικά στο σημερινό ταχέως μεταβαλλόμενο και αβέβαιο γεωπολιτικό περιβάλλον. Αποτελεί βασικό στοιχείο της Στρατηγικής Ετοιμότητας της Ένωσης και λειτουργεί ως ένα πρακτικό εργαλείο για τα κράτη μέλη και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, ώστε να συνεργάζονται στην προετοιμασία και την αντιμετώπιση μιας κυβερνοκρίσης που μπορεί να επηρεάσει τις κρίσιμες υποδομές και τη δημόσια ασφάλεια».
Το νέο σχέδιο καθορίζει με σαφήνεια ρόλους, ευθύνες και μηχανισμούς αντίδρασης σε όλα τα στάδια μιας κυβερνοεπίθεσης, με ιδιαίτερη έμφαση στην ανταλλαγή πληροφοριών και τον συντονισμό μεταξύ πολιτικών, τεχνικών και επιχειρησιακών επιπέδων.
Ενεργοποίηση ευρωπαϊκών μηχανισμών και κοινές αντιδράσεις
Σύμφωνα με το Συμβούλιο, το Cyber Blueprint αποτελεί στρατηγική κατευθυντήρια γραμμή ώστε τα κράτη μέλη να ενισχύσουν τις εθνικές τους ικανότητες, να βελτιώσουν τον εντοπισμό και την απόκριση σε κυβερνοπεριστατικά και να αξιοποιήσουν τα θεμέλια του Στρατηγικού Πλαισίου για την Κυβερνοασφάλεια του 2017. Παράλληλα, ενσωματώνει πρόσφατες νομοθετικές εξελίξεις όπως:
η οδηγία NIS2 για τα δίκτυα και συστήματα πληροφοριών,
ο Κανονισμός για την Αλληλεγγύη στον Κυβερνοχώρο.
Advertisement
Το σχέδιο επισημαίνει ότι σε περιπτώσεις μαζικών κυβερνοεπιθέσεων, η κλίμακα των επιπτώσεων μπορεί να υπερβαίνει την ικανότητα ενός κράτους μέλους να αντιδράσει αυτόνομα. Μια τέτοια κατάσταση ενδέχεται να διαταράξει τη λειτουργία της ενιαίας αγοράς ή να απειλήσει σοβαρά τη δημόσια ασφάλεια και προστασία. Για τον λόγο αυτό, είναι κρίσιμη η συνεργασία και η ταχεία κινητοποίηση πόρων σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Το Σχέδιο ενεργοποιεί μεταξύ άλλων:
τον Μηχανισμό Έκτακτης Ανάγκης για την Κυβερνοασφάλεια (Cybersecurity Emergency Mechanism),
Advertisementτην Ευρωπαϊκή Εφεδρεία Κυβερνοασφάλειας (EU Cybersecurity Reserve),
τη σύνδεση με τον Μηχανισμό Ολοκληρωμένης Πολιτικής Αντιμετώπισης Κρίσεων (IPCR).
Επιπλέον, λειτουργεί συμπληρωματικά με εργαλεία όπως:
το Cyber Diplomacy Toolbox,
το Blueprint για τη Φυσική Ανθεκτικότητα Κρίσιμων Υποδομών.
Ευρωπαϊκές λύσεις και στρατιωτική συνεργασία
Το σχέδιο προωθεί ευρωπαϊκές λύσεις για την ψηφιακή ανθεκτικότητα, όπως:ασφαλή πρωτόκολλα επικοινωνίας (π.χ. Matrix), δημόσιες υπηρεσίες DNS για την προστασία του διαδικτύου (DNS4EU), ανίχνευση ευπαθειών σε κρίσιμες τεχνολογικές εξαρτήσεις.
Ταυτόχρονα, ενθαρρύνεται η διενέργεια τακτικών ασκήσεων κυβερνοκαταστροφής από τα κράτη μέλη, ώστε τα σενάρια επί χάρτου να δοκιμάζονται σε πραγματικές συνθήκες.
Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στη συνεργασία με στρατιωτικούς θεσμούς, σε συνεργασία και με το ΝΑΤΟ, μέσω ενισχυμένων μηχανισμών ανταλλαγής πληροφοριών και συμβατότητας, όπου αυτό είναι δυνατό και απαραίτητο.
Τέλος, το Σχέδιο περιλαμβάνει προβλέψεις για την ανάκαμψη έπειτα από κυβερνοκρίση, αλλά και για τη συστηματική ανταλλαγή εμπειριών και διδαγμάτων μεταξύ των κρατών μελών.
Πυξίδα χωρίς νομική υποχρέωση – αλλά με στρατηγικό βάρος
Αν και το Cyber Blueprint υιοθετείται ως σύσταση και δεν είναι νομικά δεσμευτικό, λειτουργεί ως πυξίδα στρατηγικού προσανατολισμού. Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται: να υιοθετήσουν κοινή ευρωπαϊκή ταξινομία περιστατικών, να συντονίσουν τα εθνικά τους σχέδια με το ενωσιακό πλαίσιο, να συμμετέχουν σε ασκήσεις και να επενδύσουν σε εθνικές/ευρωπαϊκές εφεδρείες.
Με την υιοθέτηση του σημερινού οδικού χάρτη η ΕΕ επιδιώκει να διαμορφώσει ένα κοινό επιχειρησιακό δόγμα ικανό να δώσει άμεση, συντονισμένη και αποτελεσματική απάντηση σε κυβερνοαπειλές οι οποίες αν μείνουν ανεξέλεγκτες, θα μπορούσαν να εξελιχθούν σε υπαρξιακές κρίσεις για τις ευρωπαϊκές δημοκρατίες.
