Ανταπόκριση – Στρασβούργο
Η γεωπολιτική και στρατηγική σημασία της Τουρκίας δεν μπορεί να αντισταθμίσει τη δημοκρατική οπισθοδρόμηση της κυβέρνησης – τα κριτήρια προσχώρησης είναι μη διαπραγματεύσιμα, δηλώνει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αλλά αφήνει περιθώριο για «βαθύτερη συνεργασία σε τομείς αμοιβαίου στρατηγικού ενδιαφέροντος».
AdvertisementAdvertisement«Υπό τις παρούσες συνθήκες και παρά τις δημοκρατικές και φιλοευρωπαϊκές προσδοκίες μεγάλου μέρους της τουρκικής κοινωνίας, η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας προς την ΕΕ δεν μπορεί να επανεκκινήσει», αναφέρει στην έκθεσή του το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η οποία εγκρίθηκε την Τετάρτη με 367 ψήφους υπέρ, 74 κατά και 188 αποχές.
Η ετήσια έκθεση προόδου για την Τουρκία –με εισηγητή τον Ισπανό ευρωβουλευτή των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών, Νάτσο Σάντσεθ Αμόρ– περιγράφει με σαφήνεια την απομάκρυνση της Τουρκίας από τα ευρωπαϊκά πρότυπα κράτους δικαίου, διαχωρίζοντας όμως τη στάση της κυβέρνησης από τις επιδιώξεις της τουρκικής κοινωνίας.
Οι ευρωβουλευτές επέκριναν την Τουρκία για την συνεχιζόμενη κατοχή μέρους της Κύπρου, την καταπάτηση των ελευθεριών και του κράτους δικαίου, και υπογραμμίζεται ότι το χάσμα μεταξύ Τουρκίας και ευρωπαϊκών αξιών παραμένει αγεφύρωτο καθώς νόμοι και μέτρα που περιορίζουν το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα παραμένουν σε ισχύ.
Γίνεται επίσης εκτεταμένη αναφορά στην Κύπρο και σημειώνεται ότι η μόνη διευθέτηση στο Κυπριακό είναι μια δίκαιη, συνολική, βιώσιμη και δημοκρατική λύση, εντός του συμφωνημένου πλαισίου του ΟΗΕ, με βάση μια δικοινοτική, διζωνική ομοσπονδία.
Ο εισηγητής Ισπανός Ευρωβουλευτής τω Σοσιαλιστών Νάντσο Σάντσεθ Αμόρ, σε συνέντευξη Τύπου αναφέρθηκε στις πιέσεις που δέχεται από την τουρκική πλευρά σύμφωνα με την οποία δεν έχει καμία δουλειά να ανακατεύεται στα εσωτερικά της χώρας.
«Ξέρω πολύ καλά τη θέση μου…Κάθε υποψήφια χώρα έχει αποδεχθεί να ελέγχεται. Η ΕΕ έχει όχι μόνο το δικαίωμα, αλλά και την υποχρέωση να παρακολουθεί την τήρηση των θεμελιωδών αρχών.» είπε.
AdvertisementΟ ίδιος τόνισε μεταξύ άλλων: «Ακούμε συνεχώς από τις τουρκικές αρχές για την υποτιθέμενη δέσμευσή τους να προσχωρήσουν στην ΕΕ και για το πόσο σημαντικό είναι για εμάς να δώσουμε νέα πνοή σε αυτή τη διαδικασία λόγω της ασφάλειας και της γεωπολιτικής, αλλά κάνουν λάθος. Η ιδιότητα του μέλους αφορά τη δημοκρατία και όσο περισσότερο προωθούν ένα πλήρως αυταρχικό μοντέλο (τόσο περισσότερο απομακρύνονται από την ιδιότητα του μέλους της ΕΕ.»
Το ίδιο αποτυπώνεται και στην έκθεση οι ευρωβουλευτές εκφράζουν τη βαθιά ανησυχία τους για τη συνεχιζόμενη επιδείνωση των δημοκρατικών προτύπων στην Τουρκία και για την αδιάκοπη καταστολή των επικριτικών φωνών.
Καταδικάζουν τη σκληρή καταστολή των πρόσφατων ειρηνικών μαζικών διαδηλώσεων και τη δίωξη εκατοντάδων διαδηλωτών μέσω βιαστικών μαζικών δικών χωρίς αποδεικτικά στοιχεία εγκληματικής συμπεριφοράς.
AdvertisementΟι ευρωβουλευτές εκφράζουν επίσης τη λύπη τους για τη στοχοποίηση πολιτικών κομμάτων και μελών της αντιπολίτευσης και χαρακτηρίζουν τις κινήσεις κατά του δημάρχου Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου ως πολιτικά υποκινούμενη ενέργεια που αποσκοπεί στην αποτροπή ενός νόμιμου ανταγωνιστή από το να υποβάλει υποψηφιότητα στις επικείμενες εκλογές. Τονίζουν δε ότι με τις ενέργειες αυτές οι τουρκικές αρχές ωθούν περαιτέρω τη χώρα προς ένα πλήρως αυταρχικό μοντέλο.
Η προσχώρηση στην ΕΕ εξαρτάται από την εκπλήρωση των κριτηρίων της Κοπεγχάγης, τα οποία απαιτούν σταθερούς θεσμούς που εγγυώνται τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τον σεβασμό και την προστασία των μειον οτήτων, τις καλές σχέσεις γειτονίας, τον σεβασμό του διεθνούς δικαίου και την ευθυγράμμιση με την κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας της ΕΕ. Τα κριτήρια αυτά είναι απόλυτα και δεν γίνεται να υπόκεινται σε συναλλακτικές στρατηγικές παραμέτρους και διαπραγματεύσεις, ενώ και η αναγνώριση όλων τα κρατών μελών συνιστά απαραίτητη συνιστώσα της ενταξιακής διαδικασίας, αναφέρει η έκθεση του ΕΚ.
″Όχι με τον στρατό, αλλά με αξίες”
Ο Αμόρ τόνισε ότι η στρατιωτική ισχύς της Τουρκίας δεν αποτελεί κριτήριο ένταξης. «Ορισμένοι στην Άγκυρα πιστεύουν ότι η γεωπολιτική σημασία τους ή ο ρόλος τους στον πόλεμο της Ουκρανίας μπορεί να τους ανοίξει την πόρτα της ΕΕ. Όμως η ΕΕ είναι ένωση δημοκρατιών. Η συνεργασία βασίζεται στην εμπιστοσύνη. Και η εμπιστοσύνη προϋποθέτει κράτος δικαίου», ανέφερε χαρακτηριστικά.
AdvertisementΚατηγόρησε την τουρκική κυβέρνηση ότι εσκεμμένα παραπλανά την κοινή γνώμη, παρουσιάζοντας τη διαδικασία προσχώρησης ως πολιτικό παζάρι. «Δεν υπάρχουν παράδρομοι για την ένταξη. Οι κανόνες είναι ξεκάθαροι. Και η Τουρκία, εδώ και χρόνια, δεν τους πληροί», είπε.
Καταστολή και αυταρχισμός – μια σταθερή πορεία
Ό ίδιο είπε ότι από το 2013 δεν έχει υπάρξει καμία ουσιαστική πρόοδος στον τομέα των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην Τουρκία, ενώ η οπισθοδρόμηση είναι «σταθερή και συστηματική». «Αυτό δεν είναι παροδικό φαινόμενο, είναι κυβερνητική πολιτική που πλησιάζει όλο και περισσότερο στο ρωσικό μοντέλο.»
Αναφέρθηκε χαρακτηριστικά και σε περιπτώσεις διώξεων ανηλίκων: «Ένα κορίτσι 14 ετών καταδικάστηκε για τρομοκρατία επειδή επισκέφθηκε το σπίτι ενός αντιφρονούντα. Μπορείτε να το φανταστείτε να συμβαίνει σε ευρωπαϊκή χώρα;», είπε, αποτυπώνοντας την κλίμακα της καταστολής.
AdvertisementΠεριφερειακή συνεργασία casus belli και σχέσεις καλής γειτονίας
Το Κοινοβούλιο επαναλαμβάνει τη σημασία της συνεργασίας της Τουρκίας για την διαχείριση μεταναστευτικών ροών, καλώντας την Επιτροπή να διασφαλίσει διαφάνεια στην κατανομή των κονδυλίων και εκφράζοντας ανησυχία για αναφορές για σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ κέντρα κράτησης στην Τουρκία. Σημειώνει δε με ανησυχία ότι τα τελευταία χρόνια καταγράφεται συνεχής αύξηση των αιτήσεων ασύλου στην Κυπριακή Δημοκρατία και υπενθυμίζει την υποχρέωση της Τουρκίας να λάβει όλα τα αναγκαία σχετικά μέτρα για την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης, ιδίως προς την Ελλάδα και την Κύπρο, αλλά και να εφαρμόσει τη σχετική συμφωνία επανεισδοχής και για την Κύπρο.
AdvertisementΤο κείμενο αποτυπώνει επίσης τη λύπη του Κοινοβουλίου για το casus belli για τα ελληνικά χωρικά ύδατα, αλλά και για το γεγονός ότι η Τουρκία εξακολουθεί να παραβιάζει την κυριαρχία Ελλάδας και Κύπρου, μεταξύ άλλων μέσω της προώθησης του δόγματος της γαλάζιας πατρίδας. Καλεί την Τουρκία να σεβαστεί τα κυριαρχικά δικαιώματα που ορίζει το ενωσιακό και το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, η οποία αποτελεί μέρος του κεκτημένου της ΕΕ, καταδικάζοντας ταυτόχρονα το μνημόνιο Τουρκίας – Λιβύης.
