Η ώρα για την ανάδειξη του νέου Πάπα, ύψιστου πνευματικού ηγέτη 1,3 δισ. πιστών καθολικών ανά τον κόσμο, αλλά και κεφαλή του κράτους του Βατικανού, έφτασε. Μετά την τέλεση ειδικής Λειτουργίας στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου οι 133 Καρδινάλιοι εισέρχονται στην Καπέλα Σιστίνα, (18:30 ώρα Ελλάδος) το φημισμένο παρεκκλήσι του 15ου αιώνα που κοσμείται με τοιχογραφίες του Μιχαήλ Άγγελου, και η διαδικασία εκλογής νέου Ποντίφικα αρχίζει…
Αυτή μπορεί να διαρκέσει μια ημέρα έως πολύ περισσότερες αν και για την ανάδειξη των τριών τελευταίων κεφαλών της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας δεν χρειάστηκαν περισσότερες από τρεις.
Την πρώτη ημέρα διεξάγεται ένας γύρος ψηφοφοριών (δηλ. δύο ψηφοφορίες) και τις υπόλοιπες-εφόσον απαιτηθεί- από δύο (δηλ. τέσσερις) ενώ για την ανάδειξη Πάπα απαιτείται πλειοψηφία 2/3.
Σημειώνεται πως αυτή η σύνθεση του Κονκλάβιου είναι η πιο ποικιλόμορφη γεωγραφικά στην ιστορία των 2.000 ετών της Εκκλησίας, με Καρδινάλιους από 70 χώρες, που δεν είχαν ποτέ άλλοτε και διορίστηκαν επί Φραγκίσκου (πχ. Αϊτή, Νότιο Σουδάν ,Μιανμάρ). Αυτό το στοιχείο μάλιστα μπορεί να δυσκολέψει ακόμη περισσότερο την εκλογή Πάπα καθώς συχνά Καρδινάλιοι ψηφίζουν σε μπλοκ, υποψήφιους από την δική τους γωνιά του πλανήτη.
Ιωάννης Παναγιωτόπουλος: «Ο διάλογος Καθολικής – Ορθόδοξης Εκκλησίας εξαρτάται από το νέο Πάπα» (Βίντεο)
Το κονκλάβιο που κράτησε 3 χρόνια, το 1 γεύμα την ημέρα και άλλες ιστορίες
Σε κάθε περίπτωση, κάθε αποτυχημένη προσπάθεια ανάδειξης Πάπα «επικοινωνείται» στον έξω κόσμο με τον μαύρο καπνό από την καμινάδα της Καπέλα Σιστίνα ενώ λευκός καπνός βγαίνει όταν το Κονκλάβιο έχει καταλήξει στο ποιος θα είναι ο νέος Ποντίφικας.
Ζυμώσεις, φαβορί και αναποφάσιστοι
Φυσικά πριν το Κονκλάβιο και μέχρι την τελευταία στιγμή υπήρξαν έντονες ζυμώσεις-και σίγουρα αυτές θα συνεχιστούν και στο χρόνο που μεσολαβεί μεταξύ των ψηφοφοριών. Η μεγαλύτερη δε «μάχη» φαίνεται να δίνεται μεταξύ συντηρητικών και προοδευτικών υποψηφίων και «στρατοπέδων».
«Οίνος και Ριγκατόνι: οι Μυστικοί Δείπνοι των Καρδιναλίων», ήταν ένας τίτλος στη La Repubblica που περιέγραφε τους «πρίγκιπες της εκκλησίας» να απολαμβάνουν «καλά ρωμαϊκά γεύματα» πριν από το lockdown και φυσικά παράλληλα να συζητούν για τα όσα θα ακολουθήσουν.
Μέχρι στιγμής φαίνεται να υπάρχουν δύο «φαβορί»: ο Ιταλός καρδινάλιος Πιέτρο Παρολίν και ο Φιλιππινέζος, Λουις Αντόνιο Τάγκλ.
Ωστόσο, οι Καρδινάλιοι που μετέχουν τα τελευταία 24ωρα σε σειρά συνεδριάσεων στο πλαίσιο της ΓΣ των Καρδιναλιων και σε επιμέρους συναντήσεις εστιάζοντας στα ζητήματα που αντιμετωπίζει η Καθολική Εκκλησία, τονίζουν πως πολλά μπορεί να αλλάξουν με τις τοποθετήσεις που κάνουν διεκδικητές της Αγίας Έδρας για το όραμά τους για την Εκκλησία. Μάλιστα αυτές οι μετατοπίσεις στις προτιμήσεις των Καρδιναλίων είναι κάτι που παρατηρηθεί αρκετές φορές στο παρελθόν.
