Το πρόσφατο νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης για τις αλλαγές στην ποινική δικαιοσύνη, το οποίο έχει τεθεί σε δημόσια διαβούλευση, με σειρά διατάξεων που περιλαμβάνονται σε αυτό, καταργεί υφιστάμενες δικλείδες ασφαλείας ορθής απονομής της δικαιοσύνης, επιτείνοντας τους κινδύνους κακοδικίας και δικαστικής αυθαιρεσίας.
Ειδικότερα:
1. Ο εισαγγελέας, όταν αποφασίζει σύμφωνα με το άρ. 51 παρ.3 του Κώδικα Ποινικής δικονομίας να απορρίψει την έγκληση προσώπων που καταγγέλλουν την σε βάρος τους διάπραξη κάποιου εγκλήματος επειδή κατά την κρίση του δεν προκύπτουν επαρκείς ενδείξεις για να κινηθεί ποινική δίωξη, δεν θα απαιτείται πλέον να αιτιολογεί πλήρως την σχετική κρίση του όπως προβλέπει η ισχύουσα διάταξη, αλλά θα αρκεί η «συνοπτική αιτιολογία».
2. Ενώ μέχρι σήμερα το ισχύον άρ. 291 παρ.3 ΚΠΔ ορίζει ότι ο ανακριτής, προκειμένου να αντικαταστήσει την προσωρινή κράτηση, τον κατ’ οίκον περιορισμό ή άλλους περιοριστικούς όρους του κατηγορουμένου οφείλει να λάβει προηγουμένως την γραπτή (και αιτιολογημένη) γνώμη του εισαγγελέα, το νομοσχέδιο προβλέπει ότι ο ανακριτής θα αποφασίζει πλέον αφού απλώς «ακούσει τον εισαγγελέα» χωρίς να παρατίθεται πουθενά τι ακριβώς είπε ο εισαγγελέας και τι πρότεινε.
3. Ενώ οι ισχύουσες διατάξεις των άρ. 308 και 309 ΚΠΔ ορίζουν ως κανόνα ότι στην περίπτωση των σοβαρών εγκλημάτων για τα οποία διεξάγεται κύρια ανάκριση, η παραπομπή του κατηγορουμένου σε δίκη, η παύση της ποινικής του δίωξης, ή η απόφαση να μην γίνει κατηγορία σε βάρος του αποφασίζεται με βούλευμα δικαστικού συμβουλίου αποτελούμενου από τρεις τακτικούς δικαστές κατόπιν αιτιολογημένης πρότασης του εισαγγελέα και, μόνο κατ’ εξαίρεση, για συγκεκριμένα εγκλήματα, προβλέπεται η αρμοδιότητα αυτή να ασκείται αποκλειστικά από τον εισαγγελέα εφετών με την σύμφωνη γνώμη του προέδρου Εφετών, στο νομοσχέδιο η εξαίρεση επεκτείνεται επικίνδυνα σε όλα κακουργήματα για τα οποία υπάρχουν ειδικοί ποινικοί νόμοι και σε σημαντικά κακουργήματα του Ποινικού Κώδικα. Έτσι, ο εισαγγελέας, με την σύμφωνη γνώμη ενός δικαστή θα μπορεί μόνος του να παραπέμπει κάποιον κατηγορούμενο να δικαστεί για κακούργημα ή να κρίνει ότι δεν πρέπει να γίνει κατηγορία, ή να παύσει η ποινική δίωξη σε βάρος του.
4. Ενώ με το ισχύον δίκαιο τα σοβαρά πλημμελήματα για τα οποία ο νόμος απειλεί ποινή φυλάκισης άνω των 3 ετών δικάζονται από τριμελή δικαστήρια (Τριμελή Πλημμελειοδικεία), ώστε να μην εναπόκειται η απόφαση περί της ενοχής ή της αθωότητας του κατηγορουμένου στην κρίση ενός και μόνο δικαστή, το νομοσχέδιο προβλέπει ότι όλα σχεδόν τα πλημμελήματα, με ελάχιστες εξαιρέσεις, θα δικάζονται πλέον από μονομελή δικαστήρια (μονομελή πλημμελειοδικεία) τα οποία με τις νέες προτεινόμενες ρυθμίσεις θα μπορεί να αποφασίζουν ακόμη και την φυλάκιση του κατηγορουμένου.
