Το ζήτημα της χρηματοδότησης της Ουκρανίας και της αξιοποίησης των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων επανάφερε επιτακτικά η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία μιλώντας στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις Βρυξέλλες πρότεινε τρεις εναλλακτικές λύσεις. Το ίδιο θέμα θα απασχολήσει και τους υπουργούς Οικονομικών που συνεδριάζουν σήμερα στην πρωτεύουσα της ΕΕ.
Με στόχο να υπερκεράσει τις αντιδράσεις ορισμένων κρατών-μελών, κυρίως του Βελγίου, το οποίο έχει αρνηθεί να στηρίξει ένα δάνειο αποζημιώσεων ύψους 140 δισ. ευρώ για το Κίεβο, η φον ντερ Λάιεν παρουσίασε τρεις εναλλακτικές λύσεις χρηματοδότησης. Ωστόσο, όλες συγκλίνουν προς μία συγκεκριμένη επιλογή: το δάνειο πολεμικών αποζημιώσεων που θα βασίζεται στα παγωμένα ρωσικά κρατικά περιουσιακά στοιχεία.
Η συζήτηση διεξάγεται σε μια συγκυρία κατά την οποία η Μόσχα εντείνει τις επιθέσεις της στην ουκρανική ενεργειακή υποδομή, επιχειρώντας, όπως τόνισε η φον ντερ Λάιεν, να χρησιμοποιήσει τον χειμώνα ως μέσο στρατηγικής πίεσης.
«Εργαζόμαστε στενά με το Βέλγιο και όλα τα κράτη-μέλη για τις επιλογές που θα μας επιτρέψουν να υλοποιήσουμε αυτήν τη δέσμευση.
Η πρώτη επιλογή είναι να αξιοποιήσουμε το δημοσιονομικό περιθώριο του προϋπολογισμού ώστε να αντλήσουμε κεφάλαια από τις αγορές.
Η δεύτερη επιλογή είναι μια διακυβερνητική συμφωνία, μέσω της οποίας τα κράτη-μέλη θα συγκεντρώσουν τα απαιτούμενα κεφάλαια με δική τους πρωτοβουλία.
Η τρίτη επιλογή είναι ένα δάνειο αποζημιώσεων βασισμένο στα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία. Το δάνειο αυτό θα στηρίζεται στα ταμειακά υπόλοιπα των δεσμευμένων περιουσιακών στοιχείων. Θα χορηγήσουμε δάνειο στην Ουκρανία – το οποίο η Ουκρανία θα αποπληρώσει εφόσον η Ρωσία καταβάλει αποζημιώσεις», δήλωσε η πρόεδρος της Κομισιόν, επισημαίνοντας ότι αυτή είναι «η πιο αποτελεσματική λύση για την ενίσχυση της ουκρανικής άμυνας και οικονομίας» και ο σαφέστερος τρόπος να καταλάβει η Ρωσία ότι «ο χρόνος δεν είναι με το μέρος της».
«Θα δείξουμε ότι, αν χρειαστεί, είμαστε προετοιμασμένοι για μακρά πορεία. Ότι η Ευρώπη θα σταθεί στο πλευρό της Ουκρανίας για όσο χρειαστεί», πρόσθεσε αν και δεν είναι βέβαιο ότι όλοι συμμερίζονται αυτή τη βεβαιότητα.
Παρά την παρουσίαση τριών εναλλακτικών, στις Βρυξέλλες επικρατεί η εκτίμηση ότι οι δύο πρώτες είναι δύσκολα εφαρμόσιμες: η άντληση κοινών κεφαλαίων από τις αγορές επιβαρύνει τους εθνικούς προϋπολογισμούς, ενώ η διακυβερνητική λύση συνεπάγεται απευθείας εθνικές εισφορές, τις οποίες πολλές κυβερνήσεις αποφεύγουν λόγω δημοσιονομικών περιορισμών.
Έτσι, η συζήτηση μετατοπίζεται ολοένα και περισσότερο στην τρίτη επιλογή στο δάνειο που θα βασιστεί στις ταμειακές ροές των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων.
