Αρτηριακή πίεση είναι η πίεση που ασκεί το αίμα στα τοιχώματα των αρτηριών όταν το αίμα διέρχεται μέσα από αυτές και διακρίνεται σε συστολική και διαστολική.
Συστολική ονομάζουμε την πίεση η οποία δημιουργείται όταν το αίμα φεύγει από την καρδιά, ενώ διαστολική την πίεση που δημιουργείται όταν η καρδιά ξεκουράζεται και ξαναγεμίζει με αίμα. Την πίεση την μετράμε σε χιλιοστά της στήλης υδραργύρου (mmHg).
Σύμφωνα με την Ευρωπαική Εταιρεία Υπέρτασης, όταν η συστολική πίεση είναι μεταξύ 120-129 mmHg και/ή η διαστολική μεταξύ 80-84 mmHg είναι φυσιολογική. Όταν η συστολική πίεση είναι μεταξύ 130-139 mmHg και/ή η διαστολική μεταξύ 85-89 mmHg η αρτηριακή πίεση είναι πάλι φυσιολογική, αλλά υψηλή. Ενώ όταν η συστολική πίεση είναι πάνω από 140 mmHg και/ή η διαστολική πάνω από 90 mmHg, τότε τα άτομα αυτά έχουν υπέρταση.
Ένα γνωστό καρδιακό νόσημα το οποία σχετίζεται με την υπέρταση είναι η στεφανιαία νόσος. Αυτή είναι μια ασθένεια που προκαλείται από τη στένωση των στεφανιαίων αρτηριών, λόγω της συσσώρευσης αθηρωματικού υλικού στα τοιχώματά τους.
Οι στεφανιαίες αρτηρίες είναι πολύ σημαντικές για τη σωστή αιμάτωση του καρδιακού μυός και την τροφοδότησή του με απαραίτητα συστατικά. Επομένως μια τέτοια διαταραχή μπορεί να προκαλέσει μυοκαρδιακή ισχαιμία, δηλαδή μείωση της αιμάτωσης του καρδιακού μυός και τελικά καρδιακή ανεπάρκεια, με αποτέλεσμα να μην μπορεί η καρδιά να στείλει αρκετή ποσότητα αίματος στα διάφορα μέρη του σώματος.
Οι μηχανισμοί με τους οποίους η υπέρταση μπορεί να προκαλέσει στεφανιαία νόσο είναι οι εξής:
Αύξηση της λειτουργίας του Συμπαθητικού Νευρικού Συστήματος και του Συστήματος Ρενίνης – Αγγειοτενσίνης – Αλδοστερόνης (RAAS)
Διαταραχές στην απελευθέρωση ή λειτουργία των αγγειοδιασταλτικών
Αύξηση της έκφρασης των αυξητικών παραγόντων και των φλεγμονωδών κυτοκινών
Μεταβολές στη συγκέντρωση του νατριουρητικού πεπτιδίου
Αιμοδυναμικές Μεταβολές
Δομικές και λειτουργικές ανωμαλίες στις αρτηρίες που αυξάνουν τη σκληρότητα του αρτηριακού τοιχώματος και προκαλούν δυσλειτουργία του ενδοθηλίου
Τα κλινικά σημεία που θα εκδηλώσει ο ασθενής σχετίζονται με το είδος της ισχαιμίας.
Στην ασυμπτωματική ισχαιμία δεν εμφανίζονται συμπτώματα, μέχρι την εμφάνιση των επιπλοκών, οι οποίες μπορεί να είναι:
Οξύ στεφανιαίο σύνδρομο, όπως στηθάγχη ή καρδιακή προσβολή
Αρρυθμίες
Καρδιακή ανακοπή
Εγκεφαλικό
Όταν όμως εμφανίζονται συμτώματα, το κύριο σύμπτωμα είναι η στηθάγχη, δηλαδή ο πόνος ή η δυσφορία που εντοπίζεται στη περιοχή πίσω από το στέρνο, ο οποίος όμως μπορεί να αντανακλά στα χέρια, στον τράχηλο, στους ώμους, στην κάτω γνάθο και στο επιγάστριο. Ο ασθενής μπορεί να χαρακτηρίσει τον πόνο ως ένα σφίξιμο, κάψιμο ή πίεση. Άλλα συμπτώματα μπορεί να είναι ο ιδρώτας, η ναυτία και ο εμετός.