5. Ακόμη χειρότερα, στην περίπτωση κακουργημάτων όπου κρίνονται βαρύτατα εγκλήματα και είναι δυνατόν να αποφασισθούν ποινές πολυετούς κάθειρξης, αντί να καταργηθούν τα Μονομελή Εφετεία Κακουργημάτων που συστάθηκαν για πρώτη φορά την εποχή των μνημονίων με τον ν. 4055/2012, επεκτείνεται η αρμοδιότητά τους και μάλιστα σε κακουργήματα πολύπλοκου και τεχνικού χαρακτήρα όπως η φοροδιαφυγή, εγκλήματα του τελωνειακού κώδικα, ή του νόμου περί τυχερών παιγνίων. Εντυπωσιακή επιπλέον είναι και η πρόβλεψη του νομοσχεδίου ότι τα Μονομελή Εφετεία θα δικάζουν και τις εφέσεις κατά των αποφάσεων των Τριμελών Πλημμελειοδικείων, δηλαδή ότι ένας δικαστής θα κρίνει την έφεση κατά απόφασης που εξέδωσαν τρεις δικαστές!
6.Το νομοσχέδιο προβλέπει επίσης κατάργηση των Πενταμελών Εφετείων που δικάζουν εφέσεις κατά αποφάσεων των Τριμελών Εφετείων. Αυτό θα έχει ως συνέπεια μία νέα πρωτοφανή πρόβλεψη καταπληκτικής έμπνευσης, σύμφωνα με την οποία οι σχετικές εφέσεις θα δικάζονται και πάλι από Τριμελή Εφετεία με αρχαιότερο πρόεδρο από εκείνον που συμμετείχε στην έκδοση της πρωτόδικης απόφασης! Δηλαδή οι εφέσεις κατά αποφάσεων του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων θα κρίνονται και πάλι από Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων!
7. Εξάλλου, κατά προφανή δυσαρμονία με την διάταξη του άρ. 97 του Συντάγματος που απαιτεί τα κακουργήματα να δικάζονται από Μικτά Ορκωτά Δικαστήρια, ήτοι δικαστήρια αποτελούμενα από τακτικούς δικαστές και ενόρκους και μόνο κατ’ εξαίρεση από δικαστήρια αποτελούμενα μόνο από τακτικούς δικαστές, το νομοσχέδιο, όχι μόνο αφαιρεί από την αρμοδιότητα των Μικτών Ορκωτών Δικαστηρίων την εκδίκαση εγκλημάτων τα οποία υπάγει στην αρμοδιότητα των Εφετείων Κακουργημάτων, αλλά, επιπλέον για πρώτη φορά , προβλέπει ότι οι ένορκοι θα αποφασίζουν πλέον μόνο για την κατηγορία και την κύρια ποινή και όχι για λόγους αύξησης ή μείωσης της ποινής, για παρεπόμενες ποινές, για την συνολική ποινή, για την μετατροπή της, ή άλλα θέματα.
8. Απίστευτης έμπνευσης είναι και η διάταξη θλιβερής υποταγής της δικαστικής εξουσίας στην αστυνομία, η οποία προβλέπει ότι οι αστυνομικοί που έχουν καταθέσει ως μάρτυρες κατά την προδικασία και στις καταθέσεις τους στηρίζεται πολλές φορές μέγιστο μέρος του κατηγορητηρίου κατά κανόνα δεν θα προσέρχονται στο δικαστήριο για να εξεταστούν από τον συνήγορο του κατηγορουμένου, τον εισαγγελέα και το δικαστήριο ώστε να εξακριβώνεται η εγκυρότητα όσων καταθέτουν, αλλά απλώς θα διαβάζονται στο δικαστήριο οι προδικαστικές καταθέσεις τους !
9. Πέραν των προαναφερθέντων που ανάγονται σε εγγυήσεις ορθής απονομής της δικαιοσύνης κατά την διάρκεια της προδικασίας και της διαδικασίας ενώπιον του ακροατηρίου, το νομοσχέδιο επιχειρεί επίσης να περιορίσει ακόμη περισσότερο και το δικαίωμα άσκησης έφεσης κατά καταδικαστικών αποφάσεων ορίζοντας ότι δεν θα επιτρέπεται έφεση εναντίον καταδικαστικών αποφάσεων Μονομελών Πλημμελειοδικείων που επιβάλουν ποινή μέχρι 5 μηνών, Τριμελών Πλημμελειοδικείων που θα επιβάλλουν ποινή φυλάκισης μέχρι 8 μηνών και δικαστηρίων κακουργημάτων που θα επιβάλλουν ποινή φυλάκισης μέχρι 3 ετών για κακούργημα και 2 ετών για πλημμέλημα.
Πρόκειται, εάν δεν κάνω κάποιο λάθος, για την δεκάτη έκτη επέμβαση της κυβέρνησης της ΝΔ στον Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας. Ίσως αυτή να είναι και η χειρότερη.
***
Απόψεις και άλλες δηλώσεις που εκφράζονται από χρήστες και τρίτα μέρη (π.χ., bloggers) είναι αποκλειστικά δικές τους και δεν αποτελούν απόψεις της HuffPost Greece. Την ευθύνη για περιεχόμενο που δημιουργείται από τρίτα μέρη φέρουν αποκλειστικά τα μέρη αυτά.