«Η λίστα μου (σ.σ. με τα πρόσωπα που πιθανότητα θα επέλεγε) αλλάζει και νομίζω ότι θα συνεχίσει να αλλάζει τις επόμενες ημέρες», δήλωσε στο Reuters ο Βρετανός καρδινάλιος Βίνσεντ Νίκολς, που συμμετείχε σε αυτές τις συνεδριάσεις για το μέλλον της Καθολικής Εκκλησίας «Είναι μια διαδικασία που για μένα απέχει πολύ από το να ολοκληρωθεί».
Το 2013, ήταν κατά την περίοδο λίγο πριν την έναρξη του Κονκλάβιου που ο Αργεντινός καρδινάλιος Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο εκφώνησε μια ομιλία που, σύμφωνα με πολλές αναφορές, εντυπωσίασε βαθιά τους κληρικούς και άλλαξε τα δεδομένα. Μέρες αργότερα, εξελέγη Πάπας και επέλεξε το όνομα Φραγκίσκος.
Βέβαια, σε όλη την ιστορία της εκλογής Πάπα δεν έλειψαν ποτέ οι εξωτερικές προσπάθειες επηρεασμού του σώματος των Καρδιναλίων που συμμετέχουν στο Κονκλάβιο. Παλαιότερα ήταν μονάρχες, οικογένειες ευγενών της Ιταλίας ή ακόμα και κάτοικοι της Ρώμης που έβγαιναν στους δρόμους προς υποστήριξη κάποιου προσώπου αρεστού σε αυτούς.
Τώρα, όσοι προσπαθούν να επηρεάσουν υπέρ κάποιου υποψήφιου το κάνουν με την βοήθεια των social media ή μέσω συνεντεύξεων σε ΜΜΕ, συνεντεύξεων Τύπου, ανοιχτών επιστολών.
Influencers, social media, fake news, βιβλία και ανοιχτές επιστολές
Μέχρι στιγμής έχουν γίνει γνωστά δύο αξιοσημείωτα περιστατικά σκόπιμου επηρεασμού του Κονκλάβιου όπως αναφέρoυν το Reuters και το BBC.
Την περασμένη Πέμπτη, υπήρξαν αναφορές μεταξύ της δεξιάς «πτέρυγας» Καθολικών των ΗΠΑ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και στον ιστότοπο μιας συντηρητικής ιταλικής εφημερίδας ότι ο καρδινάλιος Πιέτρο Παρολίν, το όνομα του οποίου είναι ένα από τα δύο που συζητούνται περισσότερο, παρουσίασε σοβαρό πρόβλημα υγείας και χρειάστηκε να λάβει ιατρική περίθαλψη. Ο εκπρόσωπος του Βατικανού είπε ότι οι αναφορές ήταν απολύτως ψευδείς. Τα ιταλικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι ήταν μια προσπάθεια να «διαλύσουν» οι πιθανότητες του 70χρονου καρδινάλιου, υπονοώντας ότι οργανικά δεν θα μπορούσε να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις του αξιωάματος.
Επίσης, λίγες μέρες μετά το θάνατο του Πάπα Φραγκίσκου, εμφανίστηκε στα social media ένα βίντεο με τον Φιλιππινέζο Καρδινάλιο, Λουίς Αντόνιο Ταγκλ να τραγουδά το «Imagine» του Τζον Λένον το 2019. Αμερικανικά και Ιταλικά καθολικά συντηρητικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης τον κατηγόρησαν για αίρεση, με έναν ιταλικό παραδοσιακό ιστότοπο να ρωτά: «Αυτόν θέλουμε για πάπα;». Οι υποστηρικτές του Ταγκλ αντέδρασαν υποστηρίζοντας πως είχε τραγουδήσει μέρος των στίχων και όχι το κομμάτι εκείνο του τραγουδιού που λέει πως δεν υπάρχει παράδεισος και θρησκεία. «Από τα δεξιά και από τα αριστερά, τα fake news για πιθανούς πάπες εξαπλώνονται», έγραψε ο Πάολο Ροντάρι, σχολιαστής του Βατικανού για το ελβετικό ραδιόφωνο και την τηλεόραση RSI.
