Ο Καβάφης όσο ζούσε, δημοσίευε συχνά αλλά ποτέ δεν εξέδωσε βιβλίο με τα ποιήματά του. Με περισσή φροντίδα τα τύπωνε, τα συνένωνε ο ίδιος - άλλοτε με χρονολογική σειρά, άλλοτε με βάση την κοινή θεματική τους - και δώριζε τις αυτοσχέδιες συλλογές του σε φίλους και γνωστούς του.
Τώρα, ένα τετράδιο με 22 χειρόγραφα ποιήματα που ο Αλεξανδρινός δώρισε στον κληρονόμο του Αλέξανδρο Σεγκόπουλο, και το οποίο κυκλοφόρησε το ’68 σε πανομοιότυπη έκδοση από τον «Ερμή», γίνεται εικαστικό λεύκωμα στη Γεννάδειο βιβλιοθήκη από την Αλεξάνδρα Αθανασιάδη. Δεν είναι, όμως, ακόμη μια έκθεση εμπνευσμένη από τον Καβάφη. Η διαφορά είναι ότι η δημιουργός γοητεύτηκε από την ίδια τη γραφή του ποιητή, τον γραφικό χαρακτήρα του στο βιβλίο που εξέδωσε ο Σαββίδης, έτσι και σημείωσε, δούλεψε, άφησε τον εαυτό της όπως λέει στη HuffPost, να βυθιστεί μέσα στο μυθικό κόσμο του Καβάφη.
Η γλύπτρια ανοίγει το βιβλίο, μπαίνει μέσα, κυριολεκτικά «το σκίζει» και προσκαλεί και το θεατή να το ξεφυλλίσει. Τα βιβλία είτε κρέμονται από τους τοίχους, είτε είναι αραδιασμένα και μπορεί ο επισκέπτης να τα αγγίξει πάνω στο τραπέζι που δεσπόζει στη νέα, ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα της Γενναδείου για εκθέσεις. Και η γραφή παίρνει άλλη διάσταση: γίνεται μεταλλική στον υπέροχο κήπο της βιβλιοθήκης, ρέει ακόμη και ως γκράφιτι από την οροφή ως το πάτωμα.
«Η γραφή με απασχολούσε για χρόνια. Πιστεύω πως ό,τι ζούμε καταγράφεται μέσα μας κι εμείς οι ίδιοι αφήνουμε κάποιο σημάδι με το πέρασμά μας από τη ζωή… επέλεξα, λοιπόν, 18 αντίτυπα από την έκδοση για τον Καβάφη, παλαίωσα τις σελίδες με τσάι, καφέ, με μολύβι ή ακόμη και σκίζοντας τις άκρες κι άρχισα να δημιουργώ τα δικά μου βιβλία - άλλοτε πιο κλειστά, άλλοτε περισσότερο ανοιχτά ώστε τα αποσπάσματά τους να μην διαβάζονται πάντα εύκολα, όπως ακριβώς συμβαίνει και με τον εαυτό μας: αποκαλύπτουμε ένα μέρος του κι ένα άλλο το κρατάμε κρυφό».
Γνωστή από τη δουλειά της με τα φθαρμένα ξύλα ή τα σκασμένα από την σκουριά σίδερα, η Αθανασιάδη δεν μεταγράφει τον Καβάφη. Κατά έναν τρόπο, έχει παράλληλη πορεία με τον ποιητή, καθώς όλο το έργο της στη Γεννάδειο έχει δομηθεί με πρόθεση να αποδώσει νέα πνοή στην ηθική αξία του παρελθόντος, όπως ακριβώς και η ποίηση του Καβάφη.
«Είμαι ρακοσυλλέκτης. Για χρόνια μαζεύω αντικείμενα στο εργαστήρι - πεταμένα από δω κι από κει – που, κάποια στιγμή, γίνονται πρώτη ύλη για τα γλυπτά μου». Τρία καράβια από παλαιωμένα ξύλα που παραπέμπουν στο ταξίδι του δημοφιλούς ποιήματος «Ιθάκη», πήλινα βήματα που δημιουργούν ένα μονοπάτι και παλιά παραμορφωμένα παράθυρα που παραπέμπουν στον εγκλωβισμό και την εσωστρέφεια του σύγχρονου ανθρώπου, αποτελούν μερικές από τις εικαστικές συνθέσεις της έκθεσης. Αφετηρία στάθηκε ένας ανάγλυφος κορμός χτισμένος από μεγεθυμένα και ταλαιπωρημένα θραύσματα χειρόγραφων ποιημάτων που δημιούργησε το ’13 για μια έκθεση στους Δελφούς με αφορμή τα 150 χρόνια από τη γέννηση του Κ.Π. Καβάφη και 80 από το θάνατό του.
Κι όπως εύστοχα επισημαίνει η διευθύντρια της Γενναδείου, Μαρία Γεωργοπούλου, «στην έκθεση, το βιβλίο είναι παράλληλα ένα φυσικό αντικείμενο και μια συμβολική φόρμα πάνω στην οποία η καλλιτέχνις επεξεργάστηκε σκέψεις και συναισθήματα που αναδύονται από την ποίηση. Τι πιο σπουδαίο για να “διαβάσεις” τον Καβάφη; Μια παρότρυνση σε όλους να αφήσουμε τη φαντασία και την προσωπική μας εμπειρία να μας οδηγήσουν στη γνώση. Καλή ανάγνωση».
Aλεξάνδρα Αθανασιάδη: Έργα πέρα από τις γραφές του Καβάφη, σε επιμέλεια Ιωσήφ Τουπάι. Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, Σουηδίας 61, Αθήνα. Διάρκεια έκθεσης: 19 Μαρτίου - 12 Μαΐου 2018. Ημέρες και ώρες λειτουργίας: Τρίτη, Τετάρτη, Παρασκευή: 11:00-17:00, Πέμπτη: 14:00-20:00, Σάββατο: 11:00-16:00, Είσοδος ελεύθερη.