Ωστόσο, το βασικό εμπόδιο παραμένει: η αντίσταση του Βελγίου, αλλά και η διστακτικότητα άλλων κρατών-μελών, που προτιμούν να «κρύβονται» πίσω από τη βελγική θέση. Το Βέλγιο, όπου εδρεύει η Euroclear και βρίσκεται το μεγαλύτερο μέρος των δεσμευμένων ρωσικών πόρων, ζητά απόλυτη σαφήνεια για το ποιος θα καλύψει ενδεχόμενους νομικούς κινδύνους, πόσο θα διαρκέσουν οι εγγυήσεις και το σημαντικότερο– πώς θα επιμεριστούν οι ευθύνες σε περίπτωση δικαστικών αποφάσεων υπέρ της Ρωσίας.
Για το ίδιο θέμα, οι υπουργοί Οικονομικών της ΕΕ θα εξετάσουν σήμερα το πώς θα χρηματοδοτηθεί η Ουκρανία από το επόμενο έτος. Υπενθυμίζεται ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες, στο προηγούμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, δεν κατάφεραν να καταλήξουν σε συμφωνία και ζήτησαν από την Κομισιόν να παρουσιάσει πλήρως καταρτισμένες επιλογές χρηματοδότησης.
Σύμφωνα με τους FT, η πλειονότητα των κρατών μελών φαίνεται να συγκλίνει βάσει των επιλογών που επεξεργάζεται η Επιτροπή προς τη λύση που βασίζεται στα «παγωμένα» ρωσικά περιουσιακά στοιχεία. Όπως αναφέρει η εφημερίδα, η έκδοση κοινού χρέους, η οποία εξετάζεται ως εναλλακτική, θα επιβάρυνε τα κράτη-μέλη με τόκους που θα μπορούσαν να φτάσουν τα 5,6 δισ. ευρώ ετησίως. Η τρίτη επιλογή, οι διμερείς επιχορηγήσεις, θα απαιτούσε από τις χώρες της ΕΕ να καταβάλουν μετρητά στο Κίεβο έως και 0,27% του ΑΕΠ τους τον χρόνο μια λύση εξαιρετικά αντιδημοφιλής σε περίοδο δημοσιονομικής στενότητας.
Εν τω μεταξύ, το Βέλγιο δεν πρόκειται να υπαναχωρήσει εάν δεν λάβει πλήρη και συγκεκριμένη ενημέρωση για τα μέτρα επιμερισμού του κινδύνου που συνδέονται με το δάνειο. Ένα από τα βασικά ζητήματα είναι η απαίτηση να καλυφθεί η έκθεση της Euroclear μέσω διμερών εγγυήσεων από τα κράτη-μέλη. Ακόμη και η Ελλάδα εμφανίζεται επιφυλακτική, καθώς σε ένα δυσμενές σενάριο η εθνική επιβάρυνση θα μπορούσε να φτάσει τα 2,44 δισ. ευρώ περίπου 1% του ΑΕΠ. Αν και η Αθήνα δεν αναμένεται να μπλοκάρει την απόφαση, θεωρείται εξαιρετικά απίθανο ότι όλα τα κράτη-μέλη θα συμμετάσχουν στην παροχή εγγυήσεων, με την Ουγγαρία και τη Σλοβακία να έχουν ήδη εκφράσει ανοιχτά την αντίθεσή τους.
Την ίδια ώρα, ακόμη και η ΕΚΤ είχε στο παρελθόν επισημάνει πιθανές επιπτώσεις για την αξιοπιστία της ευρωζώνης, προειδοποιώντας ότι «σε διάφορα μέρη του κόσμου ενδέχεται να πουν “μην εμπιστεύεστε τα χρήματά σας στην Ευρώπη, γιατί είναι αφερέγγυοι”».
Παρά τα εμπόδια, η πίεση είναι συνεχής και τα περιθώρια περιορίζονται, καθώς οι έως τώρα εναλλακτικές που προτείνει η Κομισιόν δεν φαίνεται να προσφέρουν πολλές άλλες ρεαλιστικές λύσεις.