Επίσης, την Τρίτη η γαλλική κυβέρνηση διέψευσε ότι αναμείχθηκε, με οποιοδήποτε τρόπο, στην διαδικασία εκλογής του νέου ποντίφικα. Οι Γάλλοι καρδινάλιοι που θα πάρουν μέρος στο κονκλάβιο είναι πέντε και, σύμφωνα με δημοσιεύματα του ιταλικού Τύπου, ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν φέρεται να εξέφρασε την επιθυμία ο νέος ποντίφικας να προέρχεται από την χώρα του ή να εκλεγεί χάρη και στην «διπλωματική κινητικότητα» του Παρισιού. «Πρόκειται για ψευδείς ειδήσεις, δεν παρεμβαίνουμε με κανέναν απολύτως τρόπο στην διαδικασία εκλογής του νέου ποντίφικα», δήλωσε ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών Ζαν Νοέλ Μπαρό στο ραδιοφωνικό δίκτυο Rtl.Στο μεταξύ, δύο γνωστοί συντηρητικοί δημοσιογράφοι, ο Βρετανός Έντουρντ Πέντιν και η Αμερικανίδα Νταιάν Μοντάνα εξέδωσαν ένα βιβλίο 200 σελίδων στα αγγλικά και τα ιταλικά με τίτλο «The College of Cardinals Report». Περιλαμβάνει προφίλ 30 καρδιναλίων και τις θέσεις τους σε βασικά δογματικά και κοινωνικά ζητήματα. Η Μοντάνα το έδωσε στους καρδινάλιους που παραβρέθηκαν στις προ-Κονκλάβιο συνεδριάσεις και άτυπες συναντήσεις.
Ο Πεντίν είπε στο Reuters ότι το βιβλίο ήταν «μια υπηρεσία προς την Εκκλησία» και η συμπερίληψη προφίλ αρκετών υπερσυντηρητικών καρδιναλίων που γενικά θεωρούνται ότι δεν έχουν καμία πιθανότητα να εκλεγούν, έγινε για να δώσει χώρο στη δυνατότητα «θεϊκής παρέμβασης» κατά τη διάρκεια του Κονκλάβιου.
Από την άλλη πλευρά του φάσματος, νέοι, προοδευτικοί Καθολικοί από τη Βόρεια Ευρώπη έχουν συντάξει μια ανοιχτή επιστολή, καλώντας τους καρδινάλιους να επιλέξουν έναν άνθρωπο που θα συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις του Φραγκίσκου, λέγοντας πως εκείνος «άνοιξε πόρτες και έσπασε ταμπού».
Η πιο μυστική ψηφοφορία στον κόσμο
Από την στιγμή που οι Καρδινάλιοι πάντως απομονώνονται από τον υπόλοιπο κόσμο, δηλαδή από σήμερα, «το παιχνίδι» αλλάζει.
Η όλη διαδικασία θεωρείται πως είναι η πιο μυστική ψηφοφορία στον κόσμο.
Όλοι οι Καρδινάλιοι ορκίζονται πως δεν θα αποκαλύψουν ποτέ λεπτομέρειες για όσα συνέβησαν κατά την διάρκεια του Κονκλάβιου. Τον ίδιο όρκο δίνουν και όλοι όσοι βρίσκονται εντός του Βατικανού κατά την διάρκεια του Κονλάβιου, δηλαδή από τους δύο γιατρούς που παραμένουν εντός των τειχών για κάποιο έκτακτο περιστατικό έως το προσωπικό στην τραπεζαρία, στην κουζίνα κλπ που φροντίζουν για τις ανάγκες των Καρδινάλιων. Όλοι ορκίζονται «απόλυτη και αιώνια μυστικότητα».
Μάλιστα, μη αφήνοντας τίποτα στην τύχη οι χώροι του παρεκκλησιού της Καπέλα Σιστίνα και οι ξενώνες ελέγχονται για μικρόφωνα και κοριούς. Επίσης, ενεργοποιούνται ηλεκτρονικά συστήματα που μπλοκάρουν το σήμα των κινητών τηλεφώνων και του wifi ώστε τίποτα να μην «μπαίνει και να μην βγαίνει πως τα έξω» όπως λέει ο Τζον Άλεν, συντάκτης της ιστοσελίδας Crux. «Το Βατικανό λαμβάνει εξαιρετικά σοβαρά το θέμα της απομόνωσης».
Απόλυτο lockdown
Το lockdown δεν αφορά μόνο τη διατήρηση τη απόλυτης μυστικότητας της ψηφοφορίας, όπως επισημαίνει το BBC.
Σκοπός είναι επίσης να σταματήσει τις «κακές δυνάμεις» από πιθανές παραβιάσεις σε επίπεδο πληροφοριών, να αποτραπεί κάθε διατάραξη των διαδικασιών και να διασφαλιστεί πως όσοι ψηφίζουν δεν επηρεάζονται από τον έξω κόσμο την στιγμή που λαμβάνουν την μεγαλύτερη ίσως απόφαση της ζωής τους.