Το Κυπριακό και η επίσκεψη Ερντογάν στα κατεχόμενα
Ο Αμόρ υπογράμμισε ότι η έκθεση περιλαμβάνει σαφείς παραγράφους για την Κύπρο, κάνοντας προφορική αναφορά και στην πρόσφατη επίσκεψη του Τούρκου Προέδρου στα κατεχόμενα.
«Στηρίζουμε πλήρως το πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών. Αντιδρούμε σθεναρά σε κάθε άλλη λύση. Όσο η Τουρκία επιμένει σε λύση δύο κρατών, τότε το κατεχόμενο κομμάτι θα είναι επαρχία της Άγκυρας» είπε απαντώντας σε τουρκοκύπριο δημοσιογράφο που έθεσε ζήτημα περί απομόνωσης από την ΕΕ των τουρκοκυπρίων.
AdvertisementΌσον αφορά το Κυπριακό, το Κοινοβούλιο ζητά σοβαρή επαναδέσμευση και πολιτική βούληση για ειρηνικές διαπραγματεύσεις υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, ενώ χαιρετίζει την επανέναρξη των άτυπων συνομιλιών στις 18 – 19 Μαρτίου 2025 και τη νέα δέσμη μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Επαναβεβαιώνει σθεναρά την άποψή του ότι η μόνη λύση στο Κυπριακό είναι μια δίκαιη, ολοκληρωμένη, βιώσιμη και δημοκρατική διευθέτηση, στο συμπεφωνημένο πλαίσιο του ΟΗΕ, στη βάση μιας δικοινοτικής, διζωνικής ομοσπονδίας με ενιαία διεθνή νομική προσωπικότητα, ενιαία κυριαρχία, ενιαία ιθαγένεια και πολιτική ισότητα, όπως ορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας και σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο και με τις αρχές και αξίες στις οποίες εδράζεται η Ένωση. Οι ευρωβουλευτές καταδικάζουν παράλληλα σειρά παράνομων ή/και μονομερών ενεργειών της Τουρκίας, μεταξύ άλλων σε συνάρτηση με την πρόσφατη παράνομη επίσκεψη του προέδρου Ερντογάν στα κατεχόμενα, την Πράσινη Γραμμή, τα Βαρώσια, τα δικαιώματα της τουρκοκυπριακής κοινότητας αλλά και των εγκλωβισμένων Ελληνοκυπρίων, τις ελληνοκυπριακές περιουσίες στα κατεχόμενα και την έρευνα για τους αγνοούμενους της εισβολής.
Βαθύτερη συνεργασία σε τομείς αμοιβαίου στρατηγικού ενδιαφέροντος
Όμως παρά την δριμεία κριτική οι ευρωβουλευτές αναγνωρίζουν τη στρατηγική και γεωπολιτική σημασία της Τουρκίας, καθώς και την αυξανόμενη παρουσία και επιρροή της σε τομείς ζωτικής σημασίας για τη διεθνή ασφάλεια, όπως η περιοχή του Εύξεινου Πόντου, η Ουκρανία και η Μέση Ανατολή. Η Τουρκία είναι στρατηγικός εταίρος και σύμμαχος του ΝΑΤΟ, αλλά και μια χώρα με την οποία η ΕΕ διατηρεί στενές σχέσεις στους τομείς της ασφάλειας, του εμπορίου, της οικονομίας και της μετανάστευσης, προσθέτουν. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να διατηρηθεί εποικοδομητικός διάλογος και να εμβαθυνθεί η συνεργασία σε τομείς αμοιβαίου στρατηγικού ενδιαφέροντος.
Ωστόσο, η δημοκρατική οπισθοδρόμηση και η μη ευθυγράμμιση με την κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας της ΕΕ δεν ευνοούν την πρόοδο, προειδοποιούν οι ευρωβουλευτές, σημειώνοντας επίσης με ανησυχία ότι η Τουρκία έχει ζητήσει να καταστεί μέλος των BRICS+, ενώ εξετάζει το ίδιο για τον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) και δείχνει αυξανόμενο ενδιαφέρον για ένα εναλλακτικό πλαίσιο εταιρικής σχέσης με την ΕΕ, το οποίο είναι θεμελιωδώς ασύμβατο με τη διαδικασία προσχώρησης. Στο πλαίσιο αυτό, αναφέρουν τις ευθύνες της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ και εκφράζουν ανησυχία για την τάση της για μια «πολυμερή προσέγγιση για την προώθηση των συμφερόντων της χωρίς να δεσμεύεται για πλήρη συνεργασία με οποιαδήποτε από αυτές τις συμμαχίες».
