Η κατάθεση όπλων από το PKK (Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν) και η διάλυση του τελευταίου, απόρροια τριετών συνομιλιών μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών, αποτελεί μέρος πρωτοβουλιών με αφετηρία τη μετά Σαντάμ εποχή και δεν πρόκειται για κάποιο καινούριο εγχείρημα. Το έβδομο συνέδριο του PKK (20 Ιανουαρίου 2000), το οποίο αποφάσισε να πολιτικοποιήσει τον αγώνα, είχε μεγάλη σημασία δεδομένου ότι οι περισσότερες από τις συστάσεις του αντικατοπτρίστηκαν στις μεταρρυθμίσεις της Τουρκίας το 2004. Τον Μάιο του 2004, η Τουρκία ψήφισε μια σειρά συνταγματικών και νομοθετικών μεταρρυθμίσεων που επικεντρώνονταν κυρίως στα ανθρώπινα δικαιώματα και την ένταξη στην ΕΕ (Ευρωπαϊκή Ένωση). Ο πολιτικός μετασχηματισμός του PKK σε KADEK (Kongreya Azadî û Demokrasiya Kurdistan–Συνέδριο Ελευθερίας Κουρδιστάν και Δημοκρατίας τον Απρίλιο του 2002) και ένα χρόνο αργότερα σε KGK (Kongra-Gel, 2003), σε συνδυασμό με την αντικατάσταση της επιτροπής ως οργάνου λήψης αποφάσεων με μια συνέλευση, όχι μόνο σηματοδότησε τη στροφή του κινήματος σε αγώνα με νόμιμα μέσα, αλλά ξεχωρίζει και ως μια σημαντική προσαρμογή όσον αφορά τον ιδεολογικό λόγο και την πρακτική του PKK.
Ήδη ο «Οδικός Χάρτης» του Αμπντουλάχ Οτσαλάν (Σεπτέμβριος 2003 – Σεπτεμβρίου 2004) στόχευε στην πολιτική επίλυση του Κουρδικού Ζητήματος, αποκαλύπτοντας έναν στρατηγικό αναπροσανατολισμό προς τον τρίτο και τελευταίο στόχο του προγράμματός του, δηλαδή στην πολιτικοποίηση του ζητήματος αιτώντας αυτονομία εντός μιας δημοκρατικής Τουρκικής Δημοκρατίας και μια επίσημη διακήρυξη εγκατάλειψης του ένοπλου αγώνα. Το 2009 ο Oruç, Yurus πιστοποιούσε πως «Σήμερα υπάρχει ένας Οδικός Χάρτης για την επίλυση του Κουρδικού Ζητήματος, αλλά δεν έχει ακόμη ανακοινωθεί, προκειμένου να αποφευχθούν πιθανές προκλήσεις» (Charountaki, 2012).
Για τον Οτσαλάν, «o εκδημοκρατισμός της Μέσης Ανατολής θα πρέπει να γίνει μέσω της εκδημοκρατικοποίησης των Κούρδων». Σε αυτό το πλαίσιο, ιδρύθηκε το Koma Komalên Kurdistán (KKK, 20 Μαρτίου 2005) και μετονομάστηκε σε Koma Civakên Kurdistan (KCK, Δημοκρατική Συνομοσπονδία του Κουρδιστάν) το 2007. Οι Κούρδοι εξαρχής ζητούσαν διάλογο με τις ενδιαφερόμενες δυνάμεις και το άνοιγμα σε μια λύση.
Επομένως οι σημερινές εξελίξεις αν και φαινομενικά ξαφνικές αποτελούν συνέχεια του «Κουρδικού Ανοίγματος» της Τουρκίας και των μεταρρυθμίσεων του ΑΚΡ (Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης) – συζητήσεις που ξεκίνησαν στην Τουρκική συνέλευση (10 Νοεμβρίου 2009). Ενώ η κουρδική πολιτική του ΑΚΡ αρχικά ονομάστηκε «Kουρδικό Άνοιγμα», αργότερα χαρακτηρίστηκε ως «Δημοκρατικό Άνοιγμα» και κατέληξε ως «η Πρωτοβουλία Εθνικής Ενότητας και Αδελφότητας». Ο ίδιος ο Σελαχατίν Ντερμιρτάς (2009) είχε δηλώσει «Για να πούμε ότι θα συμβούν καλά πράγματα –- σχολιάζοντας τη δήλωση του Αμπντουλάχ Γκιουλ ότι θα συμβούν «καλά πράγματα» σχετικά με το Κουρδικό Ζήτημα – η ένοπλη σύγκρουση θα πρέπει να τελειώσει και η Τουρκία πρέπει να λύσει το κουρδικό ζήτημα» (Charountaki, 2012).
