Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ανέβηκε σήμερα στο βήμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την ομιλία της για την Κατάσταση της Ένωσης, σε μια στιγμή που η ίδια βρίσκεται στο επίκεντρο έντονης αμφισβήτησης. Από τη συμφωνία με τις ΗΠΑ που θεωρήθηκε υπερβολικά υποχωρητική, μέχρι την κριτική για μεροληπτική στάση υπέρ του Ισραήλ και την αποδυνάμωση της πράσινης ατζέντας, η πρόεδρος της Κομισιόν έχει βρεθεί στο στόχαστρο συμμάχων και αντιπάλων. Σήμερα, επιχείρησε να ανατρέψει το κλίμα αγγίζοντας ακριβώς αυτά τα θέματα που έχουν προκαλέσει οργή εναντίον της παρουσιάζοντας μια ατζέντα «ανεξαρτησίας» για την Ευρώπη, ενώ έθεσε και ζήτημα η ΕΕ να εγκαταλείψει τον κανόνα της ομοφωνίας μεταξύ των 27 κρατών μελών σε τομείς όπως η εξωτερική πολιτική, ώστε να ειταχυνθεί η λήψη αποφάσεων.
Τα βάζει με τον Τραμπ
Η φον ντερ Λάιεν γνωρίζοντας την κριτική που ασκείται υπερασπίστηκε την εμπορική συμφωνία για τους δασμούς με τις ΗΠΑ, προσθέτοντας ωστόσο μια παράμετρο που σίγουρα δεν πρόκειται να χαροποιήσει την Ουάσιγκτον.
«Θέλω να είμαι απολύτως σαφής σε ένα σημείο: είτε πρόκειται για περιβαλλοντική είτε για ψηφιακή ρύθμιση, θέτουμε τα δικά μας πρότυπα, θέτουμε τους δικούς μας κανονισμούς…Η Ευρώπη θα αποφασίζει πάντα για τον εαυτό της». Η αναφορά έρχεται λίγες μόνο μέρες μετά την επιβολή προστίμου στην Google που προκάλεσε την οργή του Τραμπ ο οποίος απείλησε και πάλι την ΕΕ με δασμούς.
Κυρώσεις σε ακραίους υπουργούς του Ισραήλ – Αναστολή εμπορικής συμφωνίας ΕΕ – Ισραήλ
Στρέφοντας το βλέμμα στη Μέση Ανατολή, ανακοίνωσε κυρώσεις σε ακραίους υπουργούς και εποίκους του Ισραήλ, αλλά και την αναστολή διμερούς στήριξης, σε μια προσπάθεια να δείξει ότι η ΕΕ μπορεί να μιλήσει με δική της φωνή.
«Γνωρίζω ότι θα είναι δύσκολο να βρεθούν πλειοψηφίες”, παραδέχτηκε η ίδια. “Και γνωρίζω ότι οποιαδήποτε δράση θα είναι υπερβολική για ορισμένους. Πολύ λίγη για άλλους. Αλλά πρέπει όλοι να αναλάβουμε τις δικές μας ευθύνες: Το Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και η Επιτροπή».
«Αυτό που συμβαίνει στη Γάζα έχει συνταράξει τη συνείδηση του κόσμου. Άνθρωποι να χάνουν τη ζωή τους ενώ ικετεύουν για φαγητό. Μητέρες να κρατούν άψυχα βρέφη.Θέλω να στείλω ένα πολύ σαφές μήνυμα: Ο ανθρωπογενής λιμός δεν μπορεί ποτέ να χρησιμοποιείται ως όπλο πολέμου» είπε καταδικάζοντας παράλληλα τη Χαμάς η οποία όπως τόνισε κρατά όμηρο το μέλλον των Παλαιστινίων.
Μήνυμα στη Μόσχα
Προς τη Μόσχα, το μήνυμα ήταν εξίσου ηχηρό: μετά την παραβίαση του πολωνικού εναέριου χώρου από ρωσικά drones, παρουσίασε τη Συμμαχία Drones με την Ουκρανία ύψους 6 δισ. ευρώ και προανήγγειλε νέο πακέτο κυρώσεων, ενώ έθεσε θέμα χρηματοδότησης της ανοικοδόμησης του Κιέβου από τα δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία. Σύμφωνα με τη φον ντερ Λάιεν η ΕΕ θα χρησιμοποιήσει τους τόκους των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για να χορηγήσει ένα νέο «δάνειο επανορθώσεων» στην Ουκρανία, αλλά χωρίς να αγγίξει τα ίδια τα περιουσιακά αυτά στοιχεία.
Ο «ζυγός της ομοφωνίας»
Η πρόεδρος της Επιτροπής προκάλεσε αντιδράσεις στην αίθουσα του Ευρωκοινοβουλίου όταν κάλεσετην ΕΕ να εγκαταλείψει τον κανόνα της ομοφωνίας μεταξύ των 27 κρατών μελών σε τομείς όπως η εξωτερική πολιτική, ώστε να ειταχυνθεί η λήψη αποφάσεων.
