Το δημόσιο Πανεπιστήμιο διαχρονικά κατοχυρώνει τις ισότιμες δυνατότητες εξέλιξης και προόδου. Αυτό έχει μεγάλη σημασία για την κοινωνική κινητικότητα στην ελληνική κοινωνία. Ενδιαφέρει ιδιαίτερα όσους προέρχονται από τα πλέον αδύναμα στρώματα για τους οποίους η πρόσβαση σε ποιοτική πανεπιστημιακή εκπαίδευση αποτελεί αναντικατάστατο εφόδιο για να διεκδικήσουν ένα καλύτερο μέλλον και να αξιοποιήσουν με τρόπο αξιοκρατικό τις ιδιαίτερες κλίσεις και ικανότητές τους.
Τα ελληνικά Πανεπιστήμια βελτιώνονται σε ορισμένους τομείς κατά τις τελευταίες δύο δεκαετίες, γιατί επικρατούν νέες αντιλήψεις περί αριστείας στην εκπαίδευση και έρευνα, καθώς και ισχυρές τάσεις εξωστρέφειας. Οι διακρίσεις των ερευνητών μας σε ελληνικά ιδρύματα, ή όσων καταξιώνονται διεθνώς, επιβεβαιώνουν την ποιοτική αλλαγή η οποία συντελείται. Ταυτόχρονα, τα ιδρύματα προσφέρουν πλέον ένα μεγάλο εύρος δυνατοτήτων εκπαίδευσης για μεγαλύτερους σε ηλικία πολίτες οι οποίοι θέλουν να ενισχύσουν τις δεξιότητες και τις επαγγελματικές προοπτικές τους.
Γίνεται, λοιπόν, αντιληπτό ότι το Πανεπιστήμιο επιτελεί μία κρίσιμη λειτουργία για την κοινωνία και το δημόσιο συμφέρον και καλύπτει ένα μεγάλο εύρος ηλικιών και κοινωνικών ομάδων οι οποίες επηρεάζονται από αυτό.
Παρά τις σημαντικές εξελίξεις, δυστυχώς επιβιώνουν λογικές και αντιλήψεις οι οποίες αντιβαίνουν σε τελική ανάλυση το δημόσιο συμφέρον και υπονομεύουν την καλή λειτουργία των ιδρυμάτων. Ορισμένες ομάδες, συχνά εκτός Πανεπιστημίου, θεωρούν τα ιδρύματα ως πολιορκητικό κριό για τις δικές τους επιδιώξεις. Πρόκειται επομένως για την απαίτηση να μην δημιουργηθούν εστίες ανομίας και παραβατικότητας με τα γνωστά φαινόμενα και καταστάσεις.
Όλοι συμφωνούμε ότι η έκφραση αμφισβήτησης και κριτικής πρέπει να κατοχυρώνεται σε ένα δημοκρατικό πολίτευμα. Αυτό ισχύει πρωτίστως για την ακαδημαϊκή έρευνα και εκπαίδευση. Ισχύει ακόμη και για τις κοινωνικές ομάδες οι οποίες ασκούν κριτική στον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας του κράτους και της κυβέρνησης.
Η ανοχή της αμφισβήτησης δεν σημαίνει όμως και αποδοχή του εκφοβισμού, των απειλών και των κάθε λογής αυθαιρεσιών στις οποίες επιδίδονται οι αρνητές της καλής λειτουργίας των πανεπιστημίων.
Όλοι κατανοούμε- και ο νόμος κατοχυρώνει- την ανάγκη παρέμβασης της δημόσιας δύναμης όταν τελούνται αυτόφωρα κακουργήματα. Ενδεικτικά αναφέρω την πώληση ναρκωτικών, τον εμπρησμό, την κατασκευή, προμήθεια ή κατοχή εκρηκτικών υλών ή βοµβών, καθώς επίσης και τη μεταφορά ή φύλαξή τους, τον βιασμό, την ανθρωποκτονία και την απόπειρά της, την έκθεση σε κίνδυνο άλλου και την παράλειψη λύτρωσης από κίνδυνο ζωής.
Θέλω να επισημάνω ότι τα φαινόμενα αυτά δεν χαρακτηρίζουν όλα τα Πανεπιστήμια της χώρας. Εντοπίζονται, ωστόσο, σε αρκετά ιδρύματα στο κέντρο της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Η ευνομούμενη Πολιτεία πρέπει να διασφαλίσει την προστασία όλων όσων συμμετέχουν στην ακαδημαϊκή ζωή από απειλές κατά της ελευθερίας του λόγου, της αξιοπρέπειας ή και της ζωής τους. Δεν μπορούμε να ανεχθούμε εστίες συγκάλυψης παραβατικότητας, όπως τα ναρκωτικά και το παράνομο εμπόριο.
Είναι αδιανόητο για τις κομματικές δυνάμεις και τα όργανα του κράτους να παρέμβουν στην ακαδημαϊκή έρευνα και διδασκαλία. Άλλωστε, υφίστανται θεσμικές εγγυήσεις για οποιαδήποτε απόπειρα έμμεσης ή άμεσης παρέμβασης από οποιονδήποτε κι αν προέρχεται.
Ωστόσο τα θεσμικά όργανα της Πολιτείας οφείλουν να εξασφαλίσουν την απρόσκοπτη λειτουργία των Πανεπιστημίων, θέτοντας κανόνες σε συνεργασία με τις Πανεπιστημιακές Αρχές, που θα διασφαλίσουν για κάθε διδάσκοντα ή φοιτητή την ελευθερία στη διδασκαλία και την παρακολούθηση, στην Επιστήμη και την Έρευνα.
Οι καλές πρακτικές, προερχόμενες από τα καλύτερα Πανεπιστήμια του κόσμου, μπορούν και πρέπει να εφαρμοστούν και στη χώρα μας, στη βάση μάλιστα που η Κυβέρνηση έθεσε στο πλαίσιο των προγραμματικών της δηλώσεων.
* Μαριέττα Γιαννάκου, βουλευτής Επικρατείας, πρώην Υπουργός Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων.