Μια προγραμματισμένη αύξηση των στρατιωτικών δαπανών από τις χώρες του ΝΑΤΟ ενδέχεται να προκαλέσει την εκπομπή επιπλέον 1.320 εκατομμυρίων τόνων ρύπων που θερμαίνουν τον πλανήτη μέσα στην επόμενη δεκαετία – ποσότητα αντίστοιχη με τις ετήσιες εκπομπές αερίων στη Βραζιλία, της πέμπτης μεγαλύτερης ρυπογόνου χώρας στον κόσμο, σύμφωνα με νέα έκθεση.
Και αυτό γιατί οι στρατιωτικές δραστηριότητες είναι εξαιρετικά ενεργοβόρες και εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τα ορυκτά καύσιμα, ενώ τα επίσημα στοιχεία των χωρών για τις στρατιωτικές εκπομπές είναι ελλιπή ή ανύπαρκτα.
Μια ανασκόπηση 11 πρόσφατων επιστημονικών μελετών από τον οργανισμό Scientists for Global Responsibility (SGR) διαπίστωσε ότι κάθε επιπλέον 100 δισ. δολάρια στρατιωτικών δαπανών οδηγούν κατά μέσο όρο σε 32 εκατομμύρια τόνους ισοδύναμου διοξειδίου του άνθρακα (tCO₂e) στην ατμόσφαιρα.
Οι εκπομπές προέρχονται τόσο από άμεσες πηγές, όπως μαχητικά αεροσκάφη, πολεμικά πλοία και τεθωρακισμένα οχήματα, όσο και από έμμεσες πηγές, όπως η μεταφορά εξοπλισμού, οι παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού και οι επιπτώσεις της ίδιας της διεξαγωγής πολέμου.
Η αύξηση των δαπανών του ΝΑΤΟ μετά την εισβολή στην Ουκρανία
Το ΝΑΤΟ (Βορειοατλαντική Συμμαχία) είναι μια πολιτική και στρατιωτική συμμαχία 32 χωρών της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής. Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και τις αυξανόμενες απειλές του Ντόναλντ Τραμπ να εγκαταλείψει ιστορικούς συμμάχους, το ΝΑΤΟ ανακοίνωσε σχέδια για αύξηση των στρατιωτικών δαπανών στο 3,5% του ΑΕΠ, ως μέρος ενός ευρύτερου στόχου για 5% του ΑΕΠ σε συνολικές δαπάνες ασφάλειας για κάθε κράτος-μέλος.
Η επίτευξη του στόχου του 3,5% αναμένεται να προσθέσει 132 εκατομμύρια τόνους ισοδύναμου CO₂ στην ατμόσφαιρα — ποσότητα αντίστοιχη με τις ετήσιες εκπομπές 345 σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με φυσικό αέριο ή με τις εκπομπές της πετρελαιοπαραγωγού χώρας Ομάν.
Αυτή η αύξηση έρχεται πέραν των 200 δισ. δολαρίων που επενδύθηκαν μεταξύ 2019 και 2024, οι οποίοι αύξησαν το στρατιωτικό αποτύπωμα άνθρακα του ΝΑΤΟ κατά περίπου 64 εκατομμύρια τόνους.
«Είναι εξαιρετικά δύσκολο να δούμε πώς οι τρέχουσες και προγραμματισμένες αυξήσεις στις στρατιωτικές δαπάνες μπορούν να συνδυαστούν με τη ριζική δράση που απαιτείται για την αποτροπή της επικίνδυνης κλιματικής αλλαγής», σημειώνει η SGR, ένας βρετανικός οργανισμός που προωθεί υπεύθυνη επιστήμη και τεχνολογία.
Advertisement
Τεράστιες αλλά αόρατες στρατιωτικές εκπομπές άνθρακα
Οι στρατιωτικές εκπομπές είναι τεράστιες αλλά δύσκολες στην παρακολούθηση, κυρίως λόγω έλλειψης διαφάνειας και υποχρεωτικής λογοδοσίας. Επιπλέον, η πρόβλεψη για το πώς θα δαπανηθούν τα αυξημένα κονδύλια παρουσιάζει μεγάλη αβεβαιότητα.
Ωστόσο, το συνολικό στρατιωτικό αποτύπωμα άνθρακα εκτιμάται ότι αντιστοιχούσε περίπου στο 5,5% των παγκόσμιων εκπομπών το 2019 – εξαιρουμένων των εκπομπών που σχετίζονται με τις μάχες και την ανοικοδόμηση μετά από πολέμους.
Αυτό είναι περισσότερο από το άθροισμα των εκπομπών της πολιτικής αεροπορίας (2%) και της ναυτιλίας (3%).
Εκτόξευση στρατιωτικών δαπανών παγκοσμίως
Έκτοτε, οι παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες έχουν εκτιναχθεί, φτάνοντας τα 2,72 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2024, σύμφωνα με το Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI) — το υψηλότερο επίπεδο από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.
Η στρατιωτική δαπάνη του Ισραήλ αυξήθηκε στα 46,5 δισ. δολάρια το 2024, η μεγαλύτερη αύξηση στον κόσμο, καθώς συνέχισε τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Γάζα, Συρία, Ιράν, Υεμένη και Λίβανο. Παράλληλα, ο προϋπολογισμός του Πενταγώνου για το 2026 αναμένεται να εκτοξευθεί στο 1 τρισεκατομμύριο δολάρια, λόγω του νομοσχεδίου φορολογικών και δημοσιονομικών δαπανών του Τραμπ — αύξηση 17% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά.
Ο στρατός ως απειλή για τους κλιματικούς στόχους του Παρισιού
Η έκθεση της SGR είναι η πιο συνολική αξιολόγηση μέχρι σήμερα για τον αντίκτυπο της αύξησης των στρατιωτικών δαπανών στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, καθώς ο πλανήτης οδεύει προς την κλιματική καταστροφή και οι κυβερνήσεις αποτυγχάνουν να αναλάβουν ουσιαστική δράση.
Τα ευρήματα, που βασίζονται στις μεθοδολογίες των 11 μελετών, δείχνουν ότι η στρατιωτική επέκταση θα διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην παραβίαση του κλιματικού στόχου του Παρισιού για συγκράτηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη στους 1,5°C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα.
«Υπάρχει επείγουσα ανάγκη για ταχεία απανθρακοποίηση, ώστε να αποτραπούν οι πιο επικίνδυνες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Όμως τα πρόσφατα και προγραμματισμένα εξοπλιστικά προγράμματα και οι πόλεμοι ωθούν τον κόσμο προς την αντίθετη κατεύθυνση», δήλωσε ο Δρ. Στιούαρτ Πάρκινσον, συγγραφέας της έκθεσης και κορυφαίος ερευνητής στον τομέα.
Η SGR προτείνει να καταστεί υποχρεωτικό για τις χώρες που δαπανούν πάνω από 0,5% του ΑΕΠ τους για στρατιωτικούς σκοπούς να:
Advertisement
- δημοσιεύουν αναλυτικά στοιχεία στρατιωτικών εκπομπών,
- συμβάλλουν στις εκτιμήσεις ρύπων από πολέμους και συγκρούσεις,
- και να εφαρμόσουν στρατηγικές απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα, τόσο μέσω τεχνολογικών όσο και μέσω διπλωματικών μέτρων, όπως συμφωνίες ειρήνης, έλεγχος εξοπλισμών και αφοπλισμός.