Το πόσο σημαντικός παράγοντας είναι η πίεση στην εμφάνιση καρδιακών νοσημάτων, αλλά και στη ζωή μας γενικά, φαίνεται και από το γεγονός ότι ακόμα μια μείωση της συστολικής πίεσης, της τάξεως των 10 mmHg , μειώνει τον κίνδυνο στεφανιαίας νόσου κατά 17%, τον κίνδυνο καρδιακής ανεπάρκειας κατά 28%, μείζονα καρδιακά συµβάµατα κατά 20%, εγκεφαλικό επεισόδιο κατά 27 % και θνησιμότητα κατά 13% . Επομένως είναι απαραίτητο να προσπαθούμε να διατηρούμε χαμηλά τα επίπεδα της πίεσης.
Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Εταιρείας της Καρδιολογίας και της Ευρωπαϊκής Εταιρείας της Υπέρτασης για το 2018, απλά πράγματα που μπορούμε να κάνουμε είναι:
Περιορισμός αλατιού σε:
<5 γραμμάρια/ημέρα.
Περιορισμός οινοπνεύματος σε:
< 14 βαθμούς/εβδομάδα για τους άντρες
<8 βαθμούς/εβδομάδα για τις γυναίκες
Δίαιτα πλούσια σε λαχανικά, φρούτα, ψάρι κ.α. και μείωση της κατανάλωσης κόκκινου κρέατος και κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά
Απώλεια βάρους και μείωση της περιφέρειας μέσης
Τακτική αερόβια άσκηση
Διακοπή του καπνίσματος
Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφέρουμε την καμπύλη J η οποία χαρακτηρίζει τη σχέση μεταξύ στεφανιαίας νόσου και αρτηριακής πίεσης και αφορά τους χρόνια υπερτασικούς ασθενείς με αθηρωσκληριτικά αγγεία.
Βασίζεται στη θεωρία ότι θα πρέπει να υπάρχει ένα σημείο καμπής της αρτηριακής πίεσης, κάτω από το οποίο ο κίνδυνος καρδιαγγειακών επεισοδίων αυξάνεται γιατί η αρτηριακή πίεση είναι απαραίτητη για την αιμάτωση σημαντικών για τη ζωή οργάνων, όπως ο εγκέφαλος, η καρδιά και οι νεφροί. Με λίγα λόγια αν η αρτηριακή πίεση πέσει κάτω από ένα όριο, αντί να μειώνεται ο κίνδυνος για καρδιαγγειακά επεισόδια, αυτά αυξάνονται.
Μάλιστα έρευνα που έγινε σε υπερτασικούς ασθενείς με αθηρωσκληριτικά στεφανιαία αγγεία, το 2009 - 2010, όπου συμμετείχαν 45 χώρες έδειξε ότι συστολική πίεση μικρότερη από 120 mmHg και διαστολική πίεση μικρότερη από 70 mmHg αυξάνουν τον κίνδυνο να προκληθούν καρδιαγγειακές επιπλοκές, εγκεφαλικά, έμφραγμα του μυοκαρδίου και θάνατος.
Πραγματοποιήθηκαν πολλές έρευνες με αντικρουόμενα στοιχεία όσον αφορά τη σημασία, παρ’ όλα αυτά είναι κάτι που θα πρέπει να έχουμε υπόψιν.
Τέλος σχετικά με την θεραπευτική αντιμετώπιση, σύμφωνα πάντα με τις κατευθυντήριες οδηγίες του 2018, φάρμακα τα οποία μπορεί να χορηγήσει ο γιατρός σε υπερτασικούς ασθενείς με στεφανιαία νόσο που εκδήλωσαν έμφραγμα του μυοκαρδίου είναι:
β – αποκλειστές
αναστολείς του συστήματος ρενίνης - αγγειοτενσίνης
Ενώ σε ασθενείς με στηθάγχη:
β – αποκλειστές
ανταγωνιστή ασβεστίου