Οι Καθολικοί φυσικά υποστηρίζουν πως η όλη διαδικασία καθοδηγείται από το χέρι του Θέου. Αλλά επίσης δεν αφήνουν και τίποτα στην τύχη.
Κατά την είσοδο στο κονκλάβιο, όλοι είναι υποχρεωμένοι να παραδώσουν όλες τις ηλεκτρονικές συσκευές, συμπεριλαμβανομένων των κινητών τηλεφώνων, των tablet και των έξυπνων ρολογιών.
Το Βατικανό έχει τη δική του αστυνομία για την επιβολή των κανόνων.
«Η λογική είναι “εμπιστοσύνη αλλά και επαλήθευση‘’», λέει ο Τζον Άλεν. «Δεν υπάρχουν τηλεοράσεις, εφημερίδες ή ραδιόφωνο στους ξενώνες για το Κονκλάβιο – τίποτα», τονίζει επίσης ο Μονσινιόρ Πάολο ντε Νικόλο. «Δεν μπορείς να ανοίξεις καν τα παράθυρα γιατί πολλά δωμάτια έχουν θέα προς τον εξωτερικό κόσμο».
Όλοι όσοι εργάζονται πίσω από τα ψηλά τείχη του Βατικανού για το Κονκλάβιο έχουν υποβληθεί επίσης σε εξονυχιστικό έλεγχο. Ακόμα κι έτσι, τους απαγορεύεται η επικοινωνία με τους εκλογείς.
«Οι καρδινάλιοι είναι εντελώς απομονωμένοι», είπε η Ινές Σαν Μάρτιν των Ποντιφικών Αποστολικών Εταιρειών στις ΗΠΑ. «Θα υπάρχουν απλώς walkie-talkies για ορισμένες συγκεκριμένες περιστάσεις, όπως “χρειαζόμαστε γιατρό‘‘ ή “εξελέγη Πάπας, κάποιος να ενημερώσει τους κουδουνοφόρους στη Βασιλική‘’».
Τι γίνεται λοιπόν αν κάποιος παραβεί τους κανόνες; «Υπάρχει ένας όρκος και όσοι δεν τον τηρούν κινδυνεύουν με αφορισμό», λέει ο ντε Νίκολο, εννοώντας τον αποκλεισμό από την εκκλησία. «Κανείς δεν τολμά να το κάνει αυτό».
Τι μετράει για την τελική απόφαση
«Η όλη ιδέα είναι πως πρέπει να διασφαλιστεί πως αυτή θα είναι μια θρησκευτική απόφαση, όχι πολιτική», λέει η Ινές Σαν Μαρτίν.
«Λέμε ότι το Άγιο Πνεύμα καθοδηγεί τη συζήτηση και την ψηφοφορία». Αλλά ο Πάπας ηγείται ενός τεράστιου, πλούσιου ιδρύματος με σημαντική ηθική εξουσία και παγκόσμια επιρροή σε όλα, από την επίλυση συγκρούσεων μέχρι θεμάτων σεξουαλικής αγωγής και πολιτικής φύλων. Έτσι, ο άνθρωπος που επιλέγεται –και το όραμα και οι προτεραιότητές του– έχουν σημασία πολύ πέρα από το Βατικανό. Ορισμένοι καθολικοί μονάρχες είχαν μέχρι και δικαίωμα βέτο στις εκλογές μέχρι το 1907. Σήμερα, φωνές από όλες τις πλευρές προσπαθούν να επηρεάσουν τη συζήτηση – προφανώς μέσω των μέσων ενημέρωσης.
Σε κάθε περίπτωση από σήμερα όλοι οι Καρδινάλιοι είναι στη θέση τους μέσα στο Βατικανό, χωρίς κινητά και αποκλεισμένοι από τον υπόλοιπο κόσμο.
Ο Τζον Άλεν πιστεύει ότι η προσωπική προτίμηση θα κυριαρχήσει σε σχέση με την πολιτική, τις «φιλελεύθερες» ή «συντηρητικές» φατρίες ή το βουητό του δημόσιου διαλόγου.
«Πιστεύω πραγματικά ότι οι συζητήσεις των Καρδιναλίων μεταξύ τους πριν το Κονκλάβιο είναι ουσιαστικές», λέει από την πλευρά της η Ινές Σαν Μάρτιν. «Πολλοί έχουν μιλήσει για πρώτη φορά. Ποτέ δεν ξέρεις πόσο εμπνευσμένος μπορεί να είναι ο λόγος ενός από αυτούς».