«Πιστεύω πως οφείλουμε να περάσουμε στην αυξημένη πλειοψηφία σε ορισμένους τομείς, για παράδειγμα στην εξωτερική πολιτική. Έχει έρθει η στιγμή για να απαλλαγούμε από το ζυγό της ομοφωνίας!», δήλωσε η φον ντερ Λάιεν και πρόσθεσε:
«Πρέπει να διασφαλίσουμε ότι η Ένωσή μας λειτουργεί ταχύτερα και μπορεί να παράγει αποτελέσματα για τους Ευρωπαίους και τις Ευρωπαίες. Γιατί αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο μπορούμε να κερδίσουμε μαζί αυτόν τον αγώνα. Ώστε να κάνουμε τη στιγμή της ανεξαρτησίας της Ευρώπης πραγματικότητα».
Ακριβή ενέργεια; Ας δούμε την πυρηνική ενέργεια
Στο εσωτερικό μέτωπο, η φον ντερ Λάιεν επιχείρησε να απαντήσει στην κοινωνική δυσαρέσκεια. Με αιχμή το υψηλό ενεργειακό κόστος, επανέφερε την πυρηνική ενέργεια στο ευρωπαϊκό μίγμα, προανήγγειλε επενδύσεις σε δίκτυα και διασυνδέσεις, ενώ δεσμεύτηκε για το πρώτο ευρωπαϊκό σχέδιο προσιτής στέγασης, αναγνωρίζοντας ότι η κρίση κατοικίας και η ακρίβεια «διαρρηγνύουν τον κοινωνικό ιστό» της Ένωσης.
Ενέργεια, ακρίβεια και στέγαση στο επίκεντρο
Η φον ντερ Λάιεν αναγνώρισε ότι η ακρίβεια και το ενεργειακό κόστος παραμένουν βαριά σκιά για τους πολίτες, παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί.
«Οι λογαριασμοί ενέργειας εξακολουθούν να αποτελούν πηγή άγχους για εκατομμύρια Ευρωπαίους», είπε, επαναφέροντας την πυρηνική ενέργεια ως φορτίο βάσης για την απεξάρτηση από τα ρωσικά καύσιμα και προαναγγέλλοντας μια νέα πρωτοβουλία “Ενεργειακές Λεωφόροι” για την άρση κρίσιμων σημείων συμφόρησης στο δίκτυο.
Παράλληλα, έδωσε έμφαση στην κοινωνική διάσταση της κρίσης:
«Γνωρίζουμε ότι πάρα πολλές οικογένειες πέρασαν μεγάλες δυσκολίες. Ότι το κόστος ζωής έχει εκτιναχθεί. Είναι ζήτημα βασικής κοινωνικής δικαιοσύνης». Η Επιτροπή, είπε, θα παρουσιάσει μια ευρωπαϊκή στρατηγική για την καταπολέμηση της φτώχειας με στόχο την εξάλειψή της έως το 2050, ξεκινώντας από «μια ισχυρή εγγύηση για τα παιδιά».
Ιδιαίτερη αναφορά έκανε και στο στεγαστικό:
«Δεν πρόκειται μόνο για στεγαστική κρίση. Πρόκειται για κοινωνική κρίση», υπογράμμισε, προαναγγέλλοντας το πρώτο ευρωπαϊκό σχέδιο οικονομικά προσιτής στέγασης. Αυτό θα περιλαμβάνει αναθεώρηση των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις, ώστε να ενισχυθεί η κατασκευή νέων κατοικιών και φοιτητικών εστιών, καθώς και νομοθετική παρέμβαση για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις.
«Πρέπει να συστρατευθεί όλη η κοινωνία, όλοι οι νομοθέτες και όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη. Στο πνεύμα αυτό, θα συγκαλέσουμε την πρώτη σύνοδο κορυφής της ΕΕ για τη στέγαση, ώστε να διασφαλίσουμε ότι το θέμα θα βρίσκεται στην κορυφή των προτεραιοτήτων μας» τόνισε.
Επιπλέον κονδύλια για το μεταναστευτικό και την προστασία των συνόρων
Η φον ντερ Λάιεν υπογράμμισε ότι η δημοκρατία θα πρέπει να αποδεικνύει πως μπορεί να δώσει λύσεις στις εύλογες ανησυχίες των πολιτών, με την μετανάστευση να αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα.
«Γι’ αυτό προτείναμε να τριπλασιαστεί η χρηματοδότηση για τη μετανάστευση και τη διαχείριση των συνόρων στον επόμενο προϋπολογισμό», τόνισε, εξηγώντας ότι στόχος είναι η αποτελεσματική διαχείριση της μετανάστευσης και η προστασία των εξωτερικών συνόρων.
Ωστόσο, σημείωσε ότι «απαιτούνται περισσότερα» για την εφαρμογή των κανόνων:
«Δεν είναι δυνατόν να εγκαταλείπει πραγματικά την Ευρώπη μόνο το 20% των ατόμων στα οποία δεν επιτρέπεται η παραμονή. Συνεπώς, χρειαζόμαστε γρήγορα μια συμφωνία σχετικά με το κοινό ενωσιακό σύστημα για τις επιστροφές».