Ωστόσο η ταύτιση του Κουρδικού Ζητήματος από την Τουρκία ως «πρόβλημα του ΡΚΚ» που πρέπει να καταπολεμηθεί συνέβαλε στη διαιώνιση του ζητήματος. Σήμερα στην Τουρκία δίνεται η ευκαιρία αποσαφήνισης και επαναπροσήλωσης στο Κουρδικό Ζήτημα. Ο τερματισμός των 40 χρόνων ένοπλου αγώνα θα κριθεί στο κατά πόσο το Τουρκικό κράτος θα μπορέσει να αλλάξει τις δομές του και κατ’επέκταση να δώσει συνταγματικές εγγυήσεις στους Κούρδους.
Αυτό θα δώσει μια ευκαιρία και στην Κουρδική πλευρά να αποσαφηνίσει τις απαιτήσεις της σε αντίθεση μιας εναλλασομένης ρητορικής των τελευταίων 40 χρόνων. Το πέρασμα από την συνομοσπονδία στην αυτονομία και στο οικοσύστημα είναι χαρακτηριστικές. Η έννοια της δημιουργίας τοπικών αυτοδιοικήσεων όπως απεικονίζεται στην έννοια του «Demokratik Özerklik» δεν περιλαμβάνει κανενός είδους νομοθετική εξουσία. Επομένως, η ιδέα πίσω από το κουρδικό μοντέλο δεν είναι η Otonomi. Υπό αυτή την έννοια, αυτό το μοντέλο μιλά για την αυτοδιοίκηση των τοπικών αρχών σε επίπεδο δήμων, χωριών κ.λπ., ως περιφερειακές διοικήσεις.
Οι κουρδικές περιοχές της Τουρκίας καταλαμβάνουν μια ομογενή επικράτεια που διευκολύνει την αναγνώριση συνταγματικής οντότητας, του Κουρδιστάν της Τουρκίας.
Ο Ιμπραήμ Καλίν, ο πρώην επικεφαλής σύμβουλος του Τούρκου Προέδρου και νυν διευθυντής της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (MİT), δήλωσε το 2013 ότι «η επίλυση του Κουρδικού Ζητήματος στην Τουρκία θα έχει θετική επίδραση στον κουρδικό πληθυσμό στο Ιράν, αλλά και στη Συρία. Γι′ αυτό είναι ευπρόσδεκτη από όλους» (Charountaki, 2018).
Οι πρόσφατες εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή με απαρχή την 7η Οκτωβρίου 2023, με την ένοπλη επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ, έχουν δρομολογήσει και την επίλυση του Κουρδικού Ζητήματος στη Μέση Ανατολή. Ο ρόλος των διεθνών δρώντων και κατά κύριο λόγο της Αμερικής παραμένει καταλυτικός. Σημαντική ωστόσο διαφαίνεται και η επιρροή της Κουρδικής Προεδρείας της Περιφέρειας του Κουρδιστάν (KRI) στην επίλυση του ζητήματος. Ο Ντεμιρτάς, είχε σχολιάσει χαρακτηριστικά το 2009, ότι «οι ΗΠΑ έχουν ένα σχέδιο για το Κουρδικό Ζήτημα, αλλά η κυβέρνηση δεν υποστηρίζει την κουρδική πολιτική των ΗΠΑ για την επίλυση του Κουρδικού Ζητήματος» (Charountaki, 2009).
Η αναγκαιότητα της Τουρκικής προεδρείας για παράταση του χρόνου παραμονής στην εξουσία, για συνταγματικές μεταρρυθμίσεις και τελικά η υστεροφημία του ίδιου του Τούρκου Προέδρου ίσως να επετείνουν τις εξελίσεις όσον αφορά την επίλυση του νούμερο ένα ζητήματος στην πολιτική ατζέντα της χώρας των τελευταίων ετών.
Interview by Charountaki Marianna with Selahattin Demirtaş, MP, and Deputy Chairman of BDP (Peace and Democracy Party), (Diyarbakir, 4/06/2009) in “The Kurdish Factor in Turkish politics: Impediment or Facilitator to Turkey’s European Prospects?” in Perspectives on Kurdistan’s Economy and Society in Transition, Nova Science, New York, 2012. pp.163-192. Translated into Kurdish (Sorani), Wata Journal, 29, 2013.
Interview by Charountaki Marianna with Oruç, Yunus, District President of AKP in Kayapınar, (Diyarbakir, 3/06/2009) in ibid.
Interview by Charountaki Marianna with Ibrahim Kalin, Recep Tayyip Erdoğan’s Chief Foreign Policy Advisor in Middle East Affairs. Ankara, 1April 2013 in Iran and Turkey: International and Regional Engagement in the Middle East. I.B. Tauris. 2018. Translated into Arabic by Al Farabi (Lebanese Publishing House) and into Kurdish by Aras Publishing House. 2022.