Μικρά, οικονομικά προσιτά ηλεκτρικά αυτοκίνητα Μade in Europe
Η φον ντερ Λάιεν αναφέρθηκε και στην αυτοκινητοβιομηχανία, επισημαίνοντας ότι η μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση πρέπει να γίνει με τρόπο κοινωνικά δίκαιο και ανταγωνιστικό για την Ευρώπη. «Χρειαζόμαστε μικρά, οικονομικά προσιτά ηλεκτρικά αυτοκίνητα που να παράγονται στην Ευρώπη», τόνισε, ανακοινώνοντας τη συνεργασία της Επιτροπής με τις ευρωπαϊκές αυτοκινητοβιομηχανίες για την ανάπτυξη νέων μοντέλων.
Με έμφαση στη βιομηχανική ανεξαρτησία, σημείωσε ότι «το μέλλον των αυτοκινήτων — και τα αυτοκίνητα του μέλλοντος — πρέπει να είναι Made in Europe, ευρωπαϊκής παραγωγής». Με τον τρόπο αυτό, επιχείρησε να δώσει απάντηση στις ανησυχίες των πολιτών που βλέπουν την πράσινη μετάβαση να αυξάνει το κόστος ζωής, αλλά και να ενισχύσει τη θέση της ΕΕ στον παγκόσμιο ανταγωνισμό.
Βιομηχανία και καθαρές τεχνολογίες και επένδυση στις μπαταρίες
Στον βιομηχανικό τομέα, μίλησε για τη δημιουργία πρωτοπόρων αγορών και έθεσε το κριτήριο «Made in Europe» στις δημόσιες συμβάσεις για καθαρές τεχνολογίες. Ανήγγειλε επίσης μια δέσμη για τις μπαταρίες, με ίδια κεφάλαια ύψους 1,8 δισ. ευρώ, και προανήγγειλε την Πράξη επιτάχυνσης απανθρακοποίησης, που θα στηρίξει κρίσιμους κλάδους στην πράσινη μετάβαση.
Στήριξη στα Μέσα Ενημέρωσης
Η πρόεδρος της Επιτροπής αναφέρθηκε στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις ως «τη ραχοκοκαλιά της ευρωπαϊκής οικονομίας» και παρουσίασε νέο Πρόγραμμα Ανθεκτικότητας για τις ΜΜΕ, που θα διευκολύνει την πρόσβαση σε χρηματοδότηση και θα μειώσει τα διοικητικά βάρη.
Παράλληλα, μίλησε για τη σημασία της ενημέρωσης: «Η δημοκρατία μας χρειάζεται έναν ανεξάρτητο και ζωντανό Τύπο». Στο πλαίσιο αυτό, δεσμεύτηκε για ενίσχυση της χρηματοδότησης ανεξάρτητων και τοπικών δημοσιογραφικών πρωτοβουλιών.
«Θα δρομολογήσουμε ένα νέο πρόγραμμα για την ανθεκτικότητα των μέσων ενημέρωσης, το οποίο θα στηρίξει την ανεξάρτητη δημοσιογραφία και τον γραμματισμό στα μέσα επικοινωνίας. Όμως πρέπει και να επενδύσουμε προκειμένου να αντιμετωπίσουμε ορισμένα από τα βαθύτερα αίτια αυτής της τάσης. Γι’ αυτό προτείναμε, στον επόμενο προϋπολογισμό, να ενισχυθεί σημαντικά η χρηματοδότηση για τα μέσα ενημέρωσης.
Πρέπει επίσης να διευκολύνουμε τις ιδιωτικές επενδύσεις.Προς εκπλήρωση του στόχου αυτού, θα αξιοποιήσουμε τα εργαλεία μας για να στηρίξουμε τα ανεξάρτητα και τοπικά μέσα ενημέρωσης.
Ο ελεύθερος Τύπος αποτελεί τη ραχοκοκαλιά κάθε δημοκρατίας. Και θα στηρίξουμε τον ευρωπαϊκό Τύπο ώστε να παραμείνει ελεύθερος».
Ευρωπαϊκή Ασπίδα Δημοκρατίας και χρηματοδοτήσεις
Η πρόεδρος της Επιτροπής ανακοίνωσε τη δημιουργία μιας Ευρωπαϊκής Ασπίδας Δημοκρατίας, με κεντρικό εργαλείο το νέο Ευρωπαϊκό Κέντρο Δημοκρατικής Ανθεκτικότητας. Στόχος, όπως είπε, είναι να προστατευθούν τα κράτη μέλη από παραπληροφόρηση, παρεμβάσεις και εξωτερικές απειλές που διαβρώνουν την εμπιστοσύνη των πολιτών.
Το πιο ηχηρό μήνυμα όμως ήταν η σύνδεση των ευρωπαϊκών πόρων με τις θεμελιώδεις αξίες:
«Ο σεβασμός του κράτους δικαίου είναι απαρέγκλιτος κανόνας για την ενωσιακή χρηματοδότηση. Τώρα και στο μέλλον